连雨独饮

连雨独饮朗读

运生会归尽,终古谓之然。

世间有松乔,于今定何间。

故老赠余酒,乃言饮得仙。

试酌百情远,重觞忽忘天。

天岂去此哉,任真无所先。

云鹤有奇翼,八表须臾还。

自我抱兹独,僶俛四十年。

形骸久已化,心在复何言。

译文

人生迁化必有终结,宇宙至理自古而然。

古代传说松乔二仙,如今他们知向谁边?

故旧好友送我美酒,竟说饮下可成神仙。

初饮一杯断绝杂念,继而再饮忘却苍天。

苍天何尝离开此处?听任自然无物优先。

云鹤生有神奇翅膀,遨游八荒片刻即还。

自我抱定任真信念,勤勉至今已四十年。

身体虽然不断变化,此心未变有何可言?

注释

连雨:连日下雨。

运生:运化中的生命。运:天运,指自然界发展变化的规律。生:指生命。会:当。归尽:指死亡。

终古:自古以来。终,常。然:这样。

松乔:神话传说中仙人赤松子与王子乔的并称。松,指赤松子,古代传说中的仙人。乔,指王子乔,名晋,周灵王的太子。好吹签,作风鸣,乘白鹤仙去。

于今:至今。定何间:究竟在何处。

故老:故旧父老。

乃:竟,表示不相信。饮得仙:谓饮下此酒可成神仙。

试酌:初饮。王瑶注:“初饮。”百情:指各种杂念。远:有忘却,断绝之意。

重觞:谓连饮数杯酒。忘天:忘记上天的存在。

去此:离开这里。

任真:听其自然。率真任情,不加修饰。无所先:没有比这更重要的了。

云鹤:云中之鹤。用丁令威化鹤典故。

八表:八方之外,泛指极远的地方。须臾(yú):片刻。

独:指任真。

僶俛(mǐn miǎn):努力,勤奋。

形骸(hái):指人的形体与骨骸。化:变化。

心在:指“任真”之心依然不变。

参考资料:

1、郭维森 包景诚.陶渊明集全译.贵阳:贵州人民出版社,1992:79-81

连雨独饮创作背景

参考资料:

1、郭维森 包景诚.陶渊明集全译.贵阳:贵州人民出版社,1992:79-81

2、吴小如 等.汉魏六朝诗鉴赏辞典.上海:上海辞书出版社,1992:535-537

  这是一首HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒诗,也是一首HRef=https://www.qijian.info/list/zheli/ target=_blank class=infotextkey>哲理诗。诗题为“连HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨独饮”,点出了诗人HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒的环境,连日阴HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨的HRef=https://www.qijian.info/list/tianqi/ target=_blank class=infotextkey>天气,诗人独自HRef=https://www.qijian.info/list/xianju/ target=_blank class=infotextkey>闲居HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒,不无HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂之感、沉思之想。开篇便提出了一个严肃的论题:HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生于运行不息的天地之间,终究会有一死,自古以来都是如此。这句话虽然劈空而至,却是诗人40岁以来经常缠扰心头、流露笔端的话题。自汉末HRef=https://www.qijian.info/list/gushishijiushou/ target=_blank class=infotextkey>古诗十九首以来,文人诗歌中不断重复着“生年HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满百”的HRef=https://www.qijian.info/list/aitan/ target=_blank class=infotextkey>哀叹。陶渊明则将人的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然运数,融入天地万物的运化之中,置于自古如此的广阔视野里,从而以理智、达观的笔调来谈论HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生必有死的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象了。

  在“运生会归尽”的前提下,诗人进一步HRef=https://www.qijian.info/list/sisuo/ target=_blank class=infotextkey>思索了应该采取的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度。道教宣扬服食成仙说,企图人为地延长HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的年限。这在魏晋以来,曾经引起一些名士“吃药”养生的兴趣。但是动荡的HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会、HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗的HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治,也使一些身处险境、朝不保夕的文人看透了HRef=https://www.qijian.info/list/shenxian/ target=_blank class=infotextkey>神仙之说的虚妄。曹植就HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹过:“虚无求列仙,松子久吾欺。变故在斯须,百年谁能持?”(《赠白HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马王彪》)陶渊明在《归去来兮辞》中也有过“帝乡不可期”的省悟文辞。所以接下两句诗就是针对着道教HRef=https://www.qijian.info/list/shenxian/ target=_blank class=infotextkey>神仙之说提出了反诘:“世间有松乔,于今定何间?”

  开篇四句诗不过是谈HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生必有一死,HRef=https://www.qijian.info/list/shenxian/ target=_blank class=infotextkey>神仙不可相信,由此转向了HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒:“故老赠余酒,乃言饮得仙;”HRef=https://www.qijian.info/list/gushishijiushou/ target=_blank class=infotextkey>古诗十九首中有这样的诗句:“服食求HRef=https://www.qijian.info/list/shenxian/ target=_blank class=infotextkey>神仙,多为药所误,不如饮美酒,被服纨与素。”这是一种不求长生,但求及时行乐的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度。陶渊明也从否定HRef=https://www.qijian.info/list/shenxian/ target=_blank class=infotextkey>神仙存在转向HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒,却自有新意。“乃言饮得仙”中的“乃”字,顺承前面“松乔”两句,又形成语意的转折。那位见多识广的老者,竟然说HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒能够成仙。于是诗人先“试酌”一杯,果然觉得各种各样牵累HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的情欲,纷纷远离自己而去了;再乘兴连饮几杯,忽然觉得天地万物都不存在了。这就是“故老”所谓“饮得仙”的美妙境界吧!

