冉冉孤生竹,结根泰山阿。
与君为新婚,菟丝附女萝。
菟丝生有时,夫妇会有宜。
千里远结婚,悠悠隔山陂。
思君令人老,轩车来何迟!
伤彼蕙兰花,含英扬光辉。
过时而不采,将随秋草萎。
君亮执高节,贱妾亦何为!
冉冉孤生竹。两汉。佚名。 冉冉孤生竹,结根泰山阿。与君为新婚,菟丝附女萝。菟丝生有时,夫妇会有宜。千里远结婚,悠悠隔山陂。思君令人老,轩车来何迟!伤彼蕙兰花,含英扬光辉。过时而不采,将随秋草萎。君亮执高节,贱妾亦何为!
我好像那荒野里孤生的野竹,希望能在大山谷里找到依靠的伴侣。
你我相亲新婚时你远赴他乡,犹如兔丝附女萝我仍孤独而无依靠。
兔丝有繁盛也有枯萎的时候,夫妻也应该会要有俩相厮守的时宜。
我远离家乡千里来与你结婚,正是新婚恩爱时你却离我远赴他乡。
相思苦岁月摧人老青春有限,多麼的盼望夫君功成名就早日归来。
我自喻是朴素纯情的蕙兰花,正是含苞待放楚楚怜人盼君早采撷。
怕过了时节你还不归来采撷,那秋雨飒风中将随著秋草般的凋谢。
你信守高节而爱情坚贞不渝,那我就只有守著相思苦苦的等著你。
冉冉:柔弱下垂貌。孤生竹:犹言野生竹。孤,独。
泰山:即“太山”,犹言“大山”“高山”。阿(ē):山坳。
为新婚:刚出嫁婚娶。
兔丝:一作“菟丝”,一种旋花科的蔓生植物,女子自比。女萝:一说即“松萝”,一种缘松而生的蔓生植物,以比男子。
生有时:草木有繁盛即有枯萎,以喻人生有少壮即有衰老。
宜:犹言适当的时间。
悠悠:遥远貌。山陂:泛指山和水。吕向注:“陂,水也。”
轩车:有篷的车。这里指迎娶的车。
蕙兰花:女子自比。蕙、兰是两种同类香草。
含英:指花朵初开而未尽发。含,没有完全发舒。英,花瓣。扬光辉:形容容光焕发。
萎:枯萎,凋谢。
亮:同“谅”,料想。执高节:即守节情不移的意思。
贱妾:女子自称。
参考资料:
1、郭茂倩编 崇贤书院释译.乐府诗集.北京:新世界出版社,2014:292-294
《冉冉孤生竹》是《古诗十九首》之一。《古诗十九首》大约是东汉后期作品。至于《冉冉孤生竹》的具体创作时间则难以考证。有人认为此诗是婚后夫有远行,妻子怨别之作;也有人认为此诗是写一对男女已有成约而尚未成婚,男方迟迟不来迎娶,女方遂有种种疑虑哀伤,作出这首感情细腻曲折之诗。
参考资料:
1、徐中玉 金启华.中国古代文学作品选(一).上海:华东师范大学出版社,1999:237
2、李炳海.《古诗十九首》写作年代考[J].东北师范大学学报.1987(01)
“冉冉孤生竹,结根泰HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山阿。”竹而曰“孤生”以喻其孑孑孤立而无依靠,“冉冉”是HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子自寓柔弱。竹结根之处是大HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,又在HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山阿之处,可以避HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,这是以HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻男方。《文选》李善注曰:“结根于HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山阿,喻妇人托身于君子也。”
“与君为HRef=https://www.qijian.info/list/xinhun/ target=_blank class=infotextkey>新婚,兔丝附女萝。”兔丝(菟丝)和女萝是两种蔓生HRef=https://www.qijian.info/list/zhiwu/ target=_blank class=infotextkey>植物,其茎蔓互相牵缠,HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻两个HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命的结合。《文选》五臣注:“菟丝女萝并草,有蔓而密,言结婚情如此。”从下文看来,菟丝是HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的自喻,女萝是HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻男方。“为HRef=https://www.qijian.info/list/xinhun/ target=_blank class=infotextkey>新婚”不一定是已经结了婚。清方廷珪《文选集成》说,此是“媒妁成言之始”而“非嫁时”。“为HRef=https://www.qijian.info/list/xinhun/ target=_blank class=infotextkey>新婚”可能是指已经订了婚,但还没有迎娶。
“兔丝生有时,夫妇会有宜。”这还是以“兔丝(菟丝)”自喻,既然菟丝之生有一定的HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间,则夫妇之会亦当及时。言外之意是说既然订婚,就及时结合,不要错过了自己的HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春HRef=https://www.qijian.info/list/shiguang/ target=_blank class=infotextkey>时光。从HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的心境,可以感受到诗人珍HRef=https://www.qijian.info/list/xishi/ target=_blank class=infotextkey>惜时光的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想,HRef=https://www.qijian.info/list/zhenxi/ target=_blank class=infotextkey>珍惜HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的情感的HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度。
