龙兴寺吊少陵先生寓居

龙兴寺吊少陵先生寓居朗读

中原草草失承平,戍火胡尘到两京。

扈跸老臣身万里,天寒来此听江声!

译文

当年,中原一下子失去了往日的太平,安史叛军燃起的战火,烧到了东西两京。

随驾回京的老臣呵,又孤身流落万里之外,在那秋冬间寒冷的时节,来听这滔滔的江声!

注释

中原,关中地区,今陕西、河南等地,唐代东都洛阳、西京长安在此地,是国家的中心地带。草草:仓卒。承平:继承已往治平之世,后泛指太平。这句是说唐代安史之乱一起。广大的中原地区在仓卒间就失去了以往的太平。

戍火,边疆的战火。胡尘。唐天宝十四年(755),安禄山据范阳叛变。率领由契丹、奚、突厥等族所组成的军队攻陷了洛阳。第二年攻陷长安,当时人称北方的少数民族为胡人,胡尘即指由少数民族带来的战乱。两京。唐代的西京长安和东都洛阳。

扈跸(hù bì)老臣:指杜甫。扈:护卫。跸:帝王出行的车驾。身万里:指杜甫跟随肃宗的车驾。辗转万里。安禄山陷长安后,唐玄宗逃到四川,太子李亨即位灵武。为唐肃宗。杜甫听到消息,从沦陷地长安奔到风翔。谒见肃宗。拜左拾遗。肃宗还长安后。杜甫又随从回京。后来因救房瑁被调出京。穷困流离。辗转万里,来到忠州。

参考资料:

1、吴明贤,蒋罗.唐宋四家诗 陆游咏蜀诗选:四川文艺出版社,1997年:128-129

2、张永鑫,刘桂秋.古代文史名著选译丛书 陆游诗词选译:凤凰出版社,2011年:121

龙兴寺吊少陵先生寓居创作背景

  宋孝宗淳熙五年(1178年),五十三岁的陆游奉诏东归入京,入夏途经忠州,特地来到龙兴寺凭吊杜甫故居,写下了这首感慨深沉的绝句。

参考资料:

1、霍松林.历代绝句精华鉴赏辞典:陕西人民出版社,1993年:1097-1098

  诗的前两句,高度凝练地追述了杜甫亲身遭际的HRef=https://www.qijian.info/list/zhanluan/ target=_blank class=infotextkey>战乱背景。由于唐玄宗HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年的淫奢昏聩,触发了长达八年的安史之乱。中原大地顿时惊惶纷乱,两京相继失陷,玄宗仓猝奔蜀,多年的繁华景象化作一片狼烟胡尘,大唐帝国的“太平盛世”从此一去不返。这是对HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史的沉痛回顾,也是对当世中原沦陷、金人主北的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实形势的概括。诗人巧妙地抓住了HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史惊人重复的现象,在追念HRef=https://www.qijian.info/list/huaigu/ target=_blank class=infotextkey>怀古的同时,又曲折地反映了当今国土沦丧的时世,一箭双雕,天衣无缝。正如《唐宋诗醇》引张完臣所云:“‘草草’二字,状尽衰世景象,谓之咏少陵可,谓之自咏亦可。”

