董娇饶

董娇饶朗读

洛阳城东路,桃李生路旁。

花花自相对,叶叶自相当。

春风东北起,花叶正低昂。

不知谁家子,提笼行采桑。

纤手折其枝,花落何飘扬。

请谢彼姝子,何为见损伤。

高秋八九月,白露变为霜。

终年会飘堕,安得久馨香。

秋时自零落,春月复芬芳。

何如盛年去,欢爱永相忘。

吾欲竟此曲,此曲愁人肠。

归来酌美酒,挟瑟上高堂。

译文

洛阳城东的小路上,桃李盛开在两边的路旁。

桃花李花相对而开,稠密的叶子交相掩映。

春风自东北方向而来,花叶也随风飘扬。

不知谁家的女子来了,提着竹笼在采桑。

她用纤纤的手攀折桃李,弄得枝残叶败,花落缤纷。

请允许我问那位女子,为什么要损伤这些花呢?

她回答:“等到八九月的深秋季节,下霜了,花儿终会凋谢。”

这些可怜的花叶,整年有风刀霜剑相逼,怎能永远芳香?

它们秋时零落,来年春日再吐芬芳,始终不渝地遵循大自然的规律。

而美丽的女子还不如这花叶,盛年过去则色衰,被无情的男子相忘。

我想把这支曲子唱完,可这支曲子,实在让人心里难过。

干脆归来饮酌美酒,携带琴瑟登堂以解忧愁吧。

注释

娇饶:女子名,泛指美人。

洛阳:东汉京城。

路傍:即路旁。

“叶叶”句:指叶叶相交通,叶子稠密连到了一起。相当,与“相对”同义,是“对称”的意思。

低昂:起伏,时高时低。

子:《正字通》云:“女子亦称子。”

飘飏(yáng):指落花缤纷之貌。

请谢:请问。彼姝(shū)子:那美丽的女子。

“何为”句:为何受到你的攀折?见,被。

高秋:天高气爽的秋天。

飘堕:飘落。

安得:怎能。馨(xīn)香:芳香。

零落:凋谢,脱落。

盛年:少壮之年。

竟:尽,终。

高堂:高大的厅堂,宽敞的房屋。

参考资料:

1、郭茂倩编 崇贤书院释译.乐府诗集.北京:新世界出版社,2014:193-194

董娇饶创作背景

  《董娇饶》是东汉文人宋子侯代女子立言之作,以表达对封建社会女子悲惨命运的同情。此诗最早见于南朝梁时徐陵编的《玉台新咏》。

参考资料:

1、吕晴飞 等.汉魏六朝诗歌鉴赏辞典.北京:中国和平出版社,1990:49-50

2、吴小如 等.汉魏六朝诗鉴赏辞典.上海:上海辞书出版社,1992:51-54

  此诗以桃李比方HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子红颜,说HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花虽然零落,尚有重开的时候,而一旦红颜老去,便会欢爱永绝。

  本来,HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花开是大HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的永恒的法则,正如四时的周而复始,前后相续。通常人们总是习惯于将HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花开HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花落比HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子年华的盛衰有时,却很少从两种HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象的差异之处着眼作比。诗人从这一角度处理题材,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然出人意表。诗人的这一HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想从属于他对整个HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的思考。他由落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/ganwu/ target=_blank class=infotextkey>感悟到HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春易逝,盛颜难驻,于是借采桑HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子而发。这类HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生短促的HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹,是一种时代思潮,在当时的诗文中时有抒发。因此,采桑女的HRef=https://www.qijian.info/list/youshang/ target=_blank class=infotextkey>忧伤也就是诗人自己的“愁肠”,采桑女的HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹与诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨是相通的。

  《董娇饶》在汉诗中别具一格,和汉HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌有所不同,这从HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头的六句即可以明显地看出来。

  汉HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌的HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事篇章多数是一开始便直咏其事,也有少数篇章用大段铺叙介绍HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物以引起HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,如《陌上桑》。《董娇饶》的HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头则是描HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景物,作为HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物活动的环境。这样,既做到了HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物和环境的统一,又使开篇和全诗紧密关联。《董娇饶》的HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头一段与全诗的关系极大,诗意即此生发,层层展开:由采桑女攀折HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花技引起“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”的诘责,继写采桑女的回答,再写“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”的反复辩驳。HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头这一段HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物描写其中包含HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情成分,因而也写出了某种HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境,颇合于闻一多在HRef=https://www.qijian.info/list/lunshu/ target=_blank class=infotextkey>论述汉末诗歌的发展时说的“事化为境”的意思。如《HRef=https://www.qijian.info/list/gushishijiushou/ target=_blank class=infotextkey>古诗十九首·HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月皎夜光》HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/beichou/ target=_blank class=infotextkey>悲愁,从描绘HRef=https://www.qijian.info/list/qiuye/ target=_blank class=infotextkey>秋夜的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色入手,写皎皎HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月、历历寒星、促织的悲吟、寒蝉的凄切,这HRef=https://www.qijian.info/list/qiuye/ target=_blank class=infotextkey>秋夜的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色即是诗HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情感的外化,景亦情,情亦景,则已臻于情景交融的境界。就《董娇饶》的全诗看,虽说并不以HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情为主,但其情感的抒发和HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物的描绘也还是一致的。

  在写作HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术上,此诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格独具,HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境幽深。其最为突出的一点,是成功地运用了HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理映衬的手法。