“千里远结婚,悠悠隔HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山陂。”从这两句看来,男方所在甚远,他们的结婚或非易事。这HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子曾HRef=https://www.qijian.info/list/qipan/ target=_blank class=infotextkey>企盼着,不知何时他的车子才能到来,所以接下来说:“思君令人老,轩车来何迟!”这首诗HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头的六句都是比,这四句改用赋,意尽旨远,比以上六句更见性情。
“伤彼蕙兰HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,含英扬光辉。过时而不采,将随秋草萎。”这四句又用比。HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子以蕙和兰两种香草自喻,把现时的自已比作为娇艳的含苞待放的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花朵,如果不及时采摘就会错过时候,娇艳美丽的蕙兰HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花就将像秋草一样枯黄凋萎。这是HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望男方趁早来迎娶,不要错过了HRef=https://www.qijian.info/list/shiguang/ target=_blank class=infotextkey>时光。唐杜秋娘《金缕衣》:“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花开堪折直须折,莫待无HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花空折枝。”与此两句意思相近。
最后二句“君亮执高节,贱妾亦何为?”这HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的疑虑已抒写毕尽,最后遂改为HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我HRef=https://www.qijian.info/list/anwei/ target=_blank class=infotextkey>安慰。她相信男方谅必坚持HRef=https://www.qijian.info/list/gaoshang/ target=_blank class=infotextkey>高尚的节操,一定会来的,那么自己则不必怨伤。
在HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术上,这首诗歌主要表现在这几方面:首先,运用HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻,形象生动;其次,HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理描写,情感丰富;再次,层次清楚,结构严谨;第四,HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾反问,增强效果。
题陶灿文引觞自酌图七首 其四。清代。王家枢。 我欲希高蹈,世外访桃源。呼儿狎猿鹤,课仆扰鸡豚。白云塞洞口,红雨乱溪村。不如来饮酒,花下好开尊。
和子瞻濠州七绝涂山。宋代。苏辙。 娶妇山中不肯留,会朝山下万诸侯。古人辛苦今谁信,只见清淮入海流。
新秋雨霁宿王处士东郊。唐代。马戴。 夕阳逢一雨,夜木洗清阴。露气竹窗静,秋光云月深。煎尝灵药味,话及故山心。得意两不寐,微风生玉琴。
癸酉春送杨君雨人北上。明代。曾曰唯。 杏雨香春江,柳花上行李。立马一书生,感时涕江涘。握手访中原,茫茫不可视。今上古武丁,鼎铛缺双耳。大川棹腐楫,劲弦控挠矢。翰林养相望,棋枰酒杯底。何不习吏事,而但讨文史。言官无大谏,徒取圣听鄙。是以越职言,或从小臣起。大学古成均,诸生与胄齿。今为鬻爵肆,群蚁奔羊市。高皇重积分,中兴复古始。司成冢宰争,王言若置屣。嗟古举贤良,选择励廉耻。晁贾公孙文,犹云累科举。胡乃名世才,时艺斯焉取。孔孟虽皇皇,亦当事训诂。而况帖括中,安得伊与吕。安石乱天下,种毒今未已。记诵欺主司,田宅遗孙子。大车誇闾巷,竿牍害乡里。养士三百年,功效如是止。齐寇比帝京,寒齿附唇比。困兽思决藩,恐其渡辽水。西贼秦抵燕,较齐稍缓尔。亦畏走北胡,二寇互表里。即我粤海中,大鲸相衔尾。百城一参戎,犄角将何以。墨牧嚼人骨,大吏倒贤否。清惠被弹文,交章荐狼豕。犯怒长官邪,乃云肃网纪。虽不非大夫,亦当计桑梓。子昔感神京,帝栋础则圮。万虏城下薄,无人应拊髀。天子自登陴,朋分挠国是。寄书太息言,天下事如此。以致圣主疑,有臣不敢恃。大镇工户曹,中官坐协理。主既疑益深,臣乃化绕指。间有谔谔然,千人而一士。此行又三岁,抱膝熟摩揣。努力经世务,明明天子使。若乃逢年事,其道在故纸。黄口拾进贤,沾沾亦自喜。得之不必才,况子已才美。何事立春江,喃喃话知己。
四十咏 其二十八 徐太学益孙。明代。王世贞。 徐生貌温如,骨节不茅靡。兴词虽沃若,所造有根柢。拂袖平原门,掩关骠骑里。不为造物弄,翛然事名理。勖哉出世资,毋轻慕才鬼。