小重山·碧幕霞绡一缕红

小重山·碧幕霞绡一缕红朗读

碧幕霞绡一缕红。槐枝啼宿鸟,冷烟浓。小楼愁倚画阑东。黄昏月,一笛碧云风。

往事已成空。梦魂飞不到,楚王宫。翠绡和泪暗偷封。江南阔,无处觅征鸿。

译文

碧蓝天上丝罗般的彩霞染成一抹艳红。槐树枝头,宿鸟呼朋唤侣,暮霭冷烟渐渐浓。我斜倚画栏发愁在小楼东。月色凄清朦胧,透过游曳的碧云,晚风传来一阵阵哀怨的笛声。

往事都已成空。屈原忧国的忠魂无法飞到楚王官。我试将绿丝帕染满血泪,暗暗装封。可是江南如此辽阔,上哪儿寻觅一只鸿雁,为我捎信飞入九重宫。

注释

碧幕:碧绿的天幕,指碧空。古人谓天为幕,谓地为席,故曰碧幕。

霞绡(xiāo):古人或以霞喻红绡,或以红绡拟霞。绡,丝帛。唐·温庭筠《锦城曲》:“江风吹巧剪霞绡,花上千枝杜鹃血。”

宿鸟:归巢栖息的鸟。

画阑(lán):有彩绘的栏杆。

楚王宫:借指宋王朝的宫廷。

翠绡:指用彩绡作信笺。

征鸿:远飞的大雁。

参考资料:

1、萧枫.《唐诗宋词全集·第十一卷》.北京:中国文史出版社,2001:42

2、马兴荣,刘乃昌,刘继才.《全宋词广选新注集评》.沈阳:辽宁人民出版社,1997:905

3、王启兴,张虹.《中国历代爱国诗词精品》.武汉:武汉大学出版社,1994:141

4、顾易生.《宋词精华》 .成都:巴蜀书社,1995:529

5、郑竹青,周双利.《中华诗词经典·第四卷》.北京:学习出版社,2011:2826

小重山·碧幕霞绡一缕红创作背景

  中原河洛之地被金军占领多年,南宋王朝却苟且偷安。陈亮上书《中兴五书》,之后又多次上书,向孝宗陈述复国策略。朝臣为了一己私利纷纷攻击他,称他为“狂怪”。在长期不得重用后,词人的一腔报国之热情依然像汹涌的波涛,使其内心无法平静。这首词抒发的就是他无处安放的爱国心。

参考资料:

1、刘默,陈思思,黄桂月.《宋词鉴赏大全集》.北京:中国华侨出版社,2012:539

  词的上阕HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,词人营造出一种HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉、哀婉的气氛,借以烘托自己内心的悲哀和冷寂。“碧幕霞绡一缕红。”日近西HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,夜幕即将降临,轻绡一样的彩云穿透蓝色的天空,投下一缕红色的霞光。HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳无限好,只是近HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏。这样美丽的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色不禁让人心生HRef=https://www.qijian.info/list/aichou/ target=_blank class=infotextkey>哀愁、HRef=https://www.qijian.info/list/liulian/ target=_blank class=infotextkey>留恋。

  “槐枝啼宿HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟,冷烟浓。”残霞渐渐消散,HRef=https://www.qijian.info/list/muse/ target=_blank class=infotextkey>暮色苍茫,夜里投宿在槐树枝头上的HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟儿啼叫着。HRef=https://www.qijian.info/list/muse/ target=_blank class=infotextkey>暮色中本就冷烟浓密,HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟儿的啼叫声更增添几分HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉。“冷”字不仅指HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天薄暮时HRef=https://www.qijian.info/list/tianqi/ target=_blank class=infotextkey>天气微冷,还表达出词人心中的冷寂和HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪。

  作者怀着满腹HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪倚在画阑之东,看HRef=https://www.qijian.info/list/yueliang/ target=_blank class=infotextkey>月亮缓缓升起。HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏的HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光凄迷朦陇,远处的笛声穿透碧云HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风传来。一个“愁”字写出词人的满腹HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅。HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏时分,月儿初升,薄暮还未消散,HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光透过云层照向大地,凄冷、模糊。“HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏月,一笛碧云HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”描绘出一幅HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉、寂静的HRef=https://www.qijian.info/list/tuhua/ target=_blank class=infotextkey>图画。南朝诗人江淹有“日暮碧云合,佳人殊未来”的诗句,所以“碧云HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”应暗含有“佳人”之意,只是这里的“佳人”是词人HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治上的HRef=https://www.qijian.info/list/zhiji/ target=_blank class=infotextkey>知己。

  下阕开始HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,词人心中的忠愤之气仿佛呼之欲出。当年作者多次向宋孝宗上书均无果。虽然一片忠心如石沉HRef=https://www.qijian.info/list/dahai/ target=_blank class=infotextkey>大海,但是陈亮的救国雄心却并没有随之湮灭,他依然怀着一腔赤诚,HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望为复国大计做一番事业。

