减字木兰花·去年今夜

减字木兰花·去年今夜朗读

去年今夜,同醉月明花树下。此夜江边,月暗长堤柳暗船。

故人何处?带我离愁江外去。来岁花前,又是今年忆去年。

译文

记得去年的今夜,我们在月明花娇的万树丛中举杯欢饮,一同进入醉乡。而今年今夜,只有我一个停立江边,心情无比惆帐。月色朦胧,长堤昏昏暗暗,岸上垂柳摇曳的阴影遮住了停靠江边的小船。

远游的故人你现在何处?请江月把我的离愁带往江外我那好友居住的地方。预想来年百花吐艳的时节,我还会像今年这样,更加深情地追忆去年呢!

注释

月暗:昏暗,不明亮。

江外:指长江以南地区。因从中原看出来,江南地带地处长江以外。故称“江外”,亦作“江表”。

来岁:来年,下一年。

减字木兰花·去年今夜创作背景

  此词约作于北宋灭亡,宋室南渡以后。

参考资料:

1、成绶台,程序.《历代长江词曲赏析》.北京:长江出版社,2008:65-66

  这首词可以从两个层面来读。表层的,亦即文本的层面,可以说是写HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友、亦即词中所说的“HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人”。“去年今夜。同醉月明HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花树下”,去年的这个时候,在一个月明之夜的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花下,这是一个非常美丽而又幽静的环境。当时作者和HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人都喝醉了,其情也是非常动人的。按照宋时的习惯,有HRef=https://www.qijian.info/list/jiuyan/ target=_blank class=infotextkey>酒宴,就一定有HRef=https://www.qijian.info/list/geji/ target=_blank class=infotextkey>歌妓侍宴。大的背景是HRef=https://www.qijian.info/list/yuexia/ target=_blank class=infotextkey>月下、HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花前,如此幽静。而具体到HRef=https://www.qijian.info/list/jiuyan/ target=_blank class=infotextkey>酒宴上,却又是红烛光摇,翠袖持觞。正如晏几道在他的《鹧鸪天》中说的:“舞低HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳楼心月,歌尽桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花扇底HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。”那又是何等的旖旎。将灯红酒绿,轻歌妙舞,置于如此清丽幽雅的环境之下,真个可谓是人间天上,无怪他们都要喝醉了。接下来却是一跌:“此夜HRef=https://www.qijian.info/list/jiangbian/ target=_blank class=infotextkey>江边。月暗长堤柳暗船”。这个落差极大。今夜作者却独自在HRef=https://www.qijian.info/list/jiangbian/ target=_blank class=infotextkey>江边,HRef=https://www.qijian.info/list/yueliang/ target=_blank class=infotextkey>月亮是昏暗的,所以照见长堤也是这般的昏暗。昏暗的长堤,可谓全无生气,别说歌筵HRef=https://www.qijian.info/list/jiuyan/ target=_blank class=infotextkey>酒宴,竟是连一个送行的HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友也没有。而船在这柳阴之下,更显出没一丝生气。因为船既是“暗”的,说明船中连孤灯也没有一盏。

  下片由自己的无聊,转向了他所HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念的HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友:“HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人何处?带我HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁江外去”。HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人在哪里呢。说明他们之间,连信息也没有通过。这就更加令人挂念了。他不说自己思HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人之愁,而偏说是HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人“带我HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁”而去的,则虽不知HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人现在何处,但作者的愁却是长伴着他的,他在什么HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方,作者的愁也在什么HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方。“江外去”,是虽不知处,但不是在HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江之边,却是可以肯定的了。最后想结一个光明的尾巴:“来岁HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花前”,HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望未来的HRef=https://www.qijian.info/list/suiyue/ target=_blank class=infotextkey>岁月,像过去那样,能再次的醉倒在HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花前HRef=https://www.qijian.info/list/yuexia/ target=_blank class=infotextkey>月下,只是恐怕“又是今年HRef=https://www.qijian.info/list/yixi/ target=_blank class=infotextkey>忆昔年”终是没有信心。