  诗的后两句,概写杜甫乱后的HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇及HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年寄居于此的情状。当年肃宗初立,杜甫自沦陌的HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安潜逃奔HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风翔投效,任左拾遗。HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安光复,又随驾入京。可是这样忠心为国的老臣,却因疏救宰相房瑭而不公正地被贬官华州司功参军。适又遭受大HRef=https://www.qijian.info/list/jihuang/ target=_blank class=infotextkey>饥荒,被迫奔蜀,流落西南。报国济世HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志不酬,HRef=https://www.qijian.info/list/youguo/ target=_blank class=infotextkey>忧国HRef=https://www.qijian.info/list/youmin/ target=_blank class=infotextkey>忧民之情难消,HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤哀凉,辗转万里。HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年时,穷困潦倒、贫病交迫,于是买舟东下归里。陆游在龙兴寺HRef=https://www.qijian.info/list/pingdiao/ target=_blank class=infotextkey>凭吊当年杜甫的寓居时,不禁HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想当时情势,HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象那时的诗圣在此的情状,老诗人面对HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟的HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景,怀着HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂、HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉、HRef=https://www.qijian.info/list/youfen/ target=_blank class=infotextkey>忧愤的心境,独伫寺门,谛听阵阵汹涌HRef=https://www.qijian.info/list/beizhuang/ target=_blank class=infotextkey>悲壮的江涛声。陆游在诗后自注云:“以少陵诗考之,盖以秋冬间寓此州也。寺门闻江声甚壮。”陆游与杜甫所处的时代及个人的遭际十分类似,两人的HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想,HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求与HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神也毫无二致,因而这阵阵江声同样敲击着不同时代两位大诗人的心房,HRef=https://www.qijian.info/list/beizhuang/ target=_blank class=infotextkey>悲壮呜咽的江涛正是他们真实心声的共同写照。涛声将大HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的景与诗人的情交融应合,也将古今两位大诗人的心灵交融应合,HRef=https://www.qijian.info/list/diaogu/ target=_blank class=infotextkey>吊古即是抒今,借前人之情来抒发自身的HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤,大有“怅望千秋一洒泪,萧条异代不同时”(杜甫《咏HRef=https://www.qijian.info/list/huaigu/ target=_blank class=infotextkey>怀古迹》)的深沉HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。

  全诗HRef=https://www.qijian.info/list/diaogushangjin/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/diaogu/ target=_blank class=infotextkey>吊古HRef=https://www.qijian.info/list/shangjin/ target=_blank class=infotextkey>伤今,借HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史喻HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实,借HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物表现自己的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境是博大的,一实一虚,是两个时代的缩影。画面是广阔的,万里HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风烟入画幅。尤其令人惊叹的是;诗人善于把诗歌从千军急进的宏大战役,浪迹万里的HRef=https://www.qijian.info/list/kunan/ target=_blank class=infotextkey>苦难历程,一下缩小到龙兴寺门前,画出HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独者倚门而立,侧耳而听的死象,成为特写镜头。江水在奔啸,HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物在静听,一静一动,为全诗创造了HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤的气氛,加浓了诗情。诗的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格,沉雄中不乏细腻;诗的结构,紧密中显得松活,诗的语言,雄浑中透出朴素之美,确是一首HRef=https://www.qijian.info/list/diaogu/ target=_blank class=infotextkey>吊古佳作。

陆游

陆游(1125—1210),字务观,号放翁。汉族,越州山阴(今浙江绍兴)人,南宋著名诗人。少时受家庭爱国思想熏陶,高宗时应礼部试,为秦桧所黜。孝宗时赐进士出身。中年入蜀,投身军旅生活,官至宝章阁待制。晚年退居家乡。创作诗歌今存九千多首,内容极为丰富。著有《剑南诗稿》、《渭南文集》、《南唐书》、《老学庵笔记》等。 ...

陆游朗读
()

猜你喜欢

鹤鸣山下去,满箧荷瑶琨。放马荒田草,看碑古寺门。
渐寒沙上雨,欲暝水边村。莫忘分襟处,梅花扑酒尊。

()

未晓清风生殿阁,经旬赤气照乾坤。

()

风尘三载羽书驰,填海曾闻精卫悲。岂意上官专草稿,翻令巷伯叹南箕。

铄金祗为招群忌,投杼何当慰母疑。行矣帝乡犹未远,还胜凝碧望阍时。

()

太液澄波,愁红换了,败荷零露。凉蝉起舞。自窥人,耿无语。

看花长记经游地,但衰泪、风前几缕。怅哀鸿唳角,天涯残梦,旷望何许。

()

徵轮静。西风劲。一杯清醑浇愁兴。离怀弱。香衾薄。

有何纷扰,为谁惊觉。柝。柝。柝。

()

征途行色惨风烟,祖帐离声咽管弦。翠黛不须留五马,
皇恩只许住三年。绿藤阴下铺歌席,红藕花中泊妓船。
处处回头尽堪恋,就中难别是湖边。

()