倾杯·离宴殷勤

倾杯·离宴殷勤朗读

离宴殷勤,兰舟凝滞,看看送行南浦。情知道世上,难使皓月长圆,彩云镇聚。算人生、悲莫悲于轻别,最苦正欢娱,便分鸳侣。泪流琼脸,梨花一枝春带雨。

惨黛蛾(é)、盈盈无绪。共黯然消魂,重携素手,话别临行,犹自再三、问道君须去。频耳畔低语。知多少、他日深盟,平生丹素。从今尽把凭鳞羽。

译文

离别的宴席上彼此更加情深意厚,待发的木兰舟仍停泊岸边不忍离去。转瞬间来到了送别的地方。明知世上难使明月长久圆满,也知道彩云不可能常相聚。料想人生最悲伤的莫过于离别的悲伤,最痛苦的莫过于让一对正在热恋欢乐的情侣突然分离的痛苦了。她那流着眼泪的玉脸,就像春天里一枝带雨的梨花,娇美而令人怜惜。

她皱着黛眉,心里盈盈无头绪。我和她一起沮丧伤心,再次拉着她的玉手,临行话别时,她还反复地在我耳边问道:你真的必须离去吗?不知有多少过去的深情的盟誓、一生的情书,从今以后全都只能凭借鱼雁来传递了。

注释

倾杯:唐教坊曲名,后用作词牌,又名《古倾杯》、《倾杯乐》等,《乐章集》有七调,此词为“歇指调”。双调一百八字,上片十一句四仄韵,下片九句五仄韵。

离宴:饯别的宴席。殷勤:指反复叮嘱。

兰舟:传说鲁班曾刻木兰树为舟(南朝梁任昉《述异记》。这里用做对船的美称。

南浦:指水边的送别之所。

情知道:明明知道。

彩云:本指仙人所驾之云,后用以借指情人远去。镇聚:长聚。

轻别:轻易别离,动辄即别离。

“泪流”两句:眼泪流在琼玉般鲜嫩的脸上,好像春雨洒在洁白的梨花上一样。琼:琼玉,形容肤色白嫩。

黛蛾:黛眉。盈盈:本谓水之清澈,此处谓泪水晶莹。

黯然消魂:即“黯然销魂”,心怀沮丧得好像丢了魂似的,形容非常悲伤或愁苦。

“犹自”二句:为“频耳畔低语,犹自再三、问道‘君须去’”之倒装。须,必须,一定。

他日:来日,日后。

丹素:赤诚纯洁的心。

把凭:“把”后省略“之”,意谓将其托付给。鳞羽:即鱼雁。古代有鱼雁传书之说,因此以鱼雁代书信。

参考资料:

1、薛瑞生.柳永词选.北京市:中华书局,2005年1月第1版:29-30

2、叶嘉莹 等.柳永词新释辑评.北京市:中华书局,2005年1月第1版:207-210

倾杯·离宴殷勤创作背景

  观词中景物,与柳永另外一首词《雨霖铃·寒蝉凄切》极为相似,应该是同时期创作的,这首词可以看作是《雨霖铃·寒蝉凄切》的副歌。若将两词放在一起研究,则可知两词写于景德四年(1007年)秋,柳永当时准备离开汴京,亲友们前来送行,其中包括柳永的妻子,这两首词就是写给她的。

参考资料:

1、薛瑞生.柳永词选.北京市:中华书局,2005年1月第1版:29-30

惨黛蛾、盈盈无绪。共黯然消魂,重携素手,话别临行,犹自再三、问道君须去。频耳畔低语。知多少、他日深盟,平生丹素。从今尽把凭鳞羽。

  这首词与柳词名篇《HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨霖铃·寒蝉凄切》一样,都是写HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别之情,HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术成就虽不及前者,但也有其独到之处。

  词的上片写HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别前的景和情。“离宴殷勤”三句,词起笔便直入HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题,描写临别时的场景。从后文“鸳侣”一词可知,作者是与HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离,首句“离宴殷勤”即写HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子在HRef=https://www.qijian.info/list/jianbie/ target=_blank class=infotextkey>饯别的宴席上反复劝酒、叮咛。HRef=https://www.qijian.info/list/fenshou/ target=_blank class=infotextkey>分手在即,多情HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的“殷勤”致意,强作欢颜,正写出了两人不忍HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别又不能不HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的悲哀、HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈。“兰舟”、“南浦”两词说明HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别的HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点在水边,在词人看来,那小舟仿佛也不忍HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别,在那里“凝滞”、徘徊不前。物犹如此,人何以堪。“看看送行南浦”,HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间转瞬即逝,眼看着最后HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别的时刻就要到来了。

  不过,词接下来并没有写“南浦”HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别的情景,而是由叙而议,直接抒写词人内心的无限HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。“情知道世上,难使皓月长圆,彩云镇聚”,这几句即通俗易懂,却又意在言外。就像月不会一直是圆的,彩云不会一直聚集在一起,人与人总要HRef=https://www.qijian.info/list/fenshou/ target=_blank class=infotextkey>分手,总有HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别。“情知道”三字暗藏曲折,理智上明明知道有聚就有散,HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情上却不能忍受HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离的HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦。上文的种种铺垫,终于逼出了下面的这句话:“算HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生、悲莫悲于轻别”,这句颇似HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原《九歌·少司命》里的“悲莫悲兮生HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离”,HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生中最HRef=https://www.qijian.info/list/beishang/ target=_blank class=infotextkey>悲伤的事莫过于轻易HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别。“最苦正欢娱,便分鸳侣”,语意又深一层,“鸳侣”HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别已是很苦的事情,然而还有更苦的,那就是“正欢娱”时的“鸳侣”HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别,满心的苦涩溢于言表。

