丘逢甲

丘逢甲(1864年~1912年)近代诗人。字仙根,又字吉甫,号蛰庵、仲阏、华严子,别署海东遗民、南武山人、仓海君。辛亥革命后以仓海为名。祖籍嘉应镇平(今广东蕉岭)。同治三年(1864年)生于台湾彰化,光绪十四年(1887年)中举人,光绪十五年登进士(1889年),授任工部主事。但丘逢甲无意在京做官返回台湾,到台湾台中衡文书院担任主讲,后又于台湾的台南和嘉义教育新学。 丘逢甲的诗文(1115篇) 丘逢甲的名句(1条)

()

主要成就

  丘逢甲一生共写过5000余首诗,传世的现尚有3000余首,其中“怀台诗”占了相当大的比例。他的诗都是有感而发,情深意切,绝无无病呻吟之弊,故能辗转传抄,广为传诵。即使在100余年后的今天,人们读他的诗集,仍能激发HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国热情,如临其境。当然,除了真情实感外,“乐宁才子”的作诗技巧同样是相当高超的。江泉的《丘仓海传》对此曾概括道:“仓海暨内渡……日以赋诗为事,而HRef=https://www.qijian.info/list/guguo/ target=_blank class=infotextkey>故国之思,以及郁伊无聊之气,尽托于诗。诗本其夙昔所长,数十年来复颠顿于HRef=https://www.qijian.info/list/renshi/ target=_blank class=infotextkey>人事、世故、家国、沧桑之余,皆足以锻炼而淬砺之。其所为诗,益苍凉慷慨,有《渔阳参挝》之声。又如飞免骠袅,绝足奔放,平日执干戈卫社稷之气概,皆跃然纸上。”梁启超的《饮冰室诗话》中对这种HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放激越、震撼人心的诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风同样有很高的评价,并称丘逢甲为“诗界革命一巨子”。

HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物生平

HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国世家
  生于台湾省苗粟县,可以说是出生在一个HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国世家,其先祖是为躲避HRef=https://www.qijian.info/list/zhanluan/ target=_blank class=infotextkey>战乱而从中原南迁的“客HRef=https://www.qijian.info/list/jiaren/ target=_blank class=infotextkey>家人”,因不愿在入侵者面前苟且偷安而举族南迁。在长期颠沛流离的徙居HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活中,他们不得不与险恶的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然环境作斗争,养成了刻苦耐劳的习惯和勇于开拓进取的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神,并且后代子孙牢记一条遗训:即先祖是因外族侵扰而辗转南迁,所有后代子孙,不论落籍何处,都应勤耕苦读,自立图强。到丘逢甲的曾祖父丘仕俊时,因耕地狭小,无以为生,所以偕同一批客HRef=https://www.qijian.info/list/jiaren/ target=_blank class=infotextkey>家人又漂洋过海,向台湾HRef=https://www.qijian.info/list/qianxi/ target=_blank class=infotextkey>迁徙,这大概是清乾隆中叶时期。到丘逢甲这一代,丘家在台湾定居已有四代、近百年的HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史了。
  1864年,丘逢甲就出生在这样一个具有浓厚HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国爱乡HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想、HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活上则保持清朴HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尚的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangcun/ target=_blank class=infotextkey>乡村塾师的家庭里,自幼受清朴刚正家HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风的熏陶和HRef=https://www.qijian.info/list/jianku/ target=_blank class=infotextkey>艰苦HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的磨炼,“幼负大志”,HRef=https://www.qijian.info/list/kowang/ target=_blank class=infotextkey>渴望报效HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族。这一切对他日后的事业以及HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生道路都产生了HRef=https://www.qijian.info/list/jiji/ target=_blank class=infotextkey>积极有益的影响。 丘逢甲自幼天资聪颖,HRef=https://www.qijian.info/list/dushu/ target=_blank class=infotextkey>读书过目不忘,在其父的亲自教授下,六七岁即能吟读、属对。14岁时赴台南应童子试,获全台第一,受福建巡抚兼学台丁日昌注意,特赠“东宁才子”印一方,由此闻名全台。1888年参加乡试,中试为举人。
  第二年春,赴京参加会试(光绪十五年1889)进士,中进士,钦点工部虞衡司主事。此时丘逢甲年仅26岁,但他却无意HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途,辞归HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡,专意养士讲学,任台南崇文书院主讲,同时兼任台湾府衡文书院及嘉义罗HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山书院主讲。1892年,《台湾通志》总局正式开设,丘逢甲被聘为采访师,负责采访、补辑乡土故实,因此有较多机会深入民间,了解HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会民情。这时期,整个中华HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族正处在深刻的HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族危机和HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾之中,西方列强的殖民侵略使中华HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族面临着HRef=https://www.qijian.info/list/shengsi/ target=_blank class=infotextkey>生死存亡的威胁,这样的HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实不能不使丘逢甲感到HRef=https://www.qijian.info/list/yumen/ target=_blank class=infotextkey>郁闷和隐忧,他慨叹道:“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风月有天难补恨,江HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山无地可埋愁。”“孤岛十年民力尽,HRef=https://www.qijian.info/list/bianjiang2/ target=_blank class=infotextkey>边疆千里将材难。”他预感到一场大的动荡即将到来,自己虽隐身HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山林,专心教读,但渴求报效HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家之情却炽热而强烈。在他的书屋中,自书中堂“且看鹰翅出云时”,以明心志,时刻准备报效HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家。

