初见嵩山

初见嵩山朗读

年来鞍马困尘埃,赖有青山豁我怀。

日暮北风吹雨去,数峰清瘦出云来。

译文

多少年来,鞍马劳顿,被困于尘埃之中,尘世污浊,我的呼吸都有些不畅了。还好有青山在,它稳健、挺拔、耸立,它披一身青翠,迎接清风雨露,送走晚霞明月。青山的豁达,让我也有了驰骋的胸怀。

天色渐晚,北风萧萧,吹走一片云雨,此时,晴空一碧,几座山峰就从云后面走出来了,原来它们是那么的清瘦挺拔、不染一丝尘埃。

注释

嵩山:位于河南省登封市西北,五岳中的中岳。

鞍马困:鞍马劳顿,指辛苦奔走于道路。

豁我怀:使我开怀。豁,舒展。

初见嵩山创作背景

  宋神宗元丰二年(1079)夏秋之交,诗人张耒赴任洛阳寿安县尉,途中作此诗。诗人原任临淮主簿,据《临淮主簿厅题名记》记载,任职的三年中,文牍劳形,单调寂寞,唯有遇佳山秀水时,闷怀才豁然开朗。

参考资料:

1、萧涤非,刘乃昌.中国文学名篇鉴赏(诗卷).济南:山东大学出版社,2007:466

  此诗标题中“初”就是关键字眼。而第二句中“豁”则是HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情字眼,蕴含着诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/xiyue/ target=_blank class=infotextkey>喜悦之情。这是一首HRef=https://www.qijian.info/list/xioshan/ target=_blank class=infotextkey>写HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的诗,却没有采用常见的“开门见HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”的写法,而是为HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的出场先做下了一HRef=https://www.qijian.info/list/xilie/ target=_blank class=infotextkey>系列的铺排,诗人所见的对象——嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山直到末句才出现,增添了嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的神秘感。“数峰清瘦出云来”,是此诗最精彩的一句,但如把这一句提前,让嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山一开始就露面,诗的意味就会变得索然。诗人巧妙地激发了读者急于相见的欲望,使嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山在千呼万唤中隐现,而其一旦出场,全诗便在高潮中平稳结束,留给读者很大的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象空间。

  诗人首二句不是写嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,而是从作者HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意落笔。“年来鞍HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马困尘埃,赖有青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山豁我怀”,作者奔走HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘,在困顿和疲惫中,全赖青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山使他的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀有时能得到短暂的开豁。这样,青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山便在未露面之前先给了人一种亲切感,引起人们想见一见的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望。一个“困”字,形象的展现了诗人疲劳困顿的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神状态,以及空怀一腔HRef=https://www.qijian.info/list/baofu/ target=_blank class=infotextkey>抱负在官场中左冲右突,却不得施展的惨淡景象。

  第二句宕开一笔,转而去写奔波中的一点HRef=https://www.qijian.info/list/anwei/ target=_blank class=infotextkey>安慰,晓畅的语言骤然拉近了诗人与HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的距离。青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的出现不仅使诗人得到HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神的满足,更是一种HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然流畅的情感寄托,吸引读者同诗人一样抬头绰望。所谓”近HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山而志高”,在这里,诗人对青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的亲近实际上就是对高洁傲岸的HRef=https://www.qijian.info/list/renge/ target=_blank class=infotextkey>人格操守的亲近,也是对含蓄HRef=https://www.qijian.info/list/huoda/ target=_blank class=infotextkey>豁达的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度的亲近。

  第三句“日暮北HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨去”,为嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的出场渲染了气氛。“日暮”言天已HRef=https://www.qijian.info/list/bangwan/ target=_blank class=infotextkey>傍晚,落日余辉中更见嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的深幽巍峨。“北HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨去”,嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山在HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风侵HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨蚀后愈加清新朗润,但这只是诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象,未见嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,心中已对嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的景象做了一番描摹。诗人采用渲染的手法,为嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的出现展开序幕。

