夜书所见。宋代。叶绍翁。 萧萧梧叶送寒声,江上秋风动客情。知有儿童挑促织,夜深篱落一灯明。
瑟瑟的秋风吹动梧桐树叶,送来阵阵寒意,江上秋风吹来不禁思念起自己的家乡。
然看到远处篱笆下的一点灯火,料想是孩子们在捉蟋蟀。
萧萧:风声。
客情:旅客思乡之情。
挑:挑弄、引动。
促织:俗称蟋蟀,有的地区又叫蛐蛐。
篱落:篱笆。
这是叶绍翁在异乡触景生情之作。秋风的声音,最能触动在外的人的思乡之情。夜已深了,还有儿童点着灯,在篱笆边找并捉蟋蟀。节候迁移,景物变换,最容易引起旅人的乡愁。作者客居异乡,静夜感秋,写下了这首情思婉转的小诗。
参考资料:
1、刘声锷,苗林,李农等主编,精选古诗词解读 含中小学生必背的全部古诗词,东南大学出版社,2011.07,第216页
2、缪钺,霍松林,周振甫,吴调公,曾枣庄,葛晓音,陈伯海,赵昌平,莫砺锋,刘永翔等撰写,宋诗鉴赏辞典 新1版,上海辞书出版社,2015.07,第1374页
《夜书所见》中的“见”是一个古今字,但在本文中是看见,所见的意思。所以在这里应读“jiàn”。全诗的理解应为:(题目)在HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂夜里写写所HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念的景象。(诗句)萧萧秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹动梧叶,送来阵阵寒意,客游在外的诗人不禁HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念起自己的HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡。最记挂是自己疼爱的孩子,此时可能还在兴致勃勃地斗蟋蟀,夜深人静了还不肯睡眠。
本诗交织作者的凄情暖意、欢怀挂心。表现古诗《夜书所见》唯美性,可从九方面赏析。
1、借景HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,以景入情。一二两句写HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然环境,落木萧萧,寒声阵阵,秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风秋江,传达HRef=https://www.qijian.info/list/piaobo/ target=_blank class=infotextkey>漂泊不定、凄怆HRef=https://www.qijian.info/list/luomo/ target=_blank class=infotextkey>落寞之感;引发后两句书写的思忆之情,HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念家中小儿此时可能还在挑灯夜戏,挑逗斗蟀。HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独之时HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想天伦之情,萧索之景催发想念嬉耍之乐。以景入情,情景交融,相互映衬,构思神妙。
2、动静结合,以动衬静。HRef=https://www.qijian.info/list/qiuye2/ target=_blank class=infotextkey>秋叶、秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风、秋声、秋江、秋舟、孤灯、顽童、斗蟀,均是写动景,动得有声有色、有光有影;篱落小屋,幽深HRef=https://www.qijian.info/list/yewan/ target=_blank class=infotextkey>夜晚,漆黑无边,这是写静景,静得凄神寒骨,令人HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅满怀。那落叶片片,萧萧HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风声,却又引动诗人在幽静的HRef=https://www.qijian.info/list/shenqiu/ target=_blank class=infotextkey>深秋半夜挂念家中HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人思绪。
3、悲欢交织,以欢掩悲。一二句写悲景,秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风扫落叶,长天送寒意;三四句叙欢情,深夜挑促织,异地思欢情。一悲一喜,悲喜交潜,以欢掩悲,更显HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子流浪天涯的HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈、强烈HRef=https://www.qijian.info/list/siqin/ target=_blank class=infotextkey>思亲之情。
4、虚实相益,以实映虚。全诗四句中一、二句写所见实景:叶落声寒,水动HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风凉;三、四句写引发HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象:黑夜明灯,童观蟋斗。所见所闻,或明或暗,虚实相映。满耳秋声,满目HRef=https://www.qijian.info/list/qiuye/ target=_blank class=infotextkey>秋夜,满HRef=https://www.qijian.info/list/huaixiang/ target=_blank class=infotextkey>怀乡情。实中有虚,寓虚于实,言寥寥而意无尽!