  然而,“天岂去此哉?任真无所先。”一个“天”字锁接前句,又以问句作转折。继而以“任真无所先”作答。任真,可以说是一种心境,就是诗人借助HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒的刺激体验到的“百情远”的境界。这句诗的潜在意思是,人与万物都是受气于天地而生的,只是人有“百情”。如果人能忘情忘我,也就达到了与物为一、与HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然运化为一体的境界,而不会感到与天地远隔,或HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想着超越HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然运化的规律去求HRef=https://www.qijian.info/list/shenxian/ target=_blank class=infotextkey>神仙了。这就是任真,也就是任天。当然这种心境只是短暂的,“忽忘天”的“忽”字,便点出了这是一HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间的感受。任真,也是一种HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度,指顺应人自身运化的规律。陶渊明并不主张终日HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒以忘忧,他认为“日醉或能忘,将非促龄具?”(《形影神·神释》)他只HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望“居常待其尽,曲肱岂伤冲”(《五月旦作和戴主簿》),过一种简朴HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活。

  这两句仍用仙人王子乔的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故。据《列仙传》,王子乔就是“乘白鹤”升天而去的。云鹤有神奇的羽翼,可以高飞远去,又能很快飞回来。但是陶渊明并不相信有HRef=https://www.qijian.info/list/shenxian/ target=_blank class=infotextkey>神仙,也不作乘鹤HRef=https://www.qijian.info/list/yuanyou/ target=_blank class=infotextkey>远游的诗意HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想,而自有独异的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方:我独自抱定了任真的信念,勉力而为,已经四十年了。这表达了诗人独任HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度,也表现了诗人孤高耿介的个性HRef=https://www.qijian.info/list/renge/ target=_blank class=infotextkey>人格。

  HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾两句总挽全篇:“形骸久已化,心在复何言?”所谓“化”,指HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然物质的HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,出自于《庄子·至乐篇》所言:“吾与子观化而化及我。”全诗正是从观察“运生会归尽”而推演到了观察HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我形骸的HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化。“心在”,指诗人四十多年来始终抱守的任真之心。这两句诗与《戊申岁六月中遇火》所言“形迹凭化迁,灵府长独闲”,意思相同。任凭形体依照HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然规律而逐渐HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,直至化尽,我已经抱定了任真的信念,还有什么HRef=https://www.qijian.info/list/youlǜ/ target=_blank class=infotextkey>忧虑可言呢?这两句诗也可以看作《形影神·神释》中结语的缩写:“纵浪大化中,不喜亦不惧,应尽便须尽,无复独多虑。”依此而看,陶渊明的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然迁化说,并不同于《庄子》以生为累,以死为解脱的虚无厌世说。

  总观全诗,以“运生会归尽”开端,HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨极深,继而谈HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒的体验,又将“百情”抛远,HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾点出“形骸久已化”,似乎有所触发,却以“心在复何言”一语收住了。全诗对触发诗人HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨HRef=https://www.qijian.info/list/shengsi/ target=_blank class=infotextkey>生死的具体情由,始终含而不露,却发人深省、余味无穷。全诗重在HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论HRef=https://www.qijian.info/list/zheli/ target=_blank class=infotextkey>哲理、HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我解脱,几次使用问句,造成语意转折,语气HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,又能前后映衬,扣紧开端的论题。这都显示了陶渊明HRef=https://www.qijian.info/list/zheli/ target=_blank class=infotextkey>哲理诗的特色。诗人谈论HRef=https://www.qijian.info/list/shengsi/ target=_blank class=infotextkey>生死以及乘化归尽的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度,实在是蕴积了深沉的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,也表现了诗人在HRef=https://www.qijian.info/list/yanjuan/ target=_blank class=infotextkey>厌倦了伪巧HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗的HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实后,在简朴清贫的HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活中,始终独守任真之心,不拘世俗之累的孤傲HRef=https://www.qijian.info/list/renge/ target=_blank class=infotextkey>人格。

陶渊明

陶渊明(约365年—427年),字元亮,(又一说名潜,字渊明)号五柳先生,私谥“靖节”,东晋末期南朝宋初期诗人、文学家、辞赋家、散文家。汉族,东晋浔阳柴桑人(今江西九江)。曾做过几年小官,后辞官回家,从此隐居,田园生活是陶渊明诗的主要题材,相关作品有《饮酒》、《归园田居》、《桃花源记》、《五柳先生传》、《归去来兮辞》等。 ...

陶渊明朗读
()

猜你喜欢

首夏一夜雨,霜花千苞开。不嫌茅舍贫,清香日日来。

徐步探小园,嫩白纷蕤葳。膟膋出肠胃,琼瑶有根荄。

()

正河阳花满。秋水芙蓉,艳红如剪。赘婿淳于千里至,早已题诗齐苑。

喜今日、光生银管。古署催妆开锦席,看一堂、紫罽铺香软。

()

九日易为风,凄其远望同。碧山分雪白,黄叶变霜红。

客梦初闻雁,乡心久忆菘。祇今将改岁,何以谢东蒙。

()

竹林路阴阴,寻幽不觉深。不比羊肠坂,空伤行客心。

()

稚荷出水榴花开,长苖圜鼙送举杯。

村邻相乐君勿笑,要是安健无凶灾。

()
傅义

未闻叩齿未知禅,异代无从问大颠。欲乞灵光医俗骨,馨香满抱是轻烟。

()