画堂红袖倚清酣,华发不胜簪。几回晚直金銮殿,东风软、花里停骖。书诏许传宫烛,轻罗初试朝衫。
御沟冰泮水挼蓝。飞燕语呢喃。重重帘幕寒犹在,凭谁寄、银字泥缄。报道先生归也,杏花春雨江南。
词分上下阕,上阕写奎章阁学士院柯九思执勤的日子,形容自己的HRef=https://www.qijian.info/list/nianlao/ target=_blank class=infotextkey>年老、HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞。
“画堂红袖倚清酣,华发不胜簪。”HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头两句从家里HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活写起,似乎开得太远,与HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人没有什么关系,实际上却暗蕴HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念远方HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友的意思。作者不说自己年迈,HRef=https://www.qijian.info/list/panwang/ target=_blank class=infotextkey>盼望与老友HRef=https://www.qijian.info/list/xiangju/ target=_blank class=infotextkey>相聚。而说自己没心思与姬妾周旋,姬妾清闲自在。以侧写正,HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉曲致。
“几回晚直金銮殿,东HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风软、HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花里停骖。”接下去HRef=https://www.qijian.info/list/xushu/ target=_blank class=infotextkey>叙述自已在金銮殿当值的情景。金殿是皇帝的宝殿,学士怎么能在那里值班歇宿呢?原来学士执掌内廷书诏,为让皇帝传呼方便,学士院便设在金銮殿侧。金殿当值是作者写自已的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,也是写柯敬仲当年的HRef=https://www.qijian.info/list/gongzuo/ target=_blank class=infotextkey>工作。
“书诏许传宫烛,轻罗初试朝衫。”一个停住车HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马的细节,暗示自己HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。“许传宫烛”补足了“晚直”(值),“轻罗初试”照应了“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风软”。“几回晚直金銮殿”到“轻罗初试朝衫”几句,描写了作者作“侍书学士”时的活动。在金銮殿替皇帝书写诏书,允许传呼执烛官人,允许在天热时穿轻罗朝衫,这描写的是金殿当值所做的事,所受的待遇。多么安逸的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,但词人已是迟暮之年,HRef=https://www.qijian.info/list/guiyin/ target=_blank class=infotextkey>归隐之心在所难免。
下阕改变手法,侧重以景言情,写HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友和归心似箭的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。
上下阕都以HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天为背景,画面颜色调得匀称、明艳,HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境柔和妩媚、动静相宜,仿佛要让读者跌入甜糯的HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子呢喃声中,迷醉在HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花飞烂漫的东HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风里。尤其是最后一句“杏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/chunyu/ target=_blank class=infotextkey>春HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南”,全是明艳的名词,组合在一起,有声有色,俨然一幅湿漉漉的HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南水墨HRef=https://www.qijian.info/list/tuhua/ target=_blank class=infotextkey>图画,明明软媚入骨,却坦易明亮,可以长长久久地令人心动。
“御沟冰泮水挼蓝。飞燕语呢喃。”写春之色,冰白水蓝,颜色鲜明。“接”,“挪”的异体字,“挪”字很传神,将刚化的冰水的形态写得逼真、恰切。依旧是HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天,御沟的冰渐渐化去,HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子已呢喃HRef=https://www.qijian.info/list/yingchun/ target=_blank class=infotextkey>迎春,只可惜因为柯九思不在,令人感觉不到HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天的暖意。“语呢喃’’,自是双燕,边飞边噪,其声是流动、HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化的。
“重重帘幕寒犹在,凭谁寄、银字泥缄。”这是描写HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天的气温,却不仅仅去写春寒。柯敬仲是遭受猜忌、诽谤而不得不HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡的,故此“重重帘幕寒犹在’’便一语双关,说明柯敬仲虽回乡HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居,但对他的飞短流长并没因此而消失,相反,流言蜚语仍象“重重帘幕包裹着他,让人感到寒气森森。当此之时,连柯敬仲昔日的HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友怕招惹是非,竟也不敢同柯教仲来往了。“凭谁”句看似HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾:既然已经填了这首词寄给柯九思了,怎么又说“凭谁寄银字泥缄”呢?诗人要告诉HRef=https://www.qijian.info/list/haoyou/ target=_blank class=infotextkey>好友的真实意图也正在这里,到了杏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/chunyu/ target=_blank class=infotextkey>春HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南时候,我也要南归了。这里作者对老友的HRef=https://www.qijian.info/list/guanxin/ target=_blank class=infotextkey>关心,对世态的鄙弃,都一古脑儿地表现出来了。
“报道先生归也,杏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/chunyu/ target=_blank class=infotextkey>春HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南。”歌拍HRef=https://www.qijian.info/list/yijingjieqing/ target=_blank class=infotextkey>以景结情,极为警策。“杏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/chunyu/ target=_blank class=infotextkey>春HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南”。寥寥六个字,胜过一篇文。通过这六个字,仿佛看到了:春日HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南,杏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花盛开,烟HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨蒙蒙,如诗如画,令人心醉而神往。未加任何形容词,以白描笔法写成,把HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色描绘得淋漓尽致,可谓妙笔天成。