世情薄,人情恶,雨送黄昏花易落。晓风干,泪痕残。欲笺心事,独语斜阑。难,难,难!
人成各,今非昨,病魂常似秋千索。角声寒,夜阑珊。怕人寻问,咽泪装欢。瞒,瞒,瞒!(装欢通:妆)
钗头凤·世情薄。宋代。唐婉。 世情薄,人情恶,雨送黄昏花易落。晓风干,泪痕残。欲笺心事,独语斜阑。难,难,难!人成各,今非昨,病魂常似秋千索。角声寒,夜阑珊。怕人寻问,咽泪装欢。瞒,瞒,瞒!(装欢通:妆)
世事炎凉,黄昏中下着雨,打落片片桃花,这凄凉的情景中人的心也不禁忧伤。晨风吹干了昨晚的泪痕,当我想把心事写下来的时候,却不能够办到,只能倚着斜栏,心底里向着远方的你呼唤;和自己低声轻轻的说话,希望你也能够听到。难、难、难。
今时不同往日,咫尺天涯,我身染重病,就像秋千索。夜风刺骨,彻体生寒,听着远方的角声,心中再生一层寒意,夜尽了,我也很快就像这夜一样了吧? 怕人询问,我忍住泪水,在别人面前强颜欢笑。瞒、瞒、瞒。
笺:写出。
斜阑:指栏杆。
病魂一句:描写精神忧惚,似飘荡不定的秋千索。
阑珊:衰残,将尽。
参考资料:
1、徐培均 .婉约词萃 :华东师范大学出版社 ,2000年 :196 .
2、夏承焘 .宋词鉴赏辞典 :上海辞书出版社 ,2013年 :565 .
唐婉与大诗人陆游喜结良缘,后被逼分离。唐后来改嫁同郡宗人赵士程,在一次春游之中,恰巧与陆游相遇于沈园。唐征得赵同意后,派人给陆送去了酒肴。陆感怅恨不已,写了著名的《钗头凤》词以致意。唐婉则以此词相答。据说在此后不久,唐婉就在悲伤中死去。
唐婉是我国HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史上常被人们提起的美丽多情的HRef=https://www.qijian.info/list/cainu/ target=_blank class=infotextkey>才女之一。她与大诗人陆游喜结良缘,夫妇之间伉俪相得,琴瑟甚和。这实为人间美事。HRef=https://www.qijian.info/list/yihan/ target=_blank class=infotextkey>遗憾的是身为HRef=https://www.qijian.info/list/popo/ target=_blank class=infotextkey>婆婆的陆游HRef=https://www.qijian.info/list/muqin/ target=_blank class=infotextkey>母亲对这位有才华的儿媳总是看不顺眼,硬要逼着陆游把他相亲相爱的她给休了。陆游对HRef=https://www.qijian.info/list/muqin/ target=_blank class=infotextkey>母亲的干预采取了敷衍的HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度;把唐婉置于别馆,时时暗暗相会。不幸的是,陆母发现了这个秘密,并采取了断然措施,终于把这对有HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人拆散了。有HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人未成终生的眷属,唐婉后来改嫁同郡宗人赵士程,但内心仍HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念陆游不已。在一次春游之中,恰巧与陆游HRef=https://www.qijian.info/list/xiangyu/ target=_blank class=infotextkey>相遇于沈园。唐婉征得赵士程同意后,派人给陆游送去了酒肴。陆游感HRef=https://www.qijian.info/list/nianjiu/ target=_blank class=infotextkey>念旧情,怅恨不已,写了著名的《钗头凤》词以致意。唐婉则以此词相答。
词的上片交织着十分复杂的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情内容。“世情薄,HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情恶”两句,抒写了对于在封建HRef=https://www.qijian.info/list/lijiao/ target=_blank class=infotextkey>礼教支配下的世HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人情的HRef=https://www.qijian.info/list/fenhen/ target=_blank class=infotextkey>愤恨之情。“世情”所以“薄”,“HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情”所以“恶”,皆因“情”受到封建HRef=https://www.qijian.info/list/lijiao/ target=_blank class=infotextkey>礼教的腐蚀。《礼记·内则》云:“子甚宜其妻,HRef=https://www.qijian.info/list/fumu/ target=_blank class=infotextkey>父母不悦,出。”陆母就是根据这一条礼法,把一对好端端的恩爱HRef=https://www.qijian.info/list/fuqi/ target=_blank class=infotextkey>夫妻拆散了。