  表现HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理这一部分(从第七句至第二十句)构成全诗的主要内容。其中“纤手折其枝”一句作为全篇关节。对采桑女为什么要拗折路边的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花枝的问题,诗人没有作交待。接下去从对立的一方“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”写起,借“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”的诘责引出HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾:“何为见损伤?”“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”的责问有理:我开我的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,你采你的桑,彼此互不相干,你为什么要来损害我?采桑女却是答非所问:“高秋八九月,白露变为霜。终HRef=https://www.qijian.info/list/nianhui/ target=_blank class=infotextkey>年会飘堕,安得久馨香?”言外之意是:请不要顾惜现在这一点小小的损伤吧,反正你早晚是要殒落的。这个回答并未说出折HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理动机。采桑女不作正面回答的原因无非是不愿剖白内心某种隐秘的东西,这种隐秘的东西或许她自己也说不清楚。然而,她的回避反倒容易使她的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理活动被人窥测到。正由于她无意中表露自己对盛衰的看法,招来了“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”的驳难。“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”的盛衰观和采桑女有着根本的分歧,HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的真谛告诉它:“秋时自零落,春日复芬芳。”如果说采桑女回答“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”的诘责时尚能平静处之,那么,当她听到“何如盛年去,欢爱永相忘”的讥嘲,便难以自持了。这话正触到她的隐忧,令她闻之心惊:HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花虽然凋落,可还有再荣之期;作为一个女人,HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春却是一去不返。她不敢想等待着她的未来究竟怎样,她将碰到一个什么样的HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运。不敢想,却又不能不想。她回答“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”的话,说的是“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”的荣枯,实则成了自伤。这隐在的自伤的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀造成她折HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的复杂、微妙的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理。在万物得其时的明媚HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光中,采桑女手提桑笼走在幽僻的小路上,繁HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花不时地拂过她的头顶,她不能没有感触。大约她看到那炫耀似的开着的烂漫的桃李HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,即勾起心头的烦恼,并带一点本能的忌意,心里想这些HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花虽没,但到了露结为霜的季节,还不是照样枯萎、凋谢。这样想着的时候,纤手不知不觉地已经攀住了HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花枝。

  这一段文字可以说是一波三折,层见迭出。又由于诗人运用了以HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人、借物传神的笔法,全诗显得含蓄蕴藉,宛转动人,而有别于HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌的质直和单纯。

  《董娇饶》一诗在HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术上所取得的成就是不能抹煞的,在中国古代诗歌发展史上应有其地位。但是它在HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术表现上的创新是基于对HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌的借鉴。比如诗中设为问答的形式就是直接来自HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌。在HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事中穿插HRef=https://www.qijian.info/list/duihua/ target=_blank class=infotextkey>对话,是HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌经常采用的形式,《东门行》、《艳歌何尝行》和《陌上桑》是其中比较典型的例子。采用这种写法可以增强作品的真实感,避免HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事的单调HRef=https://www.qijian.info/list/heping/ target=_blank class=infotextkey>和平淡,且有助于HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格和HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理的刻划。《董娇饶》中的HRef=https://www.qijian.info/list/duihua/ target=_blank class=infotextkey>对话在表现HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理方面有着特殊的意义。同时,由于这一方式的采用,也造成诗意的层层递进,因而在HRef=https://www.qijian.info/list/zuzhi/ target=_blank class=infotextkey>组织篇章结构上有着不容忽视的作用。

  此外,以HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/niren/ target=_blank class=infotextkey>拟人的写法也是受了汉HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌中HRef=https://www.qijian.info/list/yuyan/ target=_blank class=infotextkey>寓言诗的影响。汉HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌中有为数不少的HRef=https://www.qijian.info/list/yuyan/ target=_blank class=infotextkey>寓言诗,如《乌生八九子》、《艳歌行》(其二)、《蜨蝶行》和《枯鱼过河泣》等。HRef=https://www.qijian.info/list/yuyan/ target=_blank class=infotextkey>寓言诗的基本特点是取义双关,意在言外。《董娇饶》不同,它的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题是通过正面形象的描绘直接表现的。虽亦拟物为人,但那是为了表现人,表现人与“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”的某种特定关系,而非全篇用寄托,所以这里的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花并没有独立的意义。

  此诗在语言的运用上则更多地保留了HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌的朴素、HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的本色。比如HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头的两句“洛阳城东路,桃李生路旁”,就如同脱口而出。“高秋八九月”以下四句也是如此。把此诗同建安诗人的某些作品一比较,二者之间的差异立即就可以看出来。曹植的《HRef=https://www.qijian.info/list/moinu/ target=_blank class=infotextkey>美女篇》给人的突出印象,就是词采的华丽和对偶的讲究。《董娇饶》的句子并不怎么修饰和锻炼,其中也有一组对偶句,即“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花自相对,叶叶自相当”。这虽然已是在有意HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求,但仍不免有些笨拙,不像魏晋诗人用起来那样得心应手。

宋子侯

宋子侯,东汉人,生平事迹不详。 ...

宋子侯朗读
()

猜你喜欢

谢晋

青葱树隐赤阑桥,浦溆人家望望遥。开过桃花春浪暖,闲看翡翠戏兰苕。

()

越国霸来头已折,洛京归后梦犹惊。

沉思只羡天随子,蓑笠寒江过一生。

()
何乔新

潭阳远在夜郎西,石径萦纡路转迷。俗犷犹存盘瓠旧,树深惟听鹧鸪啼。

茅檐彫弊哀三户,岚霭氤氲接五溪。欲吊灵均何处是,江头兰芷正凄凄。

()

我方缠世故,而已返于真。

亦岂异流俗,自难逢若人。

()

偶结西河叟,朝朝驻水滨。谁知麋鹿性,还与白鸥亲。

草伏情偏剧,风餐岁更贫。因思游北固,曾作钓鲈人。

()

敢肆鲜卑胆,来从内地窥。斤将伤到鼻,燃已急当眉。

云压三江动,乌啼万井危。要津犹可据,吾忆李鸦儿。

()