月光飞入林前屋。风策策,度庭竹。夜半江城击柝声,动寒梢栖宿。
等闲老去年华促,只有江梅伴幽独。梦绕夷门旧家山,恨惊回难续。
滴滴金·梅。宋代。孙道绚。 月光飞入林前屋。风策策,度庭竹。夜半江城击柝声,动寒梢栖宿。等闲老去年华促,只有江梅伴幽独。梦绕夷门旧家山,恨惊回难续。
从篇首到“蓬壶殿里笙歌作”为第一段。写登黄鹤楼遥望北方失地,引起对HRef=https://www.qijian.info/list/guguo/ target=_blank class=infotextkey>故国往昔“繁华”的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiyi/ target=_blank class=infotextkey>追忆。
“想当年”三字点目。“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花遮柳护”四句极其简洁地写出北宋汴京宫苑之HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风月繁华。万岁HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山亦名艮岳。据《宋史·地理志·京城》记载,徽宗政和七年始筑。积土为假HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山周十余里,堂馆池亭极多,建制精巧(蓬壶是其中一堂名),四方HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花竹奇石,悉聚于此,专供皇帝游玩。
此词写HRef=https://www.qijian.info/list/nanfang/ target=_blank class=infotextkey>南方羁迟HRef=https://www.qijian.info/list/nanfang/ target=_blank class=infotextkey>南方HRef=https://www.qijian.info/list/kunan/ target=_blank class=infotextkey>苦难的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活。道绚乃中原人,盛年居孀(见王逢《梧溪集》卷二)。在金兵南下之际,她同李清照一样,“漂零遂与流入伍”,流徒HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南,只身寄居一室。根据词中所写,她居住在临江的城市镇上,屋前种着树林,庭中长满绿竹。环境清幽的如在平时,这位女词人的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情想必很宁静;然而此刻她却梦绕夷门,中心恨惊。什么原因呢?定是HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争气氛的影响。
这首轻细之词注入了动荡年代的时代HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神,笔是轻细的情却是深沉的。夜已深了,孤栖一室的词人却未合眼。透过窗棂,只见HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光透过林梢,穿入小屋。
晏殊《蝶恋HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花》云:HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月不谙HRef=https://www.qijian.info/list/lihen/ target=_blank class=infotextkey>离恨苦,斜光到晓穿朱户。“与此词相近。晏词的”穿“字,孙词的”飞“字,俱从不眠者眼中反映出HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光的情态,境界极佳。这是从视觉方面着笔,以下几句则从听觉方面进行。
“策策”,象声词,韩愈《秋杯》诗:“秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风一披佛,策策鸣不已。”白居易《冬HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪》诗:“策策窗户前,又闻新HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪睛。”由音感听觉写出漂零异地之情,南宋词时为有之,如李清照《添字丑奴儿》:“窗前谁种芭蕉树,……点滴霖淫,点滴霖淫愁损北人不惯起来听。”此处HRef=https://www.qijian.info/list/xiofeng/ target=_blank class=infotextkey>写HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹绿竹声,具有特色。这HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹绿竹发出来的策策响声,对嫁给建安人的孙道绚来说,是熟悉;而对刚从中原南来的词人来说,又是陌生。可见HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理描写之细致。竹声未已,继之以柝声,更使词人HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情浮躁。柝,俗称梆子,用于巡夜打更。也许因为处于HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争年代的缘故,巡夜击柝以报平安之声,牵动人心。迢迢长夜,HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光入户,柝声盈耳,离人当此,何以堪情!但她不具体写HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情如何难受,却采用象征手法,通过环境描写。“动寒梢栖宿”一句,写得极妙。“梢”谓树梢,“栖宿”,以动词作名词,借指HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟类。也许是栖鸦,也许是栖鹊,也许是半夜听到柝声,它们都躁动起来。由描写中,读者可以看到一个HRef=https://www.qijian.info/list/luopo/ target=_blank class=infotextkey>落魄者惶惧战栗的影子。
如果上片是用纤细笔锋勾出作者的环境,由客观事物象征作者的心态。那么下片便深入到刻画词人的内心世界,抒发出HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念国都的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想了。“等闲老去年华促”,说明词人已经HRef=https://www.qijian.info/list/nianlao/ target=_blank class=infotextkey>年老。据其子黄铢绍兴三年跋其词云:“年三十,先君捐弃,即抱贞节以自终。”(张世南《游宦纪闻》卷八)此词作于其前,盖建炎年间(1127-1130)。若三十丧失,则作此词时恐亦四十余岁,可以称老了。这里词人不是嗟叹一生庸碌无为,而是HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生短促,词情深沉。零落江城,老年守寡,唯有幽独的江梅与相伴,此境极为凄惨。姜夔《疏影》云:“但暗忆HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南江北。想佩环HRef=https://www.qijian.info/list/yueye/ target=_blank class=infotextkey>月夜归来,化作此HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花幽独。”是以幽然梅HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻王昭君的魂魄;此处则以此HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻自己,可谓异曲同工,达到出神入化的境界。
篇末二句采用了新HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府诗“卒章显志”的手法,点明题旨所在。不管HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光如何照人无寐,也不管竹声柝声如何干人清睡,词人入梦了。在梦中,她回到“夷门旧家HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”,得到片刻的HRef=https://www.qijian.info/list/anwei/ target=_blank class=infotextkey>安慰。按夷门原为战国时大梁东门。《史记·魏HRef=https://www.qijian.info/list/gongzi/ target=_blank class=infotextkey>公子传赞》云:“吾过大梁之墟,求问其所谓夷门”夷门者,城之东门也。“宋时大梁称汴京。汴京东门为词人之”旧家HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山“可见词人曾在那里住过。此句重要,乃全篇关键。有此一句,通体皆明;否则将不知所云了。词人梦中回到夷门,又被惊醒,欲想重续旧梦已不可能,于是她陷入深深的悲哀。词中恋旧居、爱旧国的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题,终于达到了。
应该指出的是,此词前结写栖HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟惊躁,后结写好梦惊回,虚实结合,前后映衬,极力突出了离乱中词人的形象。掩卷当知个中意味。魏庆之《诗人玉屑》卷二十称其“使易安尚在,且有愧容矣”而思。抑扬起伏虽然太大,但也可证明其词水平之高。
孙道绚。 孙道绚,号冲虚居士,宋代建安(今福建建瓯)人。善诗词,笔力甚高。遗词六首。
池上。明代。石宝。 良辰不易得,池上一来临。微风感新绿,幽兰欣客襟。方洲语鸣鸟,忽如鼓瑟琴。悠悠南行云,成此匝地阴。美人隔千里,赠我百炼金。我有锦绶带,愿言结同心。
再次韵十首。宋代。陈造。 曲巷才人迹,泥涂没屐深。未妨冲雨到,要伴掉头吟。大巧专亭毒,何时扫疹淫。浊醪君莫厌,排闷勉孤斟。
泽居。宋代。陆游。 泽居仅足不求余,旷快真同纵壑鱼。平日酷憎蝇附骥,暮年肯作鹤乘车?齿摇但煮岷山芋,眼涩惟观胄监书。此际自应还往绝,本无心与俗人疏。
持二十五轮顶弥陀蹈莲叶赞。宋代。释慧开。 机轮才转,作者犹迷。顶
冬至。宋代。马廷鸾。 山寒律琯又飞灰,万壑松风冬起雷。风景不殊云黯淡,雪霜初霁日徘徊。无人献袜抛尘屦,有客传觞酦冻醅。天地不教阳德尽,韦编曾叩伏羲来。