碧磵驿晓思

碧磵驿晓思朗读

香灯伴残梦,楚国在天涯。

月落子规歇,满庭山杏花。

译文

孤灯伴着我没有做完的梦,楚国千里迢迢还远在天涯。

月儿落下杜鹃也不再啼叫,只见庭院里开满了山杏花。

注释

碧磵(jiàn)驿:驿站名,具体所在未详。磵:同“涧”。

香灯:燃香膏的照明灯。残梦:谓零乱不全之梦。

楚国:指作者的旧乡吴中。

子规:杜鹃鸟的别名。传说为蜀帝杜宇的魂魄所化。常夜鸣,声音凄切,故借以抒悲苦哀怨之情。歇:停止啼叫。

山杏:山中野杏。唐白居易《西省对花因寄题东楼》诗:“最忆东坡红烂熳,野桃山杏水林檎。”

碧磵驿晓思创作背景

  碧磵驿当是离诗人所往的吴中旧乡尚很遥远的一处山中驿站。作者远赴吴中,夜宿驿中,次日清晨顿生羁旅之感,因作此诗。

参考资料:

1、刘学锴 注评 .温庭筠诗词选.郑州:中州古籍出版社,2011:135-136

2、张国举.唐诗精华注译评.长春:长春出版社,2010:699

  在五、七言绝句中,五绝较为近古;前人论五绝,也每以“调古”为上乘。温庭筠这首五绝,却和崇尚真切、浑朴、古澹的“调古”之作迥然有别。它的HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境和HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格都更接近于词,甚至不妨说它就是一种词化的小诗。

  碧磵驿所在不详,据次句可知,是HRef=https://www.qijian.info/list/heshi/ target=_blank class=infotextkey>和诗人怀想的“楚国”相隔遥远的一所HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山间驿舍。诗中所写的,全是清晨梦醒以后瞬间的HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思和感受。

  首句写旅宿者清晨刚醒时恍忽迷离的情景。乍醒时,思绪还停留在刚刚消逝的梦境中,仿佛还在继续着昨夜的残梦。在恍忽迷离中,看到孤灯荧荧,明灭不定,更增添了这种恍在梦中的感觉。“残梦”,正点题内“晓”字,并且透出一种迷惘的意绪。不用“孤灯”而用“香灯”这种绮丽的字面,固然HRef=https://www.qijian.info/list/heshi/ target=_blank class=infotextkey>和诗人的喜作绮语有关,但在这里,似有暗示梦境的内容性质的意味,且与全诗柔婉的格调取得统一。“香灯”与“残梦”之间,着一“伴”字,不仅透露出旅宿者的孤孑无伴,而且将夜梦HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间无形中延长了,使读者从“伴残梦”的瞬间HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到整个梦魂萦绕、孤灯相伴的长夜。

  次句忽然宕开,写到“楚国在天涯”,似乎跳跃很大。实际上这一句并非一般的HRef=https://www.qijian.info/list/xushu/ target=_blank class=infotextkey>叙述语,而是刚醒来的HRef=https://www.qijian.info/list/luren/ target=_blank class=infotextkey>旅人此刻心中所想,而这种怀想又和夜来的梦境有密切关系。原来HRef=https://www.qijian.info/list/luren/ target=_blank class=infotextkey>旅人夜来梦魂萦绕的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方就是远隔天涯的“楚国”。而一觉醒来,惟见空室孤灯,顿悟此身仍在HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山驿,“楚国”仍远在天涯,不觉HRef=https://www.qijian.info/list/changran/ target=_blank class=infotextkey>怅然若失。这真是HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山驿梦回楚国远了。温庭筠是太原人,但在HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南日久,俨然以“楚国”为HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡。这首诗正是抒写思楚之情的。

