秋望

秋望朗读

黄河水绕汉宫墙,河上秋风雁几行。

客子过壕追野马,将军弢箭射天狼。

黄尘古渡迷飞挽,白月横空冷战场。

闻道朔方多勇略,只今谁是郭汾阳。

译文

滚滚黄河水包围着长安,河上秋风阵阵,有几行大雁飞过。

士兵们跨过护城河时尘沙阵阵,将军从弓袋中拔箭射敌军。

船驶在黄尘漫漫的古渡口,水流湍急,士兵们只好扶挽着坐在船中;明月当空,使战场悲凉起来。

听说朔方有很多勇敢而有谋略的人,而今天谁会成为像大将郭子仪一样的人?

注释

汉宫墙:实际指明朝当时在大同府西北所修的长城,它是明王朝与革达靼部族的界限。一作“汉边墙”。

客子:指离家戍边的士兵。过壕:指越过护城河。野马:本意是游气或游尘,此处指人马荡起的烟尘。

弢(tāo)箭:将箭装入袋中,就是整装待发之意。弢,装箭的袋子。天狼:指天狼星,古人以为此星出现预示有外敌入侵,“射天狼”即抗击入侵之敌。

飞挽:快速运送粮草的船只,是“飞刍挽粟”的省说,指迅速运送粮草。

朔方:唐代方镇名,治所在灵州(今宁夏灵武西南),此处泛指西北一带。

郭汾阳:即郭子仪,唐代名将,曾任朔方节度使,以功封汾阳郡王。

参考资料:

1、于非.中国古代文学作品选(下):高等教育出版社,2002:115-116

2、金性尧.明诗三百首:上海古籍出版社,1995:194-195

秋望创作背景

  诗人在明孝宗弘治十三年(1500年)为户部主事时,曾奉命稿榆林军,七律《榆林城》与此诗即作于此次出塞搞军时。明代弘治年间,鞑靼屡扰,西北边境多有战事。李梦阳出使前线,有感而发,遂成此诗。

参考资料:

1、钱仲连 等.元明清诗鉴赏辞典(辽金元明):上海古籍出版社,2001:438-439

  《秋望》诗描写战云密布下的塞上HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风光,抒发对于扶危定倾、安边卫国的良将的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风力遒劲,慷慨HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉,是李梦阳HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞诗的杰出代表。

  全诗紧扣诗题“秋望”二字落笔。诗中之景,无非“望”中所见,无不透出HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清肃杀的秋的气息。从首联两句都写到HRef=https://www.qijian.info/list/huanghe/ target=_blank class=infotextkey>黄河来判断,诗人登临挑望的HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点,很可能是在黄甫川堡。这里,边墙在侧,地近HRef=https://www.qijian.info/list/huanghe/ target=_blank class=infotextkey>黄河,故水绕边墙之景首先映入诗人的视野。次句写秋雁南飞,既点明了节令,也使诗的境界愈见空阔、苍凉。

  颔联写备战中的HRef=https://www.qijian.info/list/shizu/ target=_blank class=infotextkey>士卒与HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军。“追野HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马”与“射天狼”对举,不必作如实的理解,这两句只是说,HRef=https://www.qijian.info/list/zhanshi/ target=_blank class=infotextkey>战士过壕越沟,纵HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马驰骋,其快若HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,如追野HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马。HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军则全副戎装,弯弓塔箭,满引待发。这一联写出了训练场上HRef=https://www.qijian.info/list/jiangshi/ target=_blank class=infotextkey>将士们的活动,表现了他们情绪饱满、意气HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风发的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风貌,还HRef=https://www.qijian.info/list/jieshi/ target=_blank class=infotextkey>揭示出他们行为的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/jichu/ target=_blank class=infotextkey>基础——“射天狼”以保国安民的崇高HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想。

  颈联上句所写,是诗人视线从训练场移开后在HRef=https://www.qijian.info/list/huanghe/ target=_blank class=infotextkey>黄河渡口见到的景象。这里,尘土飞杨,运输粮草的车队、船队一派繁忙。颈联下句所写,时、地都已转换。其时HRef=https://www.qijian.info/list/yueliang/ target=_blank class=infotextkey>月亮升起来了。诗人的目光从熙来攘往的HRef=https://www.qijian.info/list/huanghe/ target=_blank class=infotextkey>黄河渡口移到了洒满HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光的阅无人声的清冷的古战场上。这是HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争爆发前的沉寂,练兵场上的紧张与HRef=https://www.qijian.info/list/huanghe/ target=_blank class=infotextkey>黄河渡口的繁忙预示着HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争即将来临,诗人的心不觉收紧了。一个“冷”字虽是专用以描写古战场的清冷与寒冷,但也隐隐透出诗人心上的那份寒意。

  尾联HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,从前三联见到的望中景象中HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然转出。诗人深知,战斗的交败,主帅起着决定性的作用。他想起经常听人说起的北方多有英勇善战而又富于HRef=https://www.qijian.info/list/moulue/ target=_blank class=infotextkey>谋略的HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军,在唐代平定安史之乱、大破吐蕃的朔方节度使、封为汾阳郡王的郭子仪便是其中最为杰出的一个。诗人HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨当时统兵的HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军中再也没有郭子仪那样的HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物,不禁为HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争的HRef=https://www.qijian.info/list/qiantu/ target=_blank class=infotextkey>前途充满了优虑和担心。明代边患严重,瓦刺、鞑靼先后构成明王朝西北和北方的主要威胁,榆林等明朝重要的军镇要地,经常受到袭扰。就在诗人这次犒军期间,所到之处也无不显出大战即将降临的景象,他在《榆林城》诗中说:“旌干袅袅动城隅,十万连营只为胡。”又说:“昨夜照天传炮火,过河新驻五单于。”李梦阳不HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望见到劳师动众、师老兵疲、战火连绵的情况常此下去,对于朝廷HRef=https://www.qijian.info/list/yonHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>用人不当、指挥失宜又多所HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满,故而在《秋望》等诗中一再呼唤郭子仪式的HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物再世。

李梦阳

李梦阳(1472-1530),字献吉,号空同,汉族,庆阳府安化县(今甘肃省庆城县)人,迁居开封,工书法,得颜真卿笔法,精于古文词,提倡“文必秦汉,诗必盛唐”,强调复古,《自书诗》师法颜真卿,结体方整严谨,不拘泥规矩法度,学卷气浓厚。明代中期文学家,复古派前七子的领袖人物。 ...

李梦阳朗读
()

猜你喜欢

剑气寒高倚暮空,男儿日月鏁心胸。

莫藏牙爪同痴虎,好召风雷起卧龙。

()

水纹藤簟竹方床,山阁重阴雨后凉。新月梧桐秋已老,碧梧机杼夜初长。

白鱼入馔松醪熟,红稻供炊笋脯香。云树芝泉随处好,一时清赏肯相忘。

()

一桡劈脑没遮攔,大海波涛彻底乾。

尽谓单传并直指,谁知总被祖师谩。

()

停棹投渔火,人烟自一区。

远行衔月浅,隔水度营孤。

()
韩雍

胜境分明是洞天,偷闲试问上乘禅。老僧出定惊相迓,见我来游喜欲颠。

翠竹万竿围客座,白鸥数点傍渔船。品题赖有文章伯,留得明珠颗颗圆。

()

散拙亦自遂,粗将猿鸟同。飞泉高泻月,独树迥含风。
果落盘盂上,云生箧笥中。未甘明圣日,终作钓渔翁。

()