陟彼北芒兮,噫!
顾瞻帝京兮,噫!
宫阙崔嵬兮,噫!
民之劬劳兮,噫!
辽辽未央兮,噫!
五噫歌。两汉。梁鸿。 陟彼北芒兮,噫!顾瞻帝京兮,噫!宫阙崔嵬兮,噫!民之劬劳兮,噫!辽辽未央兮,噫!
登上北芒山啊,噫!
回首遥望那皇帝住的京城啊,噫!
宫殿那高大壮丽啊,噫!
百姓那辛勤劳作啊,噫!
遥远漫长那无止境啊,噫!
陟(zhì):登高。《诗经·周颂·闵予小子》:陟降庭止。
北芒:横卧于洛阳北侧,为崤山支脉。东西绵亘190余公里,海拔250米左右。
顾:回头看。
瞻:向远处或向高处看。
崔嵬:高大,高耸。
劬(qú):过分劳苦,勤劳。
辽:遥远。
未央:未已,未尽。
参考资料:
1、许嘉璐等 .二十四史全译:后汉书第三册 .上海 :汉语大辞典出版社 ,2004年 :1671-1672页 .
汉章帝时,梁鸿因事出函谷关,路过京城,作《五噫歌》讽世,章帝闻知,不悦,下诏搜捕。梁鸿于是改姓运期,南逃至吴,为人作雇工。东家见孟光(梁鸿之妻)进食"举案齐眉",认为其妻对丈夫如此敬重,可见并非一般佣工,乃礼遇之。梁鸿遂在吴闭门著书,死后葬于要离墓旁。
前三句如实描HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人人皆有的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活经验,HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高可以HRef=https://www.qijian.info/list/wangyuan/ target=_blank class=infotextkey>望远。HRef=https://www.qijian.info/list/huanggong/ target=_blank class=infotextkey>皇宫苑囿HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓无法进去的,其宅地之广大与HRef=https://www.qijian.info/list/jianzhu/ target=_blank class=infotextkey>建筑之豪华难以想见,但HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高可以一目了然。诗人登HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山也一定看到了老HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓破烂、窄小、拥挤的平民窟,也一定看到了熙来攘往的商店街市,但这些同诗人要表达的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题无关,并且也不是诗人HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高所见最突出的印象。因为这些景象不HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高也可以看到,故诗人将这些省略不写,单刀直入,开门见HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山地描写HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高HRef=https://www.qijian.info/list/wangyuan/ target=_blank class=infotextkey>望远所得的最强烈的印象:HRef=https://www.qijian.info/list/diwang/ target=_blank class=infotextkey>帝王最崔嵬的宫阙殿阁,贵族那如连云般的宅第苑囿。这朴实的描写,为下文抒发HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹作铺垫,或者说是诗人发生HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹的物质HRef=https://www.qijian.info/list/jichu/ target=_blank class=infotextkey>基础。
后两句诗人一针见血地指出皇帝、贵族的豪华享乐是HRef=https://www.qijian.info/list/jianzhu/ target=_blank class=infotextkey>建筑在老HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓的血汗之上!为了修建这些宫殿、宅第、苑囿,要HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花费老HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓多少血汗啊!
《五噫歌》在HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术上的突出成就是:(1)选材上,描HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗人HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高所见最强烈的印象,突出主体,删除一切枝叶,非常凝练。(2)结构上,一句紧扣一句,一气呵成。先描HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗人动作:登HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,HRef=https://www.qijian.info/list/dengshang/ target=_blank class=infotextkey>登上高处再回头望(顾瞻),看见“宫阙崔嵬”,HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹“民之劬劳”。如同电影剪辑一样形象、直观、合乎逻辑。(3)语气上,每句HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾都用一个HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹词“兮”,每句终了,又有一个“噫”字停顿,表现出一言难尽、欲言又止、满腹HRef=https://www.qijian.info/list/youfen/ target=_blank class=infotextkey>忧愤、无穷HRef=https://www.qijian.info/list/beitong/ target=_blank class=infotextkey>悲痛的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,很有独创性。清代张玉彀在《古诗赏析》中评此诗:“无穷HRef=https://www.qijian.info/list/beitong/ target=_blank class=infotextkey>悲痛,全在五个‘噫’字托出,真是创体。”(4)构思上,《五噫歌》HRef=https://www.qijian.info/list/jishi2/ target=_blank class=infotextkey>即事兴情,并非拼凑字句作文章。何况周颐在《蕙HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风词话》卷五中说HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗词有“流露于不自知,触发于弗克自已”的情况。梁鸿由于出身家贫,亲自耕织,了解HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民HRef=https://www.qijian.info/list/kunan/ target=_blank class=infotextkey>苦难,所以看到HRef=https://www.qijian.info/list/diwang/ target=_blank class=infotextkey>帝王“宫阙崔嵬”时“弗克自已”,想到HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民的HRef=https://www.qijian.info/list/kunan/ target=_blank class=infotextkey>苦难,深刻HRef=https://www.qijian.info/list/jieshi/ target=_blank class=infotextkey>揭示了一种HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会现象的本质。
梁鸿,字伯鸾,扶风平陵(今陕西咸阳)人,生卒年不详,约汉光武建武初年,至和帝永元末年间在世[1] 。少孤,受业太学,家贫而尚节介。学毕,牧豕上林苑,误遗火延及他舍。鸿悉以豕偿舍主,不足,复为佣以偿。归乡里,势家慕其高节,多欲妻以女,鸿尽谢绝。娶同县孟女光,貌丑而贤,共入霸陵山中,荆钗布裙,以耕织为业,咏诗书弹琴以自娱。因东出关,过京师,作《五噫之歌》 。章帝(肃宗)闻而非之,求鸿不得。乃改复姓运期、名耀、字侯光,与妻子居齐、鲁间。终于吴。 ...
梁鸿。 梁鸿,字伯鸾,扶风平陵(今陕西咸阳)人,生卒年不详,约汉光武建武初年,至和帝永元末年间在世[1] 。少孤,受业太学,家贫而尚节介。学毕,牧豕上林苑,误遗火延及他舍。鸿悉以豕偿舍主,不足,复为佣以偿。归乡里,势家慕其高节,多欲妻以女,鸿尽谢绝。娶同县孟女光,貌丑而贤,共入霸陵山中,荆钗布裙,以耕织为业,咏诗书弹琴以自娱。因东出关,过京师,作《五噫之歌》 。章帝(肃宗)闻而非之,求鸿不得。乃改复姓运期、名耀、字侯光,与妻子居齐、鲁间。终于吴。
木芙蓉 其二。宋代。姜特立。 商气正惨慄,商花忽红芳。有如乍贫妇,犹饰盛时妆。众目惊赏心,所见非所望。此后少朱荣,寂寞橘柚黄。
日暮。清代。夏曾佑。 日暮江逾阔,秋深水不波。寒沙求食鸟,远浦挽船歌。万物艰辛里,劳生感慨多。低回思作者,此意欲如何。
送石昌言归蜀。宋代。韩维。 省署聊休直,皇恩许过家。朝廷宠儒雅,车骑有光华。行色星垣动,褒章宰树加。遥加蜀父老,来道竞咨嗟。
天津感事二十六首。宋代。邵雍。 人言垂钓辩浮沉,辩著浮沉用意深。吾耻不为知害性,等闲轻动望鱼心。
元旦戏笔。。李坚(贞夫)。 老子新年喜气冲,谩招毫管试春风。此生岁月还多在,酒圣诗豪未便穷。