浣溪沙·江村道中。宋代。范成大。 十里西畴熟稻香,槿花篱落竹丝长,垂垂山果挂青黄。浓雾知秋晨气润,薄云遮日午阴凉,不须飞盖护戎装。
金灿灿的十里平畴,飘来扑鼻的稻香,红艳艳的木槿花开在农舍的竹篱旁,迎风摇曳的毛竹又青又长,青黄相间的累累山果,笑盈盈地挂在枝头上。
秋天的早晨雾气渐浓,湿润的空气令人清爽。正午的薄云又遮住了太阳,更不用随从张盖护住我的戎装。
浣溪沙:唐代教坊曲名,后用为词牌。分平仄两体,字数以四十二字居多,还有四十四字和四十六字两种。最早采用此调的是唐人韩偓,通常以其词为正体,另有四种变体。全词分两片,上片三句全用韵,下片末二句用韵。此调音节明快,为婉约、豪放两派词人所常用。
畴(chóu):田地。
槿(jǐn)花:是木槿或紫槿的花。正因其多色艳,可做欣赏植物,也可以作为一种中药使用,同时可以食用。
飞盖:用以遮荫的篷盖。
戎(róng)装:词人当时为四川制置使,故戎妆出游,带有随从张盖遮荫。
参考资料:
1、虞世南.《唐诗宋词元曲·第3卷》:中国言实出版社,2002:第692页
2、王重阳,熊江华.《唐诗宋词译注 下 宋词三百首》:沈阳出版社,1995.04:第207页
范成大曾任四川制置使。南宋时,川蜀、襄汉和两淮为沿边重镇,与金国接壤,常须戒备。所以范成大在担任四川I制置使期间出游时常常要身着戎装。这首《浣溪沙》词大概就是词人在蜀中所作。
参考资料:
1、刘尊明 朱崇才编著,休闲宋词鉴赏辞典,湖北辞书出版社,1997年09月第1版,第14页
范成大是一位HRef=https://www.qijian.info/list/reai/ target=_blank class=infotextkey>热爱HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然、HRef=https://www.qijian.info/list/reai/ target=_blank class=infotextkey>热爱HRef=https://www.qijian.info/list/nongcun/ target=_blank class=infotextkey>农村HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的诗人,他虽然“累官权吏部尚书,拜参知政事,尝帅蜀,继帅广西,复帅金陵”,但却对乡土具有一种赤子之心的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,从“不须飞盖护戎装”一语来看,这首HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoling/ target=_blank class=infotextkey>小令当写于戎HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马倥偬之中,写于他HRef=https://www.qijian.info/list/junlu/ target=_blank class=infotextkey>军旅HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的江村道上。
HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoling/ target=_blank class=infotextkey>小令上阕写他在江村道上的所见:十里平畴,稻穗已黄,微HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风袅袅,送来阵阵新谷的芳香,而那素净的木槿HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花在农家篱笆前飘落下片片洁白的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花瓣,丛丛的青竹间缕缕游丝正在HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天的丽日下闪着熠熠的金光,词人骑着HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马来到一处果木林立的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山冈下,举头一望,满树果实累累压在枝头,有的还青绿未熟,有的则已经透着成熟的金黄。这三句诗是三个典型意象群,它把HRef=https://www.qijian.info/list/qiuri/ target=_blank class=infotextkey>秋日HRef=https://www.qijian.info/list/nongcun/ target=_blank class=infotextkey>农村的HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景作了极其形象的概括,写出了HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南农家的独特HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风貌,而且,富有视角的流动感和行踪的HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化性,使读者随着诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马蹄“走HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马看HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”地欣赏江村道上的一路HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风光,词人对HRef=https://www.qijian.info/list/nongcun/ target=_blank class=infotextkey>农村HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活与HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物的HRef=https://www.qijian.info/list/reai/ target=_blank class=infotextkey>热爱也便由这HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物的描写中HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然而然地流露出来,使读者受到潜移默化的感染。
下阕写词人在江村道上的感受。当然上阕也是词人的一种感受,但偏重于主观上的一种情绪的抒写:“浓雾知秋晨气润”,写出清晨在浓雾中行进的那种微妙的感觉:秋晨田野上往往飘散着浓浓的雾霭。HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人说“一叶知秋”,殊不知浓雾亦可知秋,这种由HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术到HRef=https://www.qijian.info/list/zheli/ target=_blank class=infotextkey>哲理性的提炼为人所未道,因而显得非常新颖独特。雾浓则湿度大,湿度大则空气润。“秋晨气润”又是一句HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术性兼HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活HRef=https://www.qijian.info/list/zheli/ target=_blank class=infotextkey>哲理性的概括,它毋宁是词人HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望归返HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的象征。“薄云遮日午阴凉”是词人行于江村道上的又一直觉感受,它与“不须飞盖护戎装”相连,就具有了丰富的内涵:“薄云”就是一柄遮天盖地的太阳伞吗,有了这样的天伞,人就可以受用天然的荫凉,而避免酷日当头的曝晒,这比用车前的飞盖来遮阳要强似百倍。词人在这里好像也有一种寄托:归返大HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然比之戎装事主要HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由自在得多,HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoling/ target=_blank class=infotextkey>小令的深层意蕴就在这里。
范成大(1126-1193),字致能,号称石湖居士。汉族,平江吴县(今江苏苏州)人。南宋诗人。谥文穆。从江西派入手,后学习中、晚唐诗,继承了白居易、王建、张籍等诗人新乐府的现实主义精神,终于自成一家。风格平易浅显、清新妩媚。诗题材广泛,以反映农村社会生活内容的作品成就最高。他与杨万里、陆游、尤袤合称南宋“中兴四大诗人”。 ...
范成大。 范成大(1126-1193),字致能,号称石湖居士。汉族,平江吴县(今江苏苏州)人。南宋诗人。谥文穆。从江西派入手,后学习中、晚唐诗,继承了白居易、王建、张籍等诗人新乐府的现实主义精神,终于自成一家。风格平易浅显、清新妩媚。诗题材广泛,以反映农村社会生活内容的作品成就最高。他与杨万里、陆游、尤袤合称南宋“中兴四大诗人”。
诘士闻予将至扬留所购沧酒见待。唐代。全祖望。 十年不接麻姑酿,横海春光梦寐馀。好事更谁千里致,多情为我一尊储。旧闻几忆长洲老,绝品宜魁曲洧书。正值江村黄叶满,旅人乘醉涤尘裾。
以台柑寄漫塘报以诗用韵谢之。宋代。王遂。 屈平作颂独称渠,曾此西山立丑懦。君子得舆知有待,高林硕果未尝无。
西湖宴集。明代。姚子蓉。 湖流曲折夜生潮,水国微茫乐事饶。红叶影飘钟出寺,寒鸦声起麓归樵。悬知别后情千缕,且复尊前醉一瓢。莫讶严城笳鼓急,峰头白鹤正相招。
舟次故里山下。明代。何巩道。 望见家山未到家,客愁依旧满天涯。青尊倾尽诗难写,绿水流多鬓易华。鹤避渔蓑过别浦,雨催秧鼓急平沙。村烟不似秦人隐,谁种桃溪十里花。
归山寄贾石葵年丈四首 其四。明代。于慎行。 闻道君王忆月卿,徵书蚤晚到山城。可知昨夜东风起,碧玉峰头鹤梦惊。