天净沙·秋

天净沙·秋朗读

译文

太阳渐渐西沉,已衔着西山了,天边的晚霞也逐渐开始消散,只残留有几分黯淡的色彩,映照着远处安静的村庄是多么的孤寂,拖出那长长的影子。雾淡淡飘起,几只乌黑的乌鸦栖息在佝偻的老树上,远处的一只大雁飞掠而下,划过天际。山清水秀;霜白的小草、火红的枫叶、金黄的花朵,在风中一齐摇曳着,颜色几尽妖艳。

注释

天净沙:曲牌名。

秋:题目。

残霞:快消散的晚霞。

寒鸦:天寒即将归林的乌鸦。

飞鸿:天空中的鸿雁。

飞鸿影下:雁影掠过。

白草:枯萎而不凋谢的白草。

黄花:菊花。

红叶:枫叶。

参考资料:

1、白朴 著 孙安邦 李亚娜 编 .天边残照水边霞:白朴曲作精品类编:河南文艺出版社,2006:139-141

  白朴这首HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoling/ target=_blank class=infotextkey>小令《天净沙·秋》与HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马致远的《天净沙·HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思》,无论写法还是构成的HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境都有相似之处。此曲题目虽为“秋”,并且写尽秋意,却找不着一个“秋”字。此曲开篇先绘出了一幅HRef=https://www.qijian.info/list/qiuri/ target=_blank class=infotextkey>秋日HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏图,营造出一种宁静、HRef=https://www.qijian.info/list/jiliao/ target=_blank class=infotextkey>寂寥的氛围,再以名词并列组合的形式,选取典型的HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,由远及近,描绘出一幅色彩绚丽的HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景图。HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景也由先前的HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟、HRef=https://www.qijian.info/list/jiliao/ target=_blank class=infotextkey>寂寥变为明朗、清丽了。

  这首HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoling/ target=_blank class=infotextkey>小令,只五句二十八个字,篇幅虽短,却以神来之笔捅绘出了一幅绝妙的HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景图。前三句着力渲染出一派HRef=https://www.qijian.info/list/shenqiu/ target=_blank class=infotextkey>深秋HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉之景。HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏时:如血的残霞映照着一座孤零零的小村庄,HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳淡淡的炊烟袅袅,几只归巢的寒鸦,静静的站立在老树枝头,忽然,一只哀鸣的孤鸿,在人边晚霞影里远远的飞翔,而后两句,作者却将笔锋一转,写到:青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山静静、绿水悠悠,白草绵绵,红叶片片,黄HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花朵朵,在HRef=https://www.qijian.info/list/muse/ target=_blank class=infotextkey>暮色中,这些明丽的色彩,为这萧杀的气氛平添了许多生机活力。一扫前人一悲到底的俗套。

  白朴在写HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景选词语辞精炼,其词并不是单纯的突出秋的HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉。前二句的“孤村落日残霞,轻烟老树寒鸦”,共用了六个图景:“孤村”、“落日”、“残霞”、“轻烟”、“老树”、“寒鸦”,而其中任何一个图景,都代表着HRef=https://www.qijian.info/list/qiuri/ target=_blank class=infotextkey>秋日HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景的HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟气氛。为了要使这种HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟气氛活泼起来,于是作者接下来选用了“一点飞鸿影下”作为上半段的结语。如此一来,原本HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟的画面转成了活跃,HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞的HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景彷佛也展现了另一种鲜活的生气。最后为了加强作者心目HRef=https://www.qijian.info/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋景是美丽而有韵味的形象,因此再以“青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山绿水,白草红叶黄HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”作为曲文的结束语。这两句用了“青”、“绿”、“白”、“红”、“黄”五种颜色,而且“白草红叶黄HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”这三种颜色,是交杂在“青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山绿水”二种颜色之中;“青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山绿水”是广大的图景,“白草红叶黄HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”是细微的图景,如此交杂相错,于是原本是HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟的HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景,突然变得五颜六色而多彩多姿。由此可见,白朴的HRef=https://www.qijian.info/list/sanqu/ target=_blank class=infotextkey>散曲写作技巧的高明了。

