风雨送人来,风雨留人住。草草杯盘话别离,风雨催人去。
卜算子·风雨送人来。宋代。游次公。 风雨送人来,风雨留人住。草草杯盘话别离,风雨催人去。泪眼不曾晴,眉黛愁还聚。明日相思莫上楼,楼上多风雨。
是春雨送人来,也是春雨留人住,离别的宴席上匆匆话别,又是风雨催人离去。
泪眼就不曾流干,眉头凝结着愁绪,明日相思时不要上高楼望远,楼上有几多凄风苦雨。
草草:匆忙仓促的样子。
杯盘:指饮食。
晴:这里指日日流泪(雨天)从来没有停过(晴天)。
眉黛:指眉,因古代女子以黛画眉。
明日:明天。
该词创作时间约为南宋淳熙十四年(1187年)前后,词人看见男女离别的场景,受到感触故创作该词。
参考资料:
1、王筱芸选注;郝 敏今译;阿 张等插图 .《注音注解今释插图宋词三百首 》:大连出版社,1992:496页
这是一首写男女HRef=https://www.qijian.info/list/xiangju/ target=_blank class=infotextkey>相聚又相别的词。作者巧妙地将HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨贯穿全篇,并让它起着联系人、事、情的枢纽作用。人来,是HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨送来的;人住,也是HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨留下的。来,固高兴;来而能住,更令人高兴。中藏曲折,切勿看作直笔。
前二句对HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨的感谢之情,可于言外得之。原以为HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨不停,人便不会走,可是万没想到:“草草杯柈(盘)话HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨催人去”。“杯盘”,以简驭繁,借指饮食。“草草杯盘”,既有饮食HRef=https://www.qijian.info/list/jiandan/ target=_blank class=infotextkey>简单意,也有准备此饮食是急匆匆意。看来这是在一次特殊情况下的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangju/ target=_blank class=infotextkey>相聚,她很快就知道了HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马上还须HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别。由“来”而“住”而“话HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离”,都是在极短HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间发生的,而这未停的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨也从有情变为无情了。这里用了一个“催”字,暗示她心态的HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,由爱HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨而恨HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,这是她此刻独特的感受。沈祥龙云:“HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoling/ target=_blank class=infotextkey>小令须突然而来,HRef=https://www.qijian.info/list/youran/ target=_blank class=infotextkey>悠然而去,数语曲折含蓄,有言外不尽之致”(《论词随笔》)。词看浅白直露,表现女主人的初则喜HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨(“来”),继更喜HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨(“住”),终至恨HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨(“去”),很有层次,跌宕多姿,曲折含蓄,细加寻绎,韵味无穷。
下片正面写HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离。喜极生悲,事出意外,现在他真的被“催”着要走了!“泪眼不曾晴,眉黛愁还聚”。前句“泪眼”与室外大HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然界的HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨巧妙相联,天未放晴,HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨声淅沥,犹如人的眼一直在滴泪。HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人以黛描眉,故称眉为“眉黛”。喜眉俊眼,那是当人“来”还“住”的时候。如今人去,眉黛紧蹙,愁又(“还”)聚到了一起(潜台词是:犹如未来时)。HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人的愁情,多用笔在眉黛上。如梁元帝《代旧姬有怨》:“怨黛舒还敛,啼红拭复垂。”万楚《题HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人药栏》:“敛眉语芳草,何许太无情。”史达祖《双双燕·咏燕》:“愁损翠黛双蛾,日日画栏独凭”等。一结宕开一层,别出新意:“明日HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思莫上楼,楼上多HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨。”一般常情是送行者嘱咐行人,从汉HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府以来便如此:“念与君HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别,气结不能言。各各重自爱,远道归还难。妾当守空房,闭门下重关”。范云《HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别》:“望怀白首约,江上早归航。”谢氏《送外》:“此去唯宜早早还,休教重起望夫HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”。韦庄《菩萨蛮》:“劝我早HRef=https://www.qijian.info/list/guijia/ target=_blank class=infotextkey>归家,绿窗人似HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”等。今则反其道而行之:“明日HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思莫上楼,楼上多HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨。”这是行者嘱咐送行者。“明日”意为你想我,HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望你不要上楼,明天会仍有HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,会更引起你的惦念。深一层说,“明日”指HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别以后,即日后。因为你会记得我们是在HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨中相逢,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨中杯盘饮食,又在HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨中HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别的情景,“HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事浮心头”,你会更难过,因此以后莫到“多HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”的楼上。殷殷致意,一往情深。
词四处写到HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,并以HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨起,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨结。首尾呼应,主体的情与客体的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨如鱼得水,融溶谐和,HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境浑然,不知何者为景何者为情了。“神于诗者,妙合无垠”(王夫之《姜斋诗话》卷二),此词可以证之。
游次公,字子明,号西池,又号寒岩,建安(今福建建瓯)人,著名理学家游酢侄孙,礼部侍郎游操之子。乾道末,为范成大幕僚,多有唱和,又曾为安仁令。淳熙十四年(1187)以奉议郎通判汀州。著有《倡酬诗卷》,存词五首。 ...
游次公。 游次公,字子明,号西池,又号寒岩,建安(今福建建瓯)人,著名理学家游酢侄孙,礼部侍郎游操之子。乾道末,为范成大幕僚,多有唱和,又曾为安仁令。淳熙十四年(1187)以奉议郎通判汀州。著有《倡酬诗卷》,存词五首。
贻子相。明代。王世贞。 薄禄藏吾道,移官拒物情。簿书空自老,衣食自难轻。渐削峥嵘迹,谁探黯淡名。语君无一可,只是学归耕。
国殇行。宋代。刘克庄。 官军半夜血战来,平明军中收遗骸。埋时先剥身上甲,标成丛塚高崔嵬。姓名虚挂阵亡籍,家寒无俸孤无泽。乌虖诸将官日穹,岂知万鬼号阴风。
与广州庠友罗道卿同谒伦白山太史索家君竹小隐序后数日赋一绝以速之。明代。张天赋。 万丈龙门未易过,感君指引渡风波。海头多少傍人眼,不济于今将若何。
咏三友花。清代。孙元衡。 争迎春色耐秋寒,开向人间岁月宽。嫩蕊澹烟笼木笔,细香清露滴银盘。绣成翠叶为纹巧,蒂并丛花当友看。日日呼童阶下扫,浓阴恰覆曲栏干。
新雷。明代。何巩道。 忽忽春光暗里催,道心生处夜闻雷。十年旧恨都成梦,一夕新愁尽化灰。灯影照来将老鬓,雨声吹入未残杯。东风莫遣林花落,记得樱桃昨夜开。