台湾战役
  1894年,中日甲午HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争爆发,他预见到台湾HRef=https://www.qijian.info/list/qiantu/ target=_blank class=infotextkey>前途危难,以“抗倭守土”为号召创办义军,自己带头变卖家产以充军费,并动员亲属入伍。不久,160营(实际上经训练的只有30余营)义军成立,丘逢甲担任全台义军统领(又称义军大HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军)。1895年4月17日,李鸿章与日本首相伊藤博文在日本国HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马关春帆楼签订了丧权辱国的《HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马关条约》,激起了HRef=https://www.qijian.info/list/quanguo/ target=_blank class=infotextkey>全国HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民的义愤。丘逢甲HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤交加,当即刺血上书,抗议李鸿章的卖国行径。此后他多次联合台湾绅士向朝廷发出呼吁电,要求废约抗战。清政府不但置台湾领土和几百万同胞于不顾,而且急诏撤回守土官兵。丘逢甲联合一批HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/zhishi/ target=_blank class=infotextkey>志士,与日军展开抗战。日本侵略军进攻台湾后,台北、台南和台中的防务HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别由唐景崧、刘永福和丘逢甲、林朝栋负责。由于唐平时放纵部下,纪律松散,无心抗战,一与日军交手,便节节败退,不久基隆失守,唐化装逃离台北,台北被日军轻易占领。消息传来,丘逢甲急举义军赴台北增援,途中得知台北已沦陷,唐已内渡,气愤至极。日军沿铁路南侵直达新竹,丘逢甲率义军与日本侵略军血战20余昼夜,进行了大小20多场战斗,给日军以沉重打击。终因“饷尽弹尽,死伤过重”而撤退。
  1895年秋,失败后离台内渡,定居镇平,往来潮、汕、广州之间,一度赴港、澳、南洋等地,曾与康有为、梁启超会晤。后顺应时代潮流,从赞同维新保皇逐渐倾向革命,掩护同盟会员的反清活动,致力于兴办HRef=https://www.qijian.info/list/xuexiao/ target=_blank class=infotextkey>学校,推行新学,培植人才。先后担任两广学务处视学、广东HRef=https://www.qijian.info/list/jiaoyu/ target=_blank class=infotextkey>教育总会会长、广东咨议局副议长等。民国成立,以广东代表身份赴南京参加筹组临时政府,被推举为参议院议员。1912年初,扶病南归,随即病故。他临终弥留之际,嘱咐HRef=https://www.qijian.info/list/jiaren/ target=_blank class=infotextkey>家人:“葬须南向,吾不忘台湾也!”