  吕本中的词,不像他的诗,HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实感很强,贫富对立的HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾在他的诗集中,比同时代的其他诗人表现得更为深刻。而在词中,则多HRef=https://www.qijian.info/list/xiofeng/ target=_blank class=infotextkey>写HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪月,HRef=https://www.qijian.info/list/lisi/ target=_blank class=infotextkey>离思别情。这HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然是与词作为“艳科”所决定的。但正如鲁迅先生说的那样,HRef=https://www.qijian.info/list/zhanshi/ target=_blank class=infotextkey>战士血管里流的总是血,作为坚定的主战派,他写的词也会流露出他的这一HRef=https://www.qijian.info/list/yihen/ target=_blank class=infotextkey>遗恨。

  南宋的形势,大抵是战战和和,所以也有“月明HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花下”之时,这时主战派自是“同醉’的,因为形势喜人。然而多数的情况,却是“月暗长堤柳暗船”,正因为如此,所以主战派的人多数都被HRef=https://www.qijian.info/list/bianzhe/ target=_blank class=infotextkey>贬谪以去了,这就是“HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人何处?带我HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁江外去”的写照。而国势看来是无可恢复的,所以他不得HRef=https://www.qijian.info/list/aitan/ target=_blank class=infotextkey>哀叹;“来岁HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花前,又是今年HRef=https://www.qijian.info/list/yixi/ target=_blank class=infotextkey>忆昔年”。这就是深层次的解读。正如在《宋史·吕本中传》的最后一段“论”所说:“传有之:‘不有君子,其何能国。’绍兴之世,吕颐浩、秦桧在相位,虽有君子,岂得尽其志,宋之不能图复中原,虽日天命,岂非HRef=https://www.qijian.info/list/renshi/ target=_blank class=infotextkey>人事乎?若常同……吕本中,其才猷皆可经邦,其HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风节皆可以厉世,然皆HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论不合,奉祠去国,可为永慨矣。”

  另外,将三种不同时空意象叠映,借以烘托出别情之深切是此词突出的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术特点。上片犹如两个蒙太奇镜头,对比中生出无限HRef=https://www.qijian.info/list/beichou/ target=_blank class=infotextkey>悲愁。同是HRef=https://www.qijian.info/list/yueye/ target=_blank class=infotextkey>月夜,去年月明HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花香,人聚同醉;今年却是月暗柳昏,人别船离。过片直写HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别。结句写“来岁”HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念,妙在“来岁”又包含“今年忆去年”之聚散忧乐。在HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间的三维(过去、现在、未来)上表现出三种不同的事态HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思,而又相融相生,用笔极简练而HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思极丰富。

吕本中

吕本中(1084- 1145),字居仁,世称东莱先生,寿州人,诗人,词人,道学家. 诗属江西派.著有<<春秋集解>>,<<紫微诗话>>,<<东莱先生诗集>> 等. 词不传,今人赵万里<<校辑宋金元人词>> 辑有<<紫微词>>,<<全宋词>> 据之录词二十七首.吕本中诗数量较大,约一千二百七十首。 ...

吕本中朗读
()

猜你喜欢

先皇亲为扁溪庵,奎画煌煌阳世南。

多病安知年望九,归耕何幸岁登三。

()

何处桃源可问津,我生应叹不逢辰。八年风雨摇中国,一席冠裳夺外人。

民滴残膏犹有泪,天沉杀气久无春。葩经读罢阋墙句,四顾茫茫一怆神。

()

招隐谁招到碧岩,自嫌黄绶映青衫。月光童子分根柢,金粟如来混圣凡。

胜赏莫辞空百盏,丽酬不记达千函。竦身便脱尘埃去,径上清虚谢辔衔。

()
弘历

尘净天逵宿雨过,帝京景物鬯清和。年来深识盈虚理,每对休徵谨畏多。

()

行到颓墙与断桥,试和明月拗枝头。

江南多少闲儿女,带着梅花便带愁。

()

古寺凭江郭,高楼感众阴。时危万里仄,思苦百年深。

半醉天难问,多材陆岂沉。迢迢独行者,珍重吕粱心。

()