用“恶”、“薄”两字来抨击封建HRef=https://www.qijian.info/list/lijiao/ target=_blank class=infotextkey>礼教的害人本质,极为准确有力,作者对于封建HRef=https://www.qijian.info/list/lijiao/ target=_blank class=infotextkey>礼教的深恶痛绝之情,也借此两字得到了充分的宣泄。“HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨送HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花易落”,采用象征的手法,暗喻自己备受摧残的悲惨处境。阴HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏时的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,原是陆游词中爱用的意象。其《卜算子曾借以自况。唐婉把这一意象吸入己作,不仅有自悲自悼之意,而且还说明了她与陆游心心相印,息息相通。“晓HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风干,泪痕残”,写内心的HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦,极为深切动人。被HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏时分的HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨水打湿的了HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花草草,经晓HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风一吹,已经干了,而自己流淌了一夜的泪水,至天明时分,犹擦而未干,残痕仍在。这是多么的痛心啊!以HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨水喻泪水,在古代诗词中不乏其例,但以晓HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹得干HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨水来反衬手帕擦不干泪水,借以表达出内心的永无休止的HRef=https://www.qijian.info/list/beitong/ target=_blank class=infotextkey>悲痛,这无疑是唐婉的独创。“欲笺心事,独语斜阑”两句是说,她想把自己内心的HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之情用信笺写下来寄给对方,要不要这样做呢?她在倚栏沉思独语。“难、难、难!”均为独语之词。由此可见,她终于没有这样做。只因封建HRef=https://www.qijian.info/list/lijiao/ target=_blank class=infotextkey>礼教的残酷不仁。这一叠声的“难”字,由千种HRef=https://www.qijian.info/list/chouhen/ target=_blank class=infotextkey>愁恨,万种委屈合并而成,因此似简实繁,以少总多,既上承开篇两句而来,以表现出处此衰薄之世HRef=https://www.qijian.info/list/zuoren/ target=_blank class=infotextkey>做人之难,做女人之更难;又开启下文,以表现出做一个被休以后再嫁的女人之尤其难。
过片“人成各,今非昨,病魂常似HRef=https://www.qijian.info/list/qiuqian/ target=_blank class=infotextkey>秋千索”,这三句HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术概括力极强。“人成各”是就空间角度而言的。作者从陆游与自己两方面设想:自己在横遭离异之后固然感到HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独,而深深爱着自己的陆游不也感到形单影只吗?“今非昨”是就HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间角度而言的。其间包含着多重不幸。从昨日的美满婚烟到今天的两地HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思,从昨日的被迫离异到今天的被迫改嫁,这是多么不幸!但不幸的事儿还在继续:“病魂常似HRef=https://www.qijian.info/list/qiuqian/ target=_blank class=infotextkey>秋千索。”说“病魂”而不说“梦魂”,显然是经过考虑的。梦魂夜驰,积劳成疾,终于成了“病魂”。昨日方有梦魂,至今日却只剩“病魂”。这也是“今非昨”的不幸。更为不幸的是,改嫁以后,竟连悲哀和流泪的HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由也丧失殆尽,只能在HRef=https://www.qijian.info/list/wanshang/ target=_blank class=infotextkey>晚上暗自伤心。“角声寒,夜阑珊,怕人寻问,咽泪装欢”四句,具体倾诉出了这种苦境。“寒”字状角声之HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉怨慕,“阑珊”状长夜之将尽。这是彻夜难眠的人方能感受得如此之真切。