黄冈起义
  1907年5月,第二次黄冈起义失败后,何子渊等领导人随即返回梅州。不久,萧惠长、江柏坚、姚竹英、张HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花谷等人身份不幸暴露,被迫走避箭竹顶茶场达HRef=https://www.qijian.info/list/bannian/ target=_blank class=infotextkey>半年有余。其中姚竹英等人在箭竹顶茶场住了HRef=https://www.qijian.info/list/bannian/ target=_blank class=infotextkey>半年多,萧惠长、江柏坚住了四个多月,邱逢甲为了营救革命党人及商量下一步行动方案,于1908年(戊申年)夏初,多次来到石HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马“顺裕庐”跟子渊先生商讨对策,后遇险党人卒在何子渊、邱逢甲的疏通、担保之下得以脱险。
  1904年,邱逢甲在箭竹顶茶场策划“黄冈起义”行动HRef=https://www.qijian.info/list/jihua/ target=_blank class=infotextkey>计划期间,为石HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马私塾先生黄彩平题写的屋名“迁善楼”墨宝,因刻石师父不小心泡了水,缺损了一角,这次子渊公又在箭竹顶茶园议事厅请邱逢甲即兴挥毫重写了一张。为此,黄彩平还特地减免了何家两斗谷种的地租以表谢意。(迁善楼,光绪戊申夏月,邱逢甲书)
  黄冈起义虽然失败了,但它给满清王朝所造成的冲击却堪与广州黄HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花岗起义相媲美。正如孙中HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山在他的《建国方略》中所言:“若无此次诸烈士轰轰烈烈足丧满虏之胆之善因,怎有辛亥武昌之义师一举而鄂督瑞澄入军舰之美果?”。
  1904年HRef=https://www.qijian.info/list/chunjie/ target=_blank class=infotextkey>春节,邱逢甲在箭竹顶茶场一共住了两晚,直至正月十八才下HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山。期间,特地以何子渊的字“东汉”为据,为子渊先生题下“光汉茶庄”和“渊庐”“顺裕庐”等多幅墨宝。“光汉茶庄”坐落在石HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马镇石HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马圩“光记”商店对面,营业面积约100多平方米,由何子渊的弟弟子韶负责经营,是箭竹顶茶在海内外的经销母店,同时也是革命党人的地下联络点。箭竹顶茶在清朝乾隆年间非常出名,行销海外、南洋一带。民国时期,渊公曾以此茶馈赠孙中HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山、胡汉民、廖仲恺、许崇智、陈济棠、李济深、蒋光鼐、蔡廷锴、张发奎等名人,均赞不绝口。“渊庐”坐落在“光记”旁边,HRef=https://www.qijian.info/list/jianzhu/ target=_blank class=infotextkey>建筑面积约50多平方米,专供何子渊在石HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马上学的子孙寄宿及革命党人临时落脚之用。
  不料,两座极具HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史、文物价值的HRef=https://www.qijian.info/list/jianzhu/ target=_blank class=infotextkey>建筑均在上世纪五十年代初被“土改”名义没收,房契、地契被强制烧毁。打到“四人帮”后,石HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马公社革委会又以何子渊家没有“台湾关系”为由拒绝归还……
  话说邱逢甲1904年正月十八回到兴民学堂,不久便接到广东省政府的调令,奉调广东学务处任职。

评价

正面评价
  丘逢甲HRef=https://www.qijian.info/list/shaonian/ target=_blank class=infotextkey>少年得志,却弃官返台从事HRef=https://www.qijian.info/list/jiaoyu/ target=_blank class=infotextkey>教育HRef=https://www.qijian.info/list/gongzuo/ target=_blank class=infotextkey>工作;已未割台时,他首倡独立抗日;内渡大陆后则献身推广新式HRef=https://www.qijian.info/list/jiaoyu/ target=_blank class=infotextkey>教育,为HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家培养元气。终其一生始终对HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家抱有高度的HRef=https://www.qijian.info/list/qiwang/ target=_blank class=infotextkey>期望,具有强烈的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国情操。
  丘逢甲的诗文曾获得诸多学者高度的评价:钱仲联曾评其《岭云海日楼诗钞》曰“七律一种,开满劲弓,吹裂铁笛,真成义军旧将之诗。”柳亚子谓“时流竟说黄公度,英气终输仓海君,战血台澎心未死,寒笳残角海东云。”梁启超则誉为“诗界革命巨子”、“天下健者”。

负面评价
  1895年反割台运动期间,丘逢甲虽首先刺血上书反对割台,尔后却提前内渡,其前后言行不一,实际表现未尽HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想,使后人稍有微词。连雅堂在《台湾通史》便作总评为“成败论人,吾所不喜,独惜其为吴汤兴、徐骧所笑尔。”丘氏内渡之际,有谓其挟带巨额公款而,但因无实据,亦有持不同意见者迄今仍无定论。

道是南风竟北风,敢将蹭蹬怨天公。

男儿要展回天策,都在千盘百折中。

()

春愁难遣强看山,往事惊心泪欲潸。

四百万人同一哭,去年今日割台湾。

()

满城灯市荡春烟,宝月沉沉隔海天。

看到六鳌仙有泪,神山沦没已三年!

()

挥尽金壶墨几丸,调冰弄雪不知寒。广平铁石心肠在,更倩先生为写看。

()

极目风涛怆梦思,故山迢递雁书迟。渡江文士成伧父,归国降人谤义师。

老泪纵横同甫策,雄心消耗稼轩词。月明海上劳相忆,凄绝天涯共此时。

()

英雄未遇时,牢落无不有。铁丐尔何来?孑身南北走。

问丐何姓名,仰天指其口。陈平计固在,谁识相时久。

()