  如果联系白朴不愿在元朝做官的HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度,读者就不难理解同样的HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景会有如此巨大反差的原因。画面中的“一点飞鸿”,与李白的《送裴十八图南归嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山》其一:“举手指飞鸿,此情难具论。同归无早晚,颍水有清原”中的“飞鸿”有着异曲同工之妙,都暗喻作者本人。白朴不愿在朝廷中谋职,却HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望自己像一只展翅高飞的鸿雁,飞离那种HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟、冷清、没有生气的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方,寻找到自己感到满意,有生机的乐土,还表示了作者的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生得到了HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好的转折。因此“影下”的这片“青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山绿水、白草红叶黄HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”之地,读者可以理解为是作者的HRef=https://www.qijian.info/list/guiyin/ target=_blank class=infotextkey>归隐之地,是作者的心中之景。情调开朗平和,没有一点HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoji/ target=_blank class=infotextkey>消极之感,表现了作者对HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的HRef=https://www.qijian.info/list/reai/ target=_blank class=infotextkey>热爱之情,应属于虚写。在这支曲子中,作者非常巧妙地、不露痕迹地把“心中之景”与当时真实的环境放在一起,产生强烈的对比效果,含蓄地流露出自己的爱恨之情。

  描绘HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景,历来是中国古代文人HRef=https://www.qijian.info/list/xiai/ target=_blank class=infotextkey>喜爱的一个题材,为表现它而不惜笔墨的诗人骚客代代有之,留下的作品更是多不胜举,但许多作品易于流入俗套。白朴却能根据自己的观察和体验,在作品中,层次分明的描写了HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然景象,虽然,在开始时,有些许的HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟之意,然而后来以缤纷的色彩作结,终究是赏心悦目、的韵味无穷的。他用笔精深,作品HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格独具,HRef=https://www.qijian.info/list/wanyue/ target=_blank class=infotextkey>婉约清丽,HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境新颖,可与被誉为“HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思之祖”的HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马志远的《天净沙·HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思》媲美。这首HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoling/ target=_blank class=infotextkey>小令不仅不俗,还很是典雅。词、曲有雅、俗之别,一般来说,词尚妩媚、含蓄,而曲贵尖新、直率。白朴的这支HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoling/ target=_blank class=infotextkey>小令却有词的HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境。曲中虽无“断肠人在天涯”之类句子,HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情主人公却时隐时现,在烟霞朦胧之中,传达出一种“地老天荒”的寂静。

白朴

白朴(1226—约1306) 原名恒,字仁甫,后改名朴,字太素,号兰谷。汉族,祖籍隩州(今山西河曲附近),后徙居真定(今河北正定县),晚岁寓居金陵(今南京市),终身未仕。他是元代著名的文学家、曲作家、杂剧家,与关汉卿、马致远、郑光祖合称为元曲四大家。代表作主要有《唐明皇秋夜梧桐雨》、《裴少俊墙头马上》、《董月英花月东墙记》等。 ...

白朴朗读
()

猜你喜欢

区越

不受山阴父老钱,还山亦似出山年。新诗赋就客盈座,白酒来时赪满肩。

麋鹿动惊西华枕,凫鹥不上鉴湖船。岂知刘白赓歌日,绿野堂中几伴仙。

()

病馀还觉冶游劳,风景悠然思转豪。水绕林深山日隐,洞开云净海天遥。

浮生枉试腹中剑,尘世空藏笑里刀。我愿晚阴分石榻,英雄谁复说孙曹。

()

丈夫生世六尺躯,饥餐渴饮当及期。目观鼻嗅耳司听,各职乃事尔勿离。

喜怒哀乐无妄施,威赏之柄不倒持。雍容进退动合宜,天其相汝百福随。

()

旅宿依沙际,帆樯两岸阴。村舂涵树乱,市酿傍花斟。

风定猿声密,波澄鸟语沉。客怀聊自慰,清夜听歌音。

()

烈风呼汹震山林,小雨霏微驻薄阴。南亩旱苗焦欲死,拟将如许号为霖。

()

芳春骤青骊,遨游楚江滨。道旁若堂封,云是吕王坟。

衢路化陌阡,台馆尽烧焚。阴风啸寒鸱,古隧翔狐群。

()