九十日春都过了,贪忙何处追游。三分春色一分愁。雨翻榆荚阵,风转柳花球。
我与使君皆白首,休夸少年风流。佳人斜倚合江楼,水光都眼净,山色总眉愁。
临江仙·惠州改前韵。宋代。苏轼。 九十日春都过了,贪忙何处追游。三分春色一分愁。雨翻榆荚阵,风转柳花球。我与使君皆白首,休夸少年风流。佳人斜倚合江楼,水光都眼净,山色总眉愁。
春天过去了,一直忙忙碌碌,如今再想寻春,也不可能了。纵然还有三分春色,那一分惆怅也无法免去。雨打榆荚零落,柳絮染尘成球,被风吹得到处翻滚。
我和知州您都是白发老人了,再不要说以前的年少风流往事了。美丽的歌女斜靠在合江楼边。水光清凉,山色美丽,总是让人情不自禁为之感叹。
临江仙:唐教坊曲,后用作词牌名,为双调小令。
九十日春:农历正月至三月。
榆荚(yú jiá):榆树果实,初春时先于叶生,状似钱而小,暮春时飘落。此句指雨打榆荚零落。
柳花球:柳絮染尘成球。此句指风吹絮球翻滚。
使君:惠州知州詹范。
合江楼:作者初至惠州时所居之所,在惠州东门,因东西二江汇合于此得名。
“水光”二句:形容山水之美。
参考资料:
1、刘石评注,宋词名家诵读 苏轼词,人民文学出版社,2005年03月第1版,第231-232页
2、苏轼著,东坡集 插图本 增订版,凤凰出版社,2013.04,第211页
宋哲宗绍圣三年(1096年)暮春。是时,东坡61岁,在惠州贬所宴饮州守詹范时,有感于仕途之变,便作下了这首词。
参考资料:
1、朱靖华,饶学刚,王文龙编著,苏轼词新释辑评 (下册),中国书店,,第1213-1215页
上片,HRef=https://www.qijian.info/list/xichun/ target=_blank class=infotextkey>惜春HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春,无须“贪忙”,“追游”。与密州时作的同词牌名的上片完全一样,HRef=https://www.qijian.info/list/xichun/ target=_blank class=infotextkey>惜春。面对同样的春,产生着同样的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。那时,朝廷HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治斗争激烈,词人回避,自求外任。而今,在贬所惠州,也是一个春季过去了(“九十日春都过了”),即HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风华正茂的时候过去了,我闲置无所事事了(“贪忙何处追游”),无须“贪忙”、“追游”了。紧接着点化运用叶道卿《贺圣词》词:“三分HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色,二分HRef=https://www.qijian.info/list/choumen/ target=_blank class=infotextkey>愁闷,一分HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”而言春暮人愁(“三分HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色一分愁”),日暮西HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,人命危浅了,只是词人未看到日后还有“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”,哪怕是“一分HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”,未想到日后又要谪贬儋州;但他很快意识到,大HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天很快消失,自己的HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春很快消失,如“HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨翻榆荚阵”,如“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风转柳HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花球”,没有多少HRef=https://www.qijian.info/list/liulian/ target=_blank class=infotextkey>留恋,有的是终身HRef=https://www.qijian.info/list/yihen/ target=_blank class=infotextkey>遗恨。
下片,叹HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春不再,HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生暗淡。词人此时处境恶劣,心境HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉,深感自己HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏,硬是把棺材准备好了。正因所处HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会环境、HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治经济地位发生HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然他的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情、HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理观念随之也发生HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术欣赏及其作品的HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境发生HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,所以他把密州时作的同词牌的词的下片作了修改。