洞庭张乐地,潇湘帝子游。
云去苍梧野,水还江汉流。
停骖我怅望,辍棹子夷犹。
广平听方籍,茂陵将见求。
心事俱己矣,江上徒离忧。
新亭渚别范零陵云。南北朝。谢朓。 洞庭张乐地,潇湘帝子游。云去苍梧野,水还江汉流。停骖我怅望,辍棹子夷犹。广平听方籍,茂陵将见求。心事俱己矣,江上徒离忧。
洞庭是轩辕黄帝的作乐之地,潇湘是帝尧二女的出游之乡。
你像白云飘向那苍梧之野,我像流水流向那遥远东方。
勒住马头我怅然远望,停下船桨你迟疑不航。
你的广平大守的自喻使人慰藉,你的文采将像相如一样得到识赏。
浩茫的心事都已付诸东流了,大江上留下的只有离别调怅。
新亭:在今南京市南。范零陵:范云。零陵:南齐郡名,治所在今湖南省零陵县北。
洞庭:山名,又称君山,在洞庭湖中。张乐:犹言作乐。传说黄帝在此奏《成池》之乐。
潇湘:水名。湘水至零陵县西与潇水合流,称潇湘。相传帝尧的二女娥皇、女英随舜不返,死于湘水。帝子:即指尧女。洞庭、潇湘都是范云赴零陵经过的地方。
苍梧:山名,即九嶷山。传说舜死于苍梧之野。
水还:零陵的水由江汉金陵东流入海,故云。
停骖(cān):犹言停车。古代驾车用四马,两旁的马为骖。
夷犹:犹豫不前。以上二句言一去一留,临别依恋。
广平:指广平太守郑袤,晋朝人,曾做广平太守,有政绩,为百姓所爱。临去,百姓恋慕涕泣。此句言范将如郑袤在广平,声名藉甚。
“茂陵”句:汉司马相如谢病居茂陵。武帝遣人往求其书,及至,已卒。此句言自己将如司马相如谢病家居,以遗文见求于世。
心事:指上面所说的两人的愿望。
离:同“罹(lí)”,遭。
参考资料:
1、徐寒.历代古诗鉴赏 中 :中国书店,2011:430
2、赵彩娟.中国古代文学作品补选:南开大学出版社,2014:41
3、吕晴飞.中国历代名诗今译:中国妇女出版社,1991:426-427
南朝齐永明十一年(493年),齐武帝萧赜去世后,王融因企图拥立萧子良被杀。不久,同样也是竟陵八友之一的范云出为零陵内史。谢脁当时刚从荆州(今湖北一带)返京,送别旧友,作了这首诗。
参考资料:
1、杨明.谢脁庾信及其他诗人诗文选评:上海古籍出版社,2002年:26页
这首诗一HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头,就将诗笔放纵出去,从范云将去之地湖南着笔,从彼地的往古之时写起:这里,诗人写了两个古老、美丽而又动人的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事。相传古时黄帝曾在洞庭奏《咸池》之乐;帝尧的二女娥皇、女英曾追随舜前往HRef=https://www.qijian.info/list/nanfang/ target=_blank class=infotextkey>南方,没有赶上而死于湘水。诗人以此来代指HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人将要去的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方,用心良苦。本来,蛮夷之地,瘴烟湿热,无乐可言;但,如果照实写来,对将要前往赴任的HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友来说,该是非常大的刺激。所以,诗人灵心一动,从这两个古老的HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说写起,巧妙地引出HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人将要去的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方,既回避了触目惊心的刺激,又兼顾到了诗本身结构的整体性和一致性,可谓精巧至极。第三、四句,仍承上那个古老的HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说写下来,但笔势已开始收束。通过云水往还的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色描写,诗人将诗笔悄悄地收拢回来,从彼时彼地逐渐聚束到此时此地。他的那颗HRef=https://www.qijian.info/list/youchou/ target=_blank class=infotextkey>忧愁之心,先到苍梧之野萦回了一圈以后,现在,宛如乘着思绪的木兰之舟,沿着滔滔江水,徘徊到新亭HRef=https://www.qijian.info/list/jiangbian/ target=_blank class=infotextkey>江边。HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别就在此地、就在此时。诗人仿佛猛然从浮想联翩中清醒过来,停车驻HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马,目送已泛舟江中的HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人。五六两句一写HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人,一写自己,用了一个大的镜头:一个岸边立HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马,HRef=https://www.qijian.info/list/changran/ target=_blank class=infotextkey>怅然若失;一个江中辍棹,犹豫HRef=https://www.qijian.info/list/bushe/ target=_blank class=infotextkey>不舍。形象含蓄地表达出了深沉的依依HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别之情。
这种HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别,交织着复杂的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意,HRef=https://www.qijian.info/list/huaicaibuyu/ target=_blank class=infotextkey>怀才不遇,便是其中的一个主要成份。最后四句,明白地道出了这一心迹。诗人用郑袤的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,是HRef=https://www.qijian.info/list/mianli/ target=_blank class=infotextkey>勉励范云,HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望他到任零陵后,能像郑袤那样,政有显绩,声望日隆。而“茂陵”句则是自喻。诗人以司HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马相如自比,HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望自己也能像他那样,受到赏识。这与其说是写HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想、HRef=https://www.qijian.info/list/shuhuai/ target=_blank class=infotextkey>抒怀抱,不如说是强打HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神,互慰衷肠。