  前面一HRef=https://www.qijian.info/list/xilie/ target=_blank class=infotextkey>系列的铺垫成就了第四句的点睛之笔,“数峰清瘦出云来”,全诗只有这一句写嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,但诗境格外豁朗。嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山终于在层层浮云中耸现出来,它一出现便淡化了所有的背景,其峭拔清瘦的形象是那么的清晰明朗,其高洁超脱的姿态是那么的卓尔不群,因而深得作者的HRef=https://www.qijian.info/list/xiai/ target=_blank class=infotextkey>喜爱和HRef=https://www.qijian.info/list/zanmoi/ target=_blank class=infotextkey>赞美。“出云来”三字抓住嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山从云端现出的一刹那,表现出诗人的满足与HRef=https://www.qijian.info/list/xiyue/ target=_blank class=infotextkey>喜悦,并紧扣“初见”二字。诗中鲜活清晰的意象往往是诗HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情感的外化,寄予了诗人一定的审美HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想与HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求。在这里,诗人精心挑选了“清瘦”一词来形容嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,写得有血有肉,极富灵性,不只赋予嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山以人的HRef=https://www.qijian.info/list/pinge/ target=_blank class=infotextkey>品格、人的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风貌,更体现了作者的HRef=https://www.qijian.info/list/renge/ target=_blank class=infotextkey>人格操守与HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求,引人HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象HRef=https://www.qijian.info/list/yuhou/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨后嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的特有韵味HRef=https://www.qijian.info/list/heshi/ target=_blank class=infotextkey>和诗人得见嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山后的一番HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。至此,全诗HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情达到最高潮,全诗平稳结束,却言有尽而意无穷。

  这篇诗作写的对象是嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,但在很大程度上它又是表现诗人自己。人们在HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神上以什么作为慰藉,往往能见出志趣和HRef=https://www.qijian.info/list/pinge/ target=_blank class=infotextkey>品格。困顿于HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途,赖以慰藉HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀的是嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,诗人的情志也表现了出来。同时HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山以什么样的面貌出现在HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术作品里,也往往受作者的主观HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情支配。“我见青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山多妩媚,料青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山见我应如是。情与貌,略相似。”(辛弃疾《贺新郎》)这里有着主观HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情对象化的问题。此诗用“清瘦”形容嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,不光是造语比较新奇,而且在诗人审美意识活动中也反映了他的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神气质与HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求。中国士大夫中一些高人雅士,正是常常留给后世以清瘦、清竣的印象。如王维给孟浩然画像,“颀而长,峭而瘦,衣白袍”,就是典型的清瘦。因此,“数峰清瘦出云来”,虽是写嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,却又是人与HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物融而为一,体现了诗人HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的外化。这首诗,将嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的面貌以及诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风貌,同时展现给了读者,达到了一种物我相融的境界。

  从HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术技巧上看,该诗渗透着醒豁通透的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度,拥有明白晓畅的语言特色,又将自己刚毅超脱的品行与之融为一体,是张耒诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风的全面写照。

张耒

北宋文学家,擅长诗词,为苏门四学士之一。《全宋词》《全宋诗》中有他的多篇作品。早年游学于陈,学官苏辙重爱,从学于苏轼,苏轼说他的文章类似苏辙,汪洋澹泊。其诗学白居易、张籍,如:《田家》《海州道中》《输麦行》多反映下层人民的生活以及自己的生活感受,风格平易晓畅。著作有《柯山集》五十卷、《拾遗》十二卷、《续拾遗》一卷。《宋史》卷四四四有传。 ...

张耒朗读
()

猜你喜欢

仁寿生辰节,君王进玉卮。寿棚兼寿表,留待北还时。

()

佳人有所思,整带吹参差。杨柳烟波处,桃花风日时。

帆樯暮不息,江汉逝如斯。明月有圆缺,清光终不移。

()

酒拍胭脂颗颗新。丹砂然火弃精神。暑天秋杪锦生春。香味已惊樱实淡,绛皮还笑荔枝皴。美人偏喜破朱唇。

()

心悸西江浪似山,眼明僧舍一窗闲。

从今要见庐山面,画作屏风静处看。

()

日落登雍台。

佳人殊未来。

()

吴民方切九重忧,祖道休将五马留。朝宁久称真御史,封疆还属古诸侯。

香凝燕寝韦郎咏,棹续花桥白傅游。我忝郡人无以颂,拟叨循吏传重修。

()