  “梦魂飞不到,楚王宫。”此处作者以HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原自比。当年楚怀王听不进忠臣HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原的进言,放逐HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原,如今的宋孝宗一如当时的楚怀王,无视贤良,重用奸佞之臣。尽管如此,词人还是想去见他,想向他款款陈情,再进忠言。可是梦魂怎么能穿越千里,到达他的身边。

  “翠绡和泪暗偷封。HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南阔,无处觅征鸿。”据《丽情集》记载,唐代御史裴质曾与成都官伎灼灼HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情甚笃。后来,裴质被召回朝中之后,灼灼用软绡收集了自己的眼泪寄给他。此处词人自喻为灼灼,想用翠绿色的软绡收集自己的眼泪,寄给皇帝,以让他知晓自己的一片赤诚忠心,却不知道应该差谁去寄。

  HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南大地虽然非常辽阔,但是作者却无法找到一只可以寄书的鸿雁。鸿雁传书是一个HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,据《汉书·苏武传》记载,汉朝使臣为了诈骗匈奴单于,告诉他汉廷知道苏武还活着,因为他曾让HRef=https://www.qijian.info/list/dayan/ target=_blank class=infotextkey>大雁带回过HRef=https://www.qijian.info/list/shuxin/ target=_blank class=infotextkey>书信。此处词人说找不到可以寄书的鸿雁,实际上是慨叹无人能将他的一腔忠心和北伐之志告诉皇帝。

  朝廷苟安江左,满怀HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国之志的陈亮却元用武之地。在他写给吕祖谦的一封信中有这样一句话:“每念及此,或推案大呼,或悲泪填臆,或发上冲冠,或拊掌大笑。”其内心的抑郁不平,溢于言表。这首词多处用典,作者借助HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故说出了自己内心深处不能直说的情感。

  全词以HRef=https://www.qijian.info/list/moiren/ target=_blank class=infotextkey>美人HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思自喻,表达作者对孝宗的一片忠忱。他格外HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望孝宗能成为恢复中原、统一神州的中兴之主,可是“HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事已成空”,朝廷苟安自保,忠言不被采纳,作者和泪陈词,但君门九重,朝臣梗阻,因而无法传到深宫。永康距临安非遥,词中屡言梦魂不到,HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南水阔,征鸿难觅,在于表明作为一介布衣的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/zhishi/ target=_blank class=infotextkey>志士,与朝廷之间隔着多少无形的障碍,要实现报国之志,还有很遥远的路要走。

  在中国HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史上,由于外患频仍,皇帝昏庸,“文死谏,武死战”,留下多少可歌可泣的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,也铸就中华HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国主义传统HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神,难能可贵的是:陈亮既不是文臣,又不是武将,不过一介布衣,一个小小老HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓,多次向皇帝上书,不被采纳,依然初衷不改,在词章里表达那种输肝沥胆的血泪忠诚和HRef=https://www.qijian.info/list/youhuan/ target=_blank class=infotextkey>忧患意识,就连南宋朝廷的衮衮诸公也无几个人能做到,无怪作为词坛领袖兼封疆大吏的辛弃疾也对他钦佩不已。

陈亮

陈亮(1143—1194)原名汝能,后改名陈亮,字同甫,号龙川,婺州永康(今属浙江)人。婺州以解头荐,因上《中兴五论》,奏入不报。孝宗淳熙五年,诣阙上书论国事。后曾两次被诬入狱。绍熙四年光宗策进士第一,状元。授签书建康府判官公事,未行而卒,谥号文毅。所作政论气势纵横,词作豪放,有《龙川文集》《龙川词》,宋史有传。 ...

陈亮朗读
()

猜你喜欢

黏禾收早糯收迟,赛社归来日暮时。草具杯盆延父老,瓜分梨枣到童儿。

墙头绿挂丝瓜子,屋角红装锦菊枝。不怕新霜迎葛屦,禦寒先制木棉衣。

()

东山辞满日,北郭送归年。驻马旌方举,鸣笳座已迁。

伤心宿草地,洒涕菊花天。赖有徐卿子,宁云似舅贤。

()

仆本江北人,今作江南客。再去江北游,举目无相识。
金风吹我寒,秋月为谁白。不如归去来,江南有人忆。
未到故乡时,将为故乡好。及至亲得归,争如身不到。

()

筑室清溪曲,为园古道傍。苔痕侵户牖,云色上衣裳。

牧笛依青草,渔舟隐绿杨。偶然幽兴惬,搔首放歌长。

()

所性常存存,危者惟人心。

子才秀吾宗,一歕凡马喑。

()

海曲山河洞府低,蓬壶阆苑海东西。仙人玉女时游集,不许桃源过客迷。

()