晴丝牵绪乱。对沧江斜日,花飞人远。垂杨暗吴苑。正旗亭烟冷,河桥风暖。兰情蕙盼。惹相思,春根酒畔。又争知、吟骨萦销,渐把旧衫重剪。
凄断。流红千浪,缺月孤楼,总难留燕。歌尘凝扇。待凭信,拌分钿。试挑灯欲写,还依不妨,笺幅偷和泪卷。寄残云剩雨蓬莱,也应梦见。
瑞鹤仙·晴丝牵绪乱。宋代。吴文英。 晴丝牵绪乱。对沧江斜日,花飞人远。垂杨暗吴苑。正旗亭烟冷,河桥风暖。兰情蕙盼。惹相思,春根酒畔。又争知、吟骨萦销,渐把旧衫重剪。凄断。流红千浪,缺月孤楼,总难留燕。歌尘凝扇。待凭信,拌分钿。试挑灯欲写,还依不妨,笺幅偷和泪卷。寄残云剩雨蓬莱,也应梦见。
晴日里游丝牵动我思绪混乱,像在空中飘转一样,更何况对着面对着青碧的吴江和西斜的落日,伊人就像片片落红一般,随着春风飘得非常遥远。低垂的杨柳深荫幽暗,遮掩着古老的吴国宫苑。记得那一年的寒食节,酒旗飘摇的楼亭正烟雾清冷,河桥上春风和暖的吹送着。你那美丽的秀目秋波流转,深情顾盼,情意无限。在暮春时节里摆起的酒宴间,那种温馨幸福的情景,惹得我相思不断。又怎么会想到吟诗篇的我,如今瘦得如此可怜,以至渐渐地把旧日的春衫,一次一次地往瘦里重新载剪。
我凄伤魂断,眼看着千重水波卷起千层波浪,残缺的夜月孤独地悬挂在楼外,我总是无法留住一定要飞往远山的飞燕。只有她曾用过的小扇,任凭时光流逝,尘土盖满,依旧珍藏在我的身边。我想要写一封书信,和她永远分手情义断绝。多少次把灯光挑亮提起笔管,可怎么也不忍心把信写完,又只好偷偷地含着眼泪把铺开的信笺暗暗收卷起来,但愿我的魂魄,能够飞到蓬莱仙山,在幽渺的梦境中与她相见。
晴丝:春夏季节,一晴无风时在空中飘荡和一些昆虫的吐丝,谐音双关为“情思”。
牵绪:牵动思绪。
吴苑:指春秋时吴王阖闾所建宫苑,在苏州。
旗亭:酒楼。
兰情蕙(huì)盼:形容伊人仪态清幽,眼波含情。兰、蕙:香草。情:含情顾盼。
春根:春末。
酒畔:指酒肆边。
争知:即“怎知”。
吟骨:指诗人的瘦骨。
凄断:指极其凄凉或伤心。
流红:指漂流在水中的落花。
歌尘:形容歌声动听。
拌分钿(diàn):分钿,本《长恨歌》“钗留一股合一扇,钗擘(bò)黄金合分钿”。这里分钿作永诀意解,即拚出去分金饰盒的一半给你表示从此断绝。拌即判、拚的意思。
笺幅:笺纸,信笺 。
参考资料:
1、陶尔夫著 .宋词今译:语文出版社,1995-07
这首梦窗词较有特色。上阕HRef=https://www.qijian.info/list/xiojiang/ target=_blank class=infotextkey>写江湖HRef=https://www.qijian.info/list/piaobo2/ target=_blank class=infotextkey>飘泊文人的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之情。下阕写HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子思恋他的一片HRef=https://www.qijian.info/list/youyuan2/ target=_blank class=infotextkey>幽怨。把恋爱双方相互HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念的情感对比起来,别有一番HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术审美情趣。
在用语上雅俗融一,属于通俗晓畅的一类,并且和曲有相通之处。当时梦窗可能正旅住吴门(苏州),季节正逢寒食。该词表现的是距离美,反映一种彼此因消息难通而产生了隔膜的HRef=https://www.qijian.info/list/youyu/ target=_blank class=infotextkey>忧郁HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。
古代HRef=https://www.qijian.info/list/piaobo2/ target=_blank class=infotextkey>飘泊文人对HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物异常敏感,词首即描写HRef=https://www.qijian.info/list/muchun/ target=_blank class=infotextkey>暮春三月引起的HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情别绪。“晴丝牵绪乱”三句所HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景物有似于叶梦得《虞HRef=https://www.qijian.info/list/moiren/ target=_blank class=infotextkey>美人·落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花已作HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风前舞》:“落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花已作HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风前舞。又送HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨。晓来庭院半残红,惟有游丝千丈袅晴空。”清明、寒食时节已经可以看到虫类吐到春空中游荡的丝。第一句绪字就是HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情别绪,朱敦儒《念奴娇》:“别HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情绪。奈一番好景,一番悲戚。燕语莺啼人乍远,还是HRef=https://www.qijian.info/list/taxiang/ target=_blank class=infotextkey>他乡寒食。”和第三句“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花飞人远”可以互相映衬。不同的是作者还面对夕下清澈的吴江。第四句“垂杨暗吴苑”是由斜日沧江更进一步写。吴苑是吴王阖闾所建林苑,包括姑苏台、长洲、石城等地(见《吴越春秋》)。韦庄《忆HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南》:“柳暗魏王堤”,邓肃《南歌子》:“玉楼依旧暗垂杨,楼下落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花流水自斜阳”,都是相似笔法。吕本中《减字木兰HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花·去年今夜》:“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花暗长堤柳暗船”,也喜欢用暗字,写HRef=https://www.qijian.info/list/muse/ target=_blank class=infotextkey>暮色对HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情的感染。