  三、四两句,又由心之所系的天涯HRef=https://www.qijian.info/list/guguo/ target=_blank class=infotextkey>故国,转回到碧磵驿的眼前HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物:HRef=https://www.qijian.info/list/yueliang/ target=_blank class=infotextkey>月亮已经落下去,“啼夜月,愁空HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”的子规也停止了HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清的鸣叫声;在晓色朦胧中,驿舍的庭院正开满了繁茂的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山杏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花。这两句情寓景中,写得非常含蓄。子规HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟又叫HRef=https://www.qijian.info/list/sigui/ target=_blank class=infotextkey>思归、催归,鸣声有如“不如归去”。特别是在空HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/yueye/ target=_blank class=infotextkey>月夜,啼声更显得HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清。这里说“月落子规歇”,正暗透出昨夜一夕,诗人独宿HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山驿,在子规的哀鸣声中翻动着羁愁归思的情景。这时,子规之声终于停歇,一直为它所牵引的归思也稍有收束,心境略趋平静。就在这种情境下,诗人忽然瞥见满庭盛开的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山杏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,心中若有所触。全诗也就在这但书即目所见与若有所感中HRef=https://www.qijian.info/list/youran/ target=_blank class=infotextkey>悠然收住。对这HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物所引起的感触、HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想和记忆,则不着一字,任凭读者去寻味。这境界是美的,但似乎带有一点HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞和HRef=https://www.qijian.info/list/youshang/ target=_blank class=infotextkey>忧伤。其中蕴含着一种HRef=https://www.qijian.info/list/chousi/ target=_blank class=infotextkey>愁思稍趋平静时目遇HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物而引起的淡淡HRef=https://www.qijian.info/list/xiyue/ target=_blank class=infotextkey>喜悦,又好像在欣喜中仍不免有身处HRef=https://www.qijian.info/list/yixiang/ target=_blank class=infotextkey>异乡的陌生感和孤孑感。碧磵驿此刻已经是HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山杏盛开,远隔天涯的“楚国”,想必也是满目HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色、繁HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花似锦了。诗人当日目接神遇之际,其感受与HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想可能本来就是浑沦一片,不甚分明,因此笔之于纸,也就和盘托出,不加点醒,构成一种朦胧淡远的境界。这种表现手法,在温词中运用得非常普遍而且成功,像《菩萨蛮》词的“江上柳如烟,雁飞残月天”“心事竟谁知?月明HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花满枝”“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花落子规啼,绿窗残梦迷”“HRef=https://www.qijian.info/list/yuhou/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨后却斜阳,杏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花零落香”等句,都是显例。对照之下,可以发现“月落子规歇,满庭HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山杏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”两句,无论HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境、情调、语言和表现手法,都与词非常接近。

  这首诗几乎通篇HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景(第二句从HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情主人公心中所想的角度去理解,也是HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,而非HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事),没有直接HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情的句子,也没有多少HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事成分。图景与图景之间没有勾连过渡,似续似断,中间的空白比一般的诗要大得多。语言则比一般的诗要柔婉绮丽,这些,都更接近词的作HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。温庭筠的小诗近词,倒主要不是表明词对诗的影响,而是反映出诗向词演化的迹象。

温庭筠

温庭筠(约812—866)唐代诗人、词人。本名岐,字飞卿,太原祁(今山西祁县东南)人。富有天才,文思敏捷,每入试,押官韵,八叉手而成八韵,所以也有“温八叉”之称。然恃才不羁,又好讥刺权贵,多犯忌讳,取憎于时,故屡举进士不第,长被贬抑,终生不得志。官终国子助教。精通音律。工诗,与李商隐齐名,时称“温李”。其诗辞藻华丽,秾艳精致,内容多写闺情。其词艺术成就在晚唐诸词人之上,为“花间派”首要词人,对词的发展影响较大。在词史上,与韦庄齐名,并称“温韦”。存词七十余首。后人辑有《温飞卿集》及《金奁集》。 ...

温庭筠朗读
()

猜你喜欢

芳草郊原极望迷,武陵何处是清溪。春花憔悴惊风雨,野市萧条泣鼓鼙。

虎入平阳烟景改,尘生沧海暮云低。谁销天下兵戈气,化作晴空五色霓。

()

黑头自致已三旌,暂寄江湖适性情。五总龟游钦学富,九皋鹤立见神清。

西雍宁累飞章荐,东閤频蒙倒屣迎。方幸台躔照苕霅,以兹投劾未能轻。

()

海上从戎罢,嵩阳佐县初。故人皆羡去,吾祖旧曾居。
地古多生药,溪灵不聚鱼。唯应寻隐者,闲寺讲仙书。

()

大鹏抟九霄,不如海鸥逸。白首归故里,心神犹恍忽。

我足不良行,我言竟谁述。多君富文藻,词源倒溟渤。

()

县南山水秀且清,天地坯冶陶精英。

有唐刺史昔行县,访寻洞穴为寒亭。

()

月转西城禁漏迟,千官队队入朝时。班陪冠佩联鹓序,乐奏箫韶睹凤仪。

雨露极知恩似海,草茅深愧鬓如丝。夔夔何敢忘君敬,一片丹心在缉熙。

()