  当词人从沉思中回到HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的时候,他看到自己心爱的HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子“泪流琼脸,梨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花一枝春带HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”,这两句化用白居易《长恨歌》:“玉容HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞泪阑干,梨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花一枝春带HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”,清雅又别致,美丽而HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤。作者看到这样一位多情HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子楚楚动人、HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独无依的情态,必然更加心旌摇荡,黯然神伤。至此,词的上片就在这样凄美的情境中结束了,留给读者的是“梨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花一枝春带HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”的动人形象,是“送君南浦,伤如之何?”(江淹《别赋》)的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生悲哀。

  词的下片写与HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子话别。换头处“惨黛蛾、盈盈无绪”承上片接着描写HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的情态。从所写内容看,上下片的衔接极为紧密,但从词作表达的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情来看,上下片之间却有一段令人回味的空白。这段空白中深蕴着词人看到心爱HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子泪流满面时的情难自禁,以及由此产生的虚妄HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的悲哀。

  “共黯然消魂,重携素手,话别临行”,HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别在即,词人紧紧握住心爱HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的“素手”,以握手传达内心依依之情。泪眼相对之时,多情HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子陷入了深深的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾之中:一方面,她还抱着最后一丝HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想,“犹自再三、问道君须去”,一遍又一遍地问着:你一定要离开吗?另一方面,她也意识到HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的难以挽回,所以又“频耳畔低语”,述说着心中的千般HRef=https://www.qijian.info/list/yilian/ target=_blank class=infotextkey>依恋,千种HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风情。这一番话别,写的深情款款,动人心弦。

  词的HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾,“知多少、他日深盟,平生丹素。从今尽把凭鳞羽”,宕开一笔,慨叹从今以后,两人只能借鱼雁传书,倾述彼此深深的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念之情。以“知多少”领起,作婉转的疑问,收束全词,使词作HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾处化实为虚,摇曳空灵。从表面看,词人似乎找到了一条派遣今后HRef=https://www.qijian.info/list/aichou/ target=_blank class=infotextkey>哀愁、共述HRef=https://www.qijian.info/list/lianqing/ target=_blank class=infotextkey>恋情的途径,但其实,此时此刻,词人已经陷入了深深的悲哀HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈之中,HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思绵渺,难以自拔。

  这首词似将《HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨霖铃·寒蝉凄切》中的“都门畅饮无绪,方HRef=https://www.qijian.info/list/liulian/ target=_blank class=infotextkey>留恋处,兰舟催发。执手相看泪眼,竟无语凝噎”数句加以铺衍。虽无前者含蓄蕴藉,却也显得更为酣足。同写HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别之情,《HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨霖铃·寒蝉凄切》主要通过环境气氛的渲染和丰富HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象的连缀,生动地表现了HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别的HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感之情;这首词则融场景描写、HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物刻画、HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情于一体,笔触腾挪有致,尤以HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物情态、动作描写的刻画取胜。“梨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花一枝春带HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”、“重携素手”、“犹自再三、问道君须去”、“频耳畔低语”数句,最是体情入微,体现了柳永多样的写作HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格。

柳永

柳永,(约987年—约1053年)北宋著名词人,婉约派代表人物。汉族,崇安(今福建武夷山)人,原名三变,字景庄,后改名永,字耆卿,排行第七,又称柳七。宋仁宗朝进士,官至屯田员外郎,故世称柳屯田。他自称“奉旨填词柳三变”,以毕生精力作词,并以“白衣卿相”自诩。其词多描绘城市风光和歌妓生活,尤长于抒写羁旅行役之情,创作慢词独多。铺叙刻画,情景交融,语言通俗,音律谐婉,在当时流传极其广泛,人称“凡有井水饮处,皆能歌柳词”,婉约派最具代表性的人物之一,对宋词的发展有重大影响,代表作 《雨霖铃》《八声甘州》。 ...

柳永朗读
()

猜你喜欢

欧大任

君不见燕中高筑黄金台,乐生慷慨从西来。挥戈谈笑聊凭轼,七十齐城何有哉。

君不见荆卿击筑饮燕市,悲歌变徵声,出祖临易水。

()

尘土轻飏不自持,纷纷生物更相吹。翻成地上高烟雾,散在人间要路岐。

一世竞驰甘睬目,几家清坐得轩眉。超然祇有江湖上,还见波涛恐我时。

()

泪菊愁萸,向尊前诉出,伤高怀抱。红上戍楼,登临怕看残照。

目中剩影关河,任付与、尘飞烟扰。萧萧。正西风信紧,还欹茸帽。

()

寂寂扬雄宅,清凉几席虚。

萸香馈来酒,萤死读残书。

()

金缕通秦国,为裘指魏君。落花遥写雾,飞鹤近图云。
马眼冰凌影,竹根雪霰文。何当画秦女,烟际坐氤氲。

()

谁爱琼林数点鸦,灞桥驴背洛阳车。泠泠行触风前絮,缓缓归看陌上花。

玉佩金鱼将换酒,绿蓑青笠正浮家。分笺客斗新诗句,七步应输手八叉。

()