卜算子·不是爱风尘

卜算子·不是爱风尘朗读

不是爱风尘,似被前缘误。花落花开自有时,总赖东君主。

去也终须去,住也如何住!若得山花插满头,莫问奴归处。

译文

我自己并不是生性喜好风尘生活,之所以沦落风尘,是为前生的因缘(即所谓宿命)所致花落花开自有一定的时候,可这一切都只能依靠司其之神东君来作主。

该离终须要离开,离开这里又如何能待下去。若能将山花插满头,不需要问我归向何处。

注释

风尘:古代称妓女为堕落风尘。

前缘:前世的因缘。

东君:司春之神,借指主管妓女的地方官吏。

奴:古代妇女对自己的卑称

终须:终究。

卜算子·不是爱风尘创作背景

  南宋淳熙九年,浙东常平使朱熹巡行台州,因唐仲友的永康学派反对朱熹的理学,朱熹连上六疏弹劾唐仲友,下令黄岩通判抓捕严蕊,关押在台州和绍兴,施以鞭笞,逼其招供。此事朝野议论,震动孝宗。后朱熹改官,岳霖任提点刑狱,释放严蕊,问其归宿。严蕊这首《卜算子》由此而来。

参考资料:

1、诸葛忆兵.宋词品鉴.北京:中国人民大学出版社,2010:208-209

  全词以不是爱HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘为题,诉说自己并不是喜好HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤宿命,表达作者无可奈何的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。

  上篇HRef=https://www.qijian.info/list/xushu/ target=_blank class=infotextkey>叙述自己并不是贪念HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘。又找不到自己沉沦的根源,无可奈何,只好归因于冥冥不可知的前缘与HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运。

  “不是爱HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘,似被前尘误。”首句开门见HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,特意声明自己并不是生性喜好HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活。封建HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会中,妓女被视为冶叶倡条,所谓“行云飞絮共轻狂”,就代表了一般人对她们的看法。作者因事关HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风化而入狱,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然更被视为生性淫荡的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子了。因此,这句词中有自辩,有自伤,也有不平的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanfen/ target=_blank class=infotextkey>怨愤。次句却出语和缓,用不定之词,说自己之所以沦落HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘,是为前生的因缘(即所谓宿命)所致。作者既不认为自己贪恋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘,又不可能认识使自己沉沦的真正根源,无可奈何,之后只好归之于冥冥不可知的前缘与HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运。“似”字似字乍看若不经意若不经意,实耐寻味。它不自觉地反映出作者对“前缘”似信非信,既不得不承认,又有所怀疑的迷惘HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理,既自怨自艾,又自伤自怜的复杂HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。

  “HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花开自有时,总赖东HRef=https://www.qijian.info/list/junzhu/ target=_blank class=infotextkey>君主。”HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花开自有一定的时候,可这一切都只能依靠司其之神东君来作主,这两句流露出词人借HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象来喻自身HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运。HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻象自己这类HRef=https://www.qijian.info/list/geji/ target=_blank class=infotextkey>歌妓,俯仰随人,不能自主,HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运总是操在有权者手中。这是妓女HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运的真实写照。春中既有深沉的自伤,也隐含着对主管刑狱的长官岳霖的HRef=https://www.qijian.info/list/qiwang/ target=_blank class=infotextkey>期望——HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望他能成为护HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的东君。但话说得很HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉含蓄,祈求之意只于“赖”字中隐隐传出。

  下片则承上不能自主HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运之意,抒发词人对幸福HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由的无限HRef=https://www.qijian.info/list/kowang/ target=_blank class=infotextkey>渴望。

  “去也终须去,住也如何住!”下阕承上不能自主HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运之意,转写自己在去住问题上的不得HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由。去,指由营妓队伍中放出;住,指仍留乐营为妓。离开HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘苦海,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然是她所渴想的,但却迂回其词,用“终须去”这种HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉的语气来表达。意思是说,以色艺事人的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活终究不能长久,将来总有一天须离此而去。言外之意是,既“终须去”,何不早日脱离苦海呢?以严蕊的色艺,解除监禁之后,假如重新为妓,未始不能得到有权者的赏爱,但她实在不愿再过这种HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活了,所以用“终须去”来曲折表达离此HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘苦海的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望。下句“住也如何住”从反面补足此意,说仍旧留下来作营妓简直不能HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象如何HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活下去。两句一去一住,一正一反,一曲一直,将自己不恋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘、愿离苦海的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望表达得既婉转又明确。“去”字集中表了他急切HRef=https://www.qijian.info/list/kowang/ target=_blank class=infotextkey>渴望HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。

  “若得HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花插满头,莫问奴归处。”如果有朝一日,能够将HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花插满头鬓,过着一般HRef=https://www.qijian.info/list/funu/ target=_blank class=infotextkey>妇女的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,那就不必问我的归宿了。言外之意是:一般HRef=https://www.qijian.info/list/funu/ target=_blank class=infotextkey>妇女的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活就是自己HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往的目标,就是自己的归宿,别的什么都不再考虑了。两句回应篇首“不是爱HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘”清楚地,表明了对俭朴而HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往,但仍可看出她出语留有余地。“若得”云云,就是承上“总赖东HRef=https://www.qijian.info/list/junzhu/ target=_blank class=infotextkey>君主”而以祈求口吻出之。

  这是一首在长官面前陈述衷曲的词,她在表明自己的意愿时,不能不考虑到特定的场合、对象,采取比较含蓄方式,以期引起对方的HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情。但她并没有因此而低声下气,而是不卑不亢,婉转明确地表达了自己的意愿,暗示出了作者本人,虽然尚处于倍受冷落的阶段,但他仍坚持着自己HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想和HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求。这是一位身处卑贱但尊重自己HRef=https://www.qijian.info/list/renge/ target=_blank class=infotextkey>人格的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的一番婉而有骨的HRef=https://www.qijian.info/list/zibai/ target=_blank class=infotextkey>自白。

严蕊

严蕊(生卒年不详),原姓周,字幼芳,南宋中叶女词人。出身低微,自小习乐礼诗书,严蕊沦为台州营妓,改严蕊艺名。  严蕊善操琴、弈棋、歌舞、丝竹、书画,学识通晓古今,诗词语意清新,四方闻名,有不远千里慕名相访。 ...

严蕊朗读
()

猜你喜欢

篮舆直上八重峰,千里秋蟾咫尺中。寄语尘寰高会者,清光不与世间同。

()
王慎中

往岁荣持节,济水照断金。事乖成泛梗,景是触沾襟。

梁狱书难达,湘流赋易沉。衔恩将得罪,均是表同心。

()

汝寡无丁男,托命惟一女。活世真废人,盲瘖无乃是。

今年女有育,正月利弧矢。乃是四日生,六日方闻喜。

()

梅莟苍香边蹈雪来,杏花雨里带春回。

明朝解缆还千里,今日看花更一杯。

()
刘摰

幽怀乐所遇,且任北山嘲。世事棋秤变,年光石火敲。

松筠阴自冷,萝葛蔓相捎。草密蛇横径,檐低燕露巢。

()
王洪

碧嶂丹崖泻不停,翠微云净转分明。春风不散空中影,夜月偏闻树底声。

内苑分来瑶草合,御桥流出凤池平。仙源信与人间别,岁岁年年长自清。

()