清平乐·金风细细

清平乐·金风细细朗读

金风细细。叶叶梧桐坠。绿酒初尝人易醉。一枕小窗浓睡。

紫薇朱槿花残。斜阳却照阑干。双燕欲归时节,银屏昨夜微寒。

译文

微微的秋风正在细细吹拂,梧桐树叶正在飘飘坠下。初尝香醇绿酒便让人陶醉,在小窗之前一枕酣眠浓睡。紫薇和朱槿在秋寒里凋残,只有夕阳映照着楼阁栏杆。双燕到了将要南归的季节,镶银的屏风昨夜已微寒。

注释

金风:秋风。

紫薇朱槿:花名。紫薇:落叶小乔木,花红紫或白,夏日开,秋天凋,故又名“百日红”。朱槿:红色木槿,落叶小灌木,夏秋之交开花,朝开暮落。又名扶桑。

银屏:银饰屏风。

  这首词的特点是HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风调HRef=https://www.qijian.info/list/xianya/ target=_blank class=infotextkey>闲雅,气象华贵,二者本有些HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾,但词人却把它统一起来,形成表现自己个性的特殊HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格。晏殊以相位之尊,间为小歌词,得HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花间遗韵。刘攽《中HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山诗话》说:“晏元献尤喜冯延巳歌词,其所自作,亦不减延巳HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府。”也就是说他的词HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风酷似冯延巳。但从这首词来看,它的HRef=https://www.qijian.info/list/xianya/ target=_blank class=infotextkey>闲雅HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风调虽似冯词,而其华贵气象倒有点像温庭筠的作品。不过温词的华贵,大都表现词藻上的镂金错采,故王国维以“画屏金鹧鸪”状其词HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。晏词的华贵却不专主形貌,而于HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神。“每吟咏富贵,不言金玉锦绣,而惟说其气象,若‘楼台侧畔杨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花过,帘幕中间HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子飞’,‘梨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花院落溶溶月,HRef=https://www.qijian.info/list/liuxu/ target=_blank class=infotextkey>柳絮HRef=https://www.qijian.info/list/chitang/ target=_blank class=infotextkey>池塘淡淡HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风’之类是也。”(见吴处厚《青箱杂记》)这首词中所写的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,正与上举两例相似。它所塑造的形象,借用晁补之HRef=https://www.qijian.info/list/pinglun/ target=_blank class=infotextkey>评论其子晏几道词的说话,一看就知道“不是三家村中人”,而是一个雍容HRef=https://www.qijian.info/list/xianya/ target=_blank class=infotextkey>闲雅的士大夫。

  词的上阕是HRef=https://www.qijian.info/list/xiojiu/ target=_blank class=infotextkey>写酒醉以后的浓睡。起首二句在HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景中点明HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间,渲染环境。金HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,即秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。《文选》张协《HRef=https://www.qijian.info/list/zashi/ target=_blank class=infotextkey>杂诗》“金HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风扇素节”,李善注曰:“西方为秋而主金,故秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风日金HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风也。”此时庭院内是秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风落叶,画堂中的词人因饮了几杯绿酒,一会儿便醉眠了。用笔轻灵,色调淡雅,语气仿佛在与一位HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人娓娓而谈。其巾“细细”、“叶叶”两组叠字,首尾相接,音律谐婉。以“细细”状金HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,就没有秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风惯有的那种萧飒之感,而显得平静、HRef=https://www.qijian.info/list/youxian2/ target=_blank class=infotextkey>悠闲。以“叶叶”这两个名词相连用,就在读者面前展开一片片叶子飘落的景象,显得很有次序,很有节奏。向来写梧桐经秋而落都是较为凄厉的,如白居易《长恨歌》:“HRef=https://www.qijian.info/list/qiuyu/ target=_blank class=infotextkey>秋HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨梧桐叶落时。”温庭筠《更漏子》:“梧桐树,三更HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,不道HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情正苦。一叶叶,一声声,空阶滴到明。”经过一代又一代词人的染笔,以至于使人一听到秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹拂梧桐,就产生HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉况味。而像晏殊写得如此平淡幽细的,却极为少见。下面“绿酒”一句,因为用了“初”、“易”二字,就觉得他的酒量不大,浅尝辄醉,虽是淡淡的一笔,但却是陪笔;至“一枕小窗浓睡”,才写出此阕的主旨。小饮何以“易醉”?浅醉何得“浓睡”?原来词人有一点闲愁。然而以酒浇愁愁更愁,愁深故易醉,醉易故睡浓。此意于下阕尤能见出。