大凡长夜失眠,愈近天明,HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情愈感烦躁,而此词中的女主人公不仅无暇烦躁,反而还要咽下泪水,强颜欢笑。其心境之HRef=https://www.qijian.info/list/kutong/ target=_blank class=infotextkey>苦痛可想而知。结句以三个“瞒”字作结,再次与HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头相呼应。既然可恶的封建HRef=https://www.qijian.info/list/lijiao/ target=_blank class=infotextkey>礼教不允许纯洁HRef=https://www.qijian.info/list/gaoshang/ target=_blank class=infotextkey>高尚的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情存在,那就把它珍藏在心底吧!因此愈瞒,愈能见出她对陆游的一往情深和矢志不渝的忠诚。
与陆游的原词比较而言,陆游把眼前景、见在事融为一体,又灌之以HRef=https://www.qijian.info/list/huihen/ target=_blank class=infotextkey>悔恨交加的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情,着力描绘出一幅凄怆酸楚的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情画面,故颇能以特有的声情见称于后世。而唐婉则不同,她的处境比陆游更悲惨。自古“HRef=https://www.qijian.info/list/chousi/ target=_blank class=infotextkey>愁思之声要妙”,而“穷苦之言易好也”(韩愈《荆潭唱HRef=https://www.qijian.info/list/heshi/ target=_blank class=infotextkey>和诗序》)。她只要把自己所遭受的HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦真切地写出来,就是一首好词。因此,此词纯属自怨自泣、独言独语的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情倾诉,主要以缠绵执着的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情和悲惨的HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇感动古今。两词所采用的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术手段虽然不同,但都切合各自的HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格、HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇和身分。可谓各造其极,俱臻至境。合而读之,颇有珠联璧合、相映生辉之妙。
世传唐婉的这首词,在宋人的记载中只有“世情薄,HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情恶”两句,并说当时已“惜不得其全阕”(详陈鹄《耆旧续闻》卷十)。此词最早见于明代卓人月所编《古今词统》卷十及清代沈辰垣奉敕编之《历代诗余》卷一一八所引夸娥斋主人说。由于时代略晚,故俞平伯怀疑这是后人依据残存的两句补写而成。
唐婉,字蕙仙,生卒年月不详。陆游的表妹,陆游母舅唐诚女儿,自幼文静灵秀,才华横溢。她也是陆游的第一任妻子,后因陆母偏见而被拆散。也因此写下著名的《钗头凤》(世情薄)。 ...
唐婉。 唐婉,字蕙仙,生卒年月不详。陆游的表妹,陆游母舅唐诚女儿,自幼文静灵秀,才华横溢。她也是陆游的第一任妻子,后因陆母偏见而被拆散。也因此写下著名的《钗头凤》(世情薄)。
与张支百研江话诗随笔。清代。李重华。 李杜横驰翰墨场,如椽韩笔颇相当。数篇《琴操》尤高躅,束晰何因便《补亡》。
晨谒宫门小雨初过。宋代。宋庠。 宫漏籤声急,天街雨脚微。晓寒凌禁树,春气裛朝衣。瑞雾轻犹湿,香尘重不飞。鸡人传鑰出,华旭满丹闱。
次韵程给事书院浣纱石二首 其一。宋代。赵抃。 倾国铅黄不假施,吴兵勍敌顿凌夷。苧罗石在千馀载,好事公今尚作诗。
绝交行。宋代。高斯得。 男儿独立天地间,太华绝尖一何陗。子房不肯下萧曹,伯夷本自轻周召。往来舞袖拂云霄,醉裹扁舟凌海峤。凤饥肯向鸡求餐,玉洁不与蝇同调。山高路断客来稀,日晏廛空臂争掉。穷涂李白友俗人,岁晚杜甫交年少。前门长揖后门关,当面论心背后笑。云门轻与凡耳弹,夜光莫怪儿童诮。君平世弃政自佳,老子知希渠所要。人间对面九疑峰,未许冲风鼓无窍。
总宜园。宋代。翁元龙。 此间不愧总宜名,山色湖光任雨晴。鸿雁一声秋意惨,疏杨援曳尚多情。