尽管它反映了词人对HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的HRef=https://www.qijian.info/list/yilian/ target=_blank class=infotextkey>依恋和HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春的HRef=https://www.qijian.info/list/wanxi/ target=_blank class=infotextkey>惋惜之情,可HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境发生了很大HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化:仙境不见了,西王母、东皇太乙在东坡心中,早已消失了,再不是什么HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好、HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想、幸福的形象,更不是什么长生不老的象征了。“我与使君皆白首,休夸年少HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流”,惜HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春已逝,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流不再。我们已是苍颜白发,还谈什么昔日HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流。这意味着一代人的结束。“佳人斜倚合江楼”,唯有我那朝云,病魔缠身,“斜倚”而立,HRef=https://www.qijian.info/list/liulian/ target=_blank class=infotextkey>留恋着“合江楼”外的水光HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山色,哪怕它们是净眼中的水光(“水光都眼净”)和眉愁中的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山色(“HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山色总眉愁”)。正是词人在惠州HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情上发生了HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,审美移情发生了HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,所以HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山光水色也变得“愁”容起来;从而暗示着词人HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生暗淡无光了。
全词,上片写春过HRef=https://www.qijian.info/list/chunchou/ target=_blank class=infotextkey>春愁,HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春HRef=https://www.qijian.info/list/xishi/ target=_blank class=infotextkey>惜时,下片写白首眉愁,HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生。人的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情发生HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,决定着词的HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境发生HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,决定着词的用语的HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化。笼罩全词的是一“愁”到底的灰蒙蒙的意味。
苏轼(1037-1101),北宋文学家、书画家、美食家。字子瞻,号东坡居士。汉族,四川人,葬于颍昌(今河南省平顶山市郏县)。一生仕途坎坷,学识渊博,天资极高,诗文书画皆精。其文汪洋恣肆,明白畅达,与欧阳修并称欧苏,为“唐宋八大家”之一;诗清新豪健,善用夸张、比喻,艺术表现独具风格,与黄庭坚并称苏黄;词开豪放一派,对后世有巨大影响,与辛弃疾并称苏辛;书法擅长行书、楷书,能自创新意,用笔丰腴跌宕,有天真烂漫之趣,与黄庭坚、米芾、蔡襄并称宋四家;画学文同,论画主张神似,提倡“士人画”。著有《苏东坡全集》和《东坡乐府》等。 ...
苏轼。 苏轼(1037-1101),北宋文学家、书画家、美食家。字子瞻,号东坡居士。汉族,四川人,葬于颍昌(今河南省平顶山市郏县)。一生仕途坎坷,学识渊博,天资极高,诗文书画皆精。其文汪洋恣肆,明白畅达,与欧阳修并称欧苏,为“唐宋八大家”之一;诗清新豪健,善用夸张、比喻,艺术表现独具风格,与黄庭坚并称苏黄;词开豪放一派,对后世有巨大影响,与辛弃疾并称苏辛;书法擅长行书、楷书,能自创新意,用笔丰腴跌宕,有天真烂漫之趣,与黄庭坚、米芾、蔡襄并称宋四家;画学文同,论画主张神似,提倡“士人画”。著有《苏东坡全集》和《东坡乐府》等。
岁除次础兄韵四首 其三。清代。陈恭尹。 与君违世尚,勿复叹蹉跎。把钓徒缘木,逢山每树荷。秋冬元肃杀,虞夏几讴歌。倘值吾□子,从公亦荷戈。
水中蒲。元代。胡奎。 青青江上蒲,宛宛水中鱼。楚楚东家女,盈盈楼上居。泠泠抚瑶瑟,粲粲被罗襦。昔如昆山玉,今如浊水珠。美玉尚待价,明珠终不污。
次韵徐宰雪句。宋代。方岳。 雪花飞尽江头芦,秋崖有屋窗未糊。嗅梅自可了孤寂,燃竹相与留须臾。传观玉帝整严卫,杂沓环佩纷前驱。梦随姑射扣瑶陛,身入阊阖排银铺。明毫一色宝阶净,端木六出琼林孤。绿章封事见名姓,白霓仙子轩眉须。乃知天喜爱民尹,分此雪与耕田夫。山川尽入古图画,园林已作春规模。逢船谁可载书共,松醪未拟炊书沽。金仆姑寒忆战士,玉玲珑暖无歌姝。煮茶安用碧跳脱,眠蓑自胜红氍毹。盟鸥久与说心腹,买犊大欠耕膏腴。频年岁入少生计,何日诏下蠲田租。甑尘但忧脱粟饭,瓯滑未议羹莼鲈。群公岂堪立仗马,贱子只跨寻诗驴。第令吾民不知馁,如彼蔡人何足诛。冲寒索米徙者众,啼饥载道携其孥。边烽有警事方尔,民瘼未轸天地无。辕门谁曳丈二组,羽书夜下尺一符。少迟兽狝渤海盗,当复蚊浮高阳徙。平淮有碑徜须刻,笔墨可但唐宗儒。
题梅寄友人。明代。杨士奇。 冰霜同是岁寒心,回首江南间阔深。尚有风流何逊在,水边篱落待重寻。
自太湖至省宿茶铺岭。明代。王泽。 缺月耿初夕,荒寒野店开。松声一枕落,茅屋万山堆。愁岂扫能去,春还迟不来。思亲今夜梦,已近半程回。
寒食雨中,同舍约游天竺,得十六绝句呈陆务。宋代。杨万里。 若道寻春被雨催,如何随处两三杯。晚晴晓雨如翻手,有底亏侬不好来。