5、心驰神往,远近互动。诗人因身受寂夜HRef=https://www.qijian.info/list/gudan/ target=_blank class=infotextkey>孤单之苦,而产生HRef=https://www.qijian.info/list/juanlian/ target=_blank class=infotextkey>眷恋远方HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人之心。虽身在千里之距,嬉戏场景犹在眼前。近处寒叶声声扰,天伦乐事曼曼来。那物那景,直教人无限唏嘘。
6、冷暖两分,“寒”“挑”传神。“寒”字一语双关,既有秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风袭来寒凉逼人之感,更有落泊天涯心神HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清之意。“挑”字于细节逼真见妙趣。写出HRef=https://www.qijian.info/list/ertong/ target=_blank class=infotextkey>儿童的专注嬉戏、轻挑细拨、忽屏息观斗、忽乍喜兴呼的斗蟋蟀场面,全在一“挑”。“挑”出了HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格,“挑”出了神韵,“挑”出了思忆HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人温暖之情!
7、“动”“知”连气,一气呵成。诗歌以落叶“送”寒,寒声“动”情,情牵HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人,HRef=https://www.qijian.info/list/siqin/ target=_blank class=infotextkey>思亲慰寂,一气连成。“动”为诗“骨”,“知(思)”为诗“心”,做好了前后承接,使全诗起落得体、张驰有度。
8、暗用HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,明了心意。“江上秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风动客情”暗用张翰辞官HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故。据传晋人张翰官居洛阳,见秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风起而HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡,于是辞官回乡,了却心愿。“秋上心头使人愁”,更能传达诗人当时客居在外,HRef=https://www.qijian.info/list/xiangchou/ target=_blank class=infotextkey>乡愁满怀的心境。
9、巧用修辞,情意绵长。“萧萧梧叶送寒声,江上秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风动客情”。这一“送”一“动”,HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情于物,赋予梧叶、秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风以人的情态思绪。这些物态声情的诗文,怎不把读者带进这HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风送寒凉、情动秋江的HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境之中,令人痴迷难返,HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅满怀。“萧萧梧叶送寒声”妙用通感,以萧萧之声催动HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉心境,用听觉形象沟通触觉感受,意味绵长。
叶绍翁,南宋中期诗人,字嗣宗,号靖逸,处州龙泉人。祖籍建安(今福建建瓯),本姓李,后嗣于龙泉(今属浙江丽水)叶氏。生卒年不详。曾任朝廷小官。其学出自叶适,他长期隐居钱塘西湖之滨,与真德秀交往甚密,与葛天民互相酬唱。 ...
叶绍翁。 叶绍翁,南宋中期诗人,字嗣宗,号靖逸,处州龙泉人。祖籍建安(今福建建瓯),本姓李,后嗣于龙泉(今属浙江丽水)叶氏。生卒年不详。曾任朝廷小官。其学出自叶适,他长期隐居钱塘西湖之滨,与真德秀交往甚密,与葛天民互相酬唱。
纪事十一首 其三。近现代。赵熙。 海风吹处尽浮云,月蚀瑶台色色昏。谁识卅年辛苦力,老来含泪入斯门。
闰月三日即事。宋代。释居简。 星历新传误,无人重讲明。日中阴似夜,春半冷如正。柳欲眠还醒,花犹染不成。燕归多日了,犹自未闻莺。
春兴 其一。。黎景义。 小栏花韵午晴初,家在桃源稳卜居。壮士不言三尺剑,男儿须读五车书。天荒地老无人识,笑志歌怀亦自如。负米到家春未尽,乡园行乐想潘舆。
己卯十月一日至燕越五日罹狴犴有感而赋。宋代。文天祥。 寥阳殿上步黄金,一落颠崖地狱深。苏武窖中偏喜卧,刘琨囚里不妨吟。生前已见夜叉面,死去只因菩萨心。万里风沙知己尽,谁人会得广陵音。
华清池。。聂绀弩。 少女玩过又赐死,居然多情圣天子。长生殿同长恨歌,不及华清一勺水。华清池水今尚温,书已封建鬼道理。我见华清感更深,中有马嵬陈玄礼。
效阮公诗十五首 其九。南北朝。江淹。 宵月辉西极,女圭映东海。佳丽多异色,芬葩有奇采。绮缟非无情,光阴命谁待。不与风雨变,长共山川在。人道则不然,消散随风改。