  如果说上阕是从昨晚的醉眠写起,那么下阕则是写次日薄暮酒醒时的感觉。词人一醉就睡了整整一个昼夜,睡极浓矣。浓睡中无愁无忧,酒醒后情绪如何,他没有言明,只是通过他眼巾所见的景象,折射出HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情之HRef=https://www.qijian.info/list/youxian2/ target=_blank class=infotextkey>悠闲,神态之慵怠;不过在结句中仍然透露出一丝丝HRef=https://www.qijian.info/list/aichou/ target=_blank class=infotextkey>哀愁。过片中的紫薇,HRef=https://www.qijian.info/list/zhiwu/ target=_blank class=infotextkey>植物名,夏季开HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花;朱槿,夏秋间吐艳。上阕说金HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹得梧桐叶坠,分明是秋季了,所以词人从小窗望出去,此刻这两种HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花都已凋残。值得注意的是,前阕的梧桐叶坠,为耳中所闻;后阕的两种HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花残,乃眼中所见。词人正是通过对周围事物的细微体察,来表现此际的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。“斜阳却照阑干”,紧承前句,描写静景。晏殊在《踏莎行》词中云:“一场愁梦酒醒时,斜阳却照深深院。”情境皆相似。两处都用了“却”字。却者,正也。此处是说抬头望去,一抹斜阳正照着阑干,颇有陶渊明“HRef=https://www.qijian.info/list/youran/ target=_blank class=infotextkey>悠然见南HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”的神韵,然而词人所见者不是南HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,而是残HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花、斜阳,其中似寓有无可奈何的心境。

  日暮了,斜阳正照着阑干,也正是“双燕欲归时节”。此意平平说来,似不相干语,没要紧语。可是词不比诗,它往往用这样的语言,来调和气氛,缓冲节奏,烘托情感。吴衡照《莲子居词话》云:“言情之词,必借HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色映托,乃具深婉流美之感。”“HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子欲归”,乃系景语,它对下旬“银屏昨夜微寒”,正好起了一个铺垫和烘托作用。双双紫燕即将归巢了,这个景象便兴起词人独居无愣的感觉。于是他想到昨夜醉后原是一个人独宿。一种HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉意绪,HRef=https://www.qijian.info/list/luomo/ target=_blank class=infotextkey>落寞HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀,不禁油然而生。但他不用“枕寒”、“衾寒”那些用熟了的字面,偏偏说屏HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风有些寒冷。HRef=https://www.qijian.info/list/yuqingyujing/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情于景,含蓄蕴藉,令人低徊不尽。

  此词之所以受到HRef=https://www.qijian.info/list/pinglun/ target=_blank class=infotextkey>评论家们的一致称赏,主要在于它呈现了一种与词人富贵显达的HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世相谐调的圆融平静、安雅舒徐的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格。这种HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格,是大晏深厚的HRef=https://www.qijian.info/list/wenhua/ target=_blank class=infotextkey>文化教养、敏锐细腻的诗人气质与其平稳崇高的台阁地位相浑融的产物。在这首词里,丝毫找不到自宋玉以来诗人们一贯共有的衰飒HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感的HRef=https://www.qijian.info/list/beiqiu/ target=_blank class=infotextkey>悲秋情绪,有的只是在富贵HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi/ target=_blank class=infotextkey>闲适HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活中对于节序更替的一种细致人微的体味与感触。HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情主人公是在安雅HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi/ target=_blank class=infotextkey>闲适的相府庭园中从容不迫地咀嚼品尝着暑去秋来那一HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然界HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化给人之身心的牵动之感。这当中,也含有因节序更替、HRef=https://www.qijian.info/list/suiyue/ target=_blank class=infotextkey>岁月流逝而引发的一丝闲愁,但这闲愁是淡淡的、细柔的,甚至是飘忽幽微若有若无的。作者通过对外物的描写,将他在这环境中特有的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理感触舒徐平缓地宣泄出来,使整个HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境十分轻婉动人。这首词也是《珠玉词》中的名篇。它用精细的笔触和HRef=https://www.qijian.info/list/xianya/ target=_blank class=infotextkey>闲雅的情调,写出家作者这样的富贵高雅的文人在HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天刚来时的一种舒适而又略带无聊的感触。

晏殊

晏殊【yàn shū】(991-1055)字同叔,著名词人、诗人、散文家,北宋抚州府临川城人(今江西进贤县文港镇沙河人,位于香楠峰下,其父为抚州府手力节级),是当时的抚州籍第一个宰相。晏殊与其第七子晏几道(1037-1110),在当时北宋词坛上,被称为“大晏”和“小晏”。 ...

晏殊朗读
()

猜你喜欢

白日悲歌荔子丹,愚溪桥下水漫漫。柳公岩古长留姓,司马塘今尚纪官。

遗庙两州尸祝在,穹碑一片墨痕残。清时无复徵蛇乳,闾左恬熙赋役宽。

()

筑室清溪曲,为园古道傍。苔痕侵户牖,云色上衣裳。

牧笛依青草,渔舟隐绿杨。偶然幽兴惬,搔首放歌长。

()

君子如真金,真金刚不改。小人如浮云,瞬目多变态。

随世良独难,殉道乃无悔。近日崔菊坡,坚卧辞鼎鼐。

()

邑居欲尽溪山好,不作层楼无奈何。

岩谷满前收蜡屐,漪涟极目卷渔蓑。

()
弘历

再来应是岁庚辰,珍重高年命屡申。早识云卿擅当代,不教疏傅独前人。

华茵联句朋犹昨,绮阁悬灯物共春。眠食倘彊思亟见,宴陪撒荔莫辞频。

()

黄蒿白苇遍齐东,兔窟经营在此中。野老侧身来似鬼,韩卢点首去如风。

材高并骛难空返,敌狡穷追易见功。立马纵观悲世事,平阳血战亦英雄。

()