因为,HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实毕竟是冷酷无情的。HRef=https://www.qijian.info/list/haoyou/ target=_blank class=infotextkey>好友远往HRef=https://www.qijian.info/list/taxiang/ target=_blank class=infotextkey>他乡异地,自己HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞都城,这才是HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实,不可能海阔天高,奢谈HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想、HRef=https://www.qijian.info/list/baofu/ target=_blank class=infotextkey>抱负。所以,透过表象,体会到一种无可奈何的意绪,滋滋漫溢出来,以至最后化作了无可奈何的HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹:“心事俱已矣,江上徒离忧”。远大的HRef=https://www.qijian.info/list/baofu/ target=_blank class=infotextkey>抱负,宏伟的HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想,都已随着滚滚波涛,飘然而逝了,而今只有江上HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别,只有无穷无尽的HRef=https://www.qijian.info/list/youchou/ target=_blank class=infotextkey>忧愁而已。HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦,加上HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意的寥落,在诗人的心头上蒙上了一层巨大的失落之感,HRef=https://www.qijian.info/list/youchou/ target=_blank class=infotextkey>忧愁、HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷、沉寂、HRef=https://www.qijian.info/list/changwang/ target=_blank class=infotextkey>怅惘,多重意绪深深地纠缠着诗人,使他始终HRef=https://www.qijian.info/list/changran/ target=_blank class=infotextkey>怅然独立新亭,望着滔滔江水,任凭它带走诚挚的HRef=https://www.qijian.info/list/youqing/ target=_blank class=infotextkey>友情,搅扰五味俱全的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀,荡涤无限渺茫、无限悠远的“心事”。
这首诗的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术结构很奇特。一般说来,HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别诗都是从此地遥想彼地,从现时HRef=https://www.qijian.info/list/chongjing/ target=_blank class=infotextkey>憧憬将来;而谢脁此诗,率皆反其道而行之。他在时空的安排上设置了一个超乎寻常的大逆转:HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间,从往古的黄帝奏乐、二妃南行写起——先将HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间倒退回去,然后再慢慢收束回来,一直写到与HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别之现时;地域,从范云将在之地洞庭潇湘(实指零陵)写起——先将地域推宕开去,然后再悄悄拉拢过来,由江汉之水,顺流直下,一直写到HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别之此地。在此HRef=https://www.qijian.info/list/jichu/ target=_blank class=infotextkey>基础之上,再由物境而入心境,将诗笔深入到心灵深处,抒发HRef=https://www.qijian.info/list/huaiyou/ target=_blank class=infotextkey>怀友之思和HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别之情,描绘HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意之志和失落之感。这样一条由远及近、由景入情的线索,蜿蜒络绎于诗的始终,表现出诗人构思上的精巧HRef=https://www.qijian.info/list/heshi/ target=_blank class=infotextkey>和诗篇结构上的戛戛独造。
谢朓(464~499年),字玄晖。汉族,陈郡阳夏(今河南太康县)人。南朝齐时著名的山水诗人,出身世家大族。谢朓与谢灵运同族,世称“小谢”。初任竟陵王萧子良功曹、文学,为“竟陵八友”之一。后官宣城太守,终尚书吏部郎,又称谢宣城、谢吏部。东昏侯永元初,遭始安王萧遥光诬陷,下狱死。曾与沈约等共创“永明体”。今存诗二百余首,多描写自然景物,间亦直抒怀抱,诗风清新秀丽,圆美流转,善于发端,时有佳句;又平仄协调,对偶工整,开启唐代律绝之先河。 ...
谢朓。 谢朓(464~499年),字玄晖。汉族,陈郡阳夏(今河南太康县)人。南朝齐时著名的山水诗人,出身世家大族。谢朓与谢灵运同族,世称“小谢”。初任竟陵王萧子良功曹、文学,为“竟陵八友”之一。后官宣城太守,终尚书吏部郎,又称谢宣城、谢吏部。东昏侯永元初,遭始安王萧遥光诬陷,下狱死。曾与沈约等共创“永明体”。今存诗二百余首,多描写自然景物,间亦直抒怀抱,诗风清新秀丽,圆美流转,善于发端,时有佳句;又平仄协调,对偶工整,开启唐代律绝之先河。
潘稼堂先生见留草堂 其一。清代。吴铭道。 耆旧已辽落,床前拜德公。人余柱下史,身是鲁灵宫。杞宋文何在,齐梁运易终。吾犹及型典,信见剖鸿濛。
莪默绝句集译笺乙集 其三三三。近现代。伯昏子。 万罪一身何秽污,知君恩恕信能涂。穷途当哭君皆顾,潦倒穷途谁若吾。
谒仇山村墓迢和张仲举诗韵。元代。凌云翰。 敬吊先生落照中,纸烟销尽酒樽空。牛羊上垄无人管,岂为当时面发红。
赠龄首座主庵 其五。宋代。释慧空。 说圆不觉拖泥水,立悟分明落二三。要得不移毫发许,宝云山里宝云庵。
读改元诏口号。宋代。戴复古。 伏读改元诏,仍观拜相麻。竞传新政事,方见好官家。雪作丰年瑞,梅开近腊花。路逢江上客,立马问京华。