下二句点时序:“正旗亭烟冷,河桥HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风暖。”旗亭是酒楼,烟冷点明正值HRef=https://www.qijian.info/list/hanshijie/ target=_blank class=infotextkey>寒食节。河桥是姑苏的河桥,已是春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风暖人的季节。周邦彦《琐窗寒·寒食》:“正店舍无烟,禁城百五。旗亭唤酒,付与高阳俦侣。”与梦窗词HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色无异。
下一句就是写旗亭所见歌HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子。“兰情蕙盼”句写在旗亭所遇HRef=https://www.qijian.info/list/genu/ target=_blank class=infotextkey>歌女于顾盼间脉脉含情,周邦彦《长HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思慢》:“美盼柔情”,《拜星月慢》:“水盼兰情,总平生稀见”,都是同样写法。但他无HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理会新的相逢,却勾起对旧相知的HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念说:“惹HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思,春根酒畔。”春根就是春末,酒畔即酒肆边。上阕HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾写:“又争知,吟骨萦销,渐把旧衫重剪。”形容旧相知并不了解他的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之苦,词人因对她魂牵梦绕而形容憔悴衣带渐宽。“又争(怎)知”,含怨意。
下阕却转而写旧相知那一边。全从HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子一面下笔:“凄断。流红千浪,缺月孤楼,总难留燕。”写HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉魂断,怅对层层细浪,漫卷残红,一钩残月伴照孤楼,象征HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别后的冷清HRef=https://www.qijian.info/list/gudan/ target=_blank class=infotextkey>孤单,而“总难留燕”句写HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子所居之凄寂,连呢喃双燕,也不愿进楼中作巢与她相伴。HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之苦也到了生怨程度。下面递进写“歌尘凝扇”,往日歌舞红尘,久已凝在舞扇上。很像周邦彦《解连环》:“暗尘锁,一床弦索。”一样是停歌罢舞。下五句写欲拟诀书:“待凭信,拌分钿。试挑灯欲写,还依不忍,笺幅偷和泪卷。”但又很HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾,所以说拭着挑亮灯芯,备好纸笔,却依旧不忍,又把写上字、滴过泪的信笺,偷偷卷起。HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理层次写得细密有秩。顾敻《诉衷情》:“换你心,为我心,始知相忆深”,似乎异曲同工。
HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾写:“寄残云剩HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨蓬菜,也应梦见。”词笔拓展开,以痴言呓语结束。意思是说:即使寄魂魄于蓬莱出的残云剩HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,也盼与你梦中相见。以HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想之语作这一片痴情的HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我HRef=https://www.qijian.info/list/kuanwei/ target=_blank class=infotextkey>宽慰。
这首词描摹词人和HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思的两种不同心态,写得恰如其分。“晴丝牵绪乱,对沧江斜日,HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花飞人远。”“垂杨暗吴苑”,与“流红千浪,缺月孤楼,总难留燕”等句HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,处处入画,清逸动人。“兰情蕙盼”、“笺幅偷和泪卷”等句,较通俗,有曲意,刻画传神。
上下阕都有波折、顿挫,然后用层层递进笔法,写到尽致处,又化为无声的呼唤,别有一番意在言外的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术构思,并不是人所习见的直白铺陈。此词也可品出梦窗用字的特色。如“春根”一词就很新,这同他写溪边有时用“溪根”,云边有时用“云根”一样。梦窗也善用“偷”字,“笺幅偷和泪卷”以偷字表现含蓄幽婉,用法极尽工巧。
吴文英(约1200~1260),字君特,号梦窗,晚年又号觉翁,四明(今浙江宁波)人。原出翁姓,后出嗣吴氏。与贾似道友善。有《梦窗词集》一部,存词三百四十余首,分四卷本与一卷本。其词作数量丰沃,风格雅致,多酬答、伤时与忆悼之作,号“词中李商隐”。而后世品评却甚有争论。 ...
吴文英。 吴文英(约1200~1260),字君特,号梦窗,晚年又号觉翁,四明(今浙江宁波)人。原出翁姓,后出嗣吴氏。与贾似道友善。有《梦窗词集》一部,存词三百四十余首,分四卷本与一卷本。其词作数量丰沃,风格雅致,多酬答、伤时与忆悼之作,号“词中李商隐”。而后世品评却甚有争论。
登小茅公。宋代。王安石。 扪萝路到半天穷,下视淮洲杳霭中。物外真游来几席,人间荣愿付苓通。白云坐处龙池杳,明月归时鹤驭空。回首三君谁更似,子房家世有高风。
惠文伯居士请赞 其六。。释崇岳。 无卓锥之地,有无价之宝。元不用安排,拈来用恰好。没人情,佛亦扫。这般村僧,脱空到老。
从狩武冈和胡学士韵二首。明代。杨士奇。 丹崖翠岭接岧峣,万骑交驰不惮遥。前队綵旄穿碧树,中军黄幄丽晴霄。云藏网罟参差出,草合冈原逦迤烧。农事已閒脩武事,共怀词赋从銮镳。
道上观别者。宋代。王称。 完山有鸣鸟,其声一何哀。死别徒已矣,生离当告谁。圣人出应期,玉烛耀九垓。三殇无怨苛,四表罔不谐。尔行独何之,万里触炎埃。五岭表异服,更邈天一涯。毒蜧