无题·重帏深下莫愁堂

无题·重帏深下莫愁堂朗读

译文

重重帷幕深垂,我孤居莫愁堂;

独卧不眠,更觉静夜漫漫长长。

巫山神女艳遇楚王,原是梦幻;

青溪小姑住所,本就独处无郎。

我是柔弱菱枝,偏遭风波摧残;

我是铃芳桂叶,却无月露香。

虽然深知沉溺相思,无益健康;

我却痴情到底,落个终身清狂。

注解

神女:即宋玉《神女赋》中的巫山神女。

小姑句:古乐府《青溪小姑曲》:“小姑所居,独处无郎。”

风波句:意谓菱枝虽是弱质,却不相信会任凭风波欺负。

直道两句:意谓即使相思全无好处,但这种惆怅之心,也好算是痴情了。直道:即使,就说。了:完全。清狂:旧注谓不狂之狂,犹今所谓痴情。按:如作狂放解本也通,但既把诗中人作为女子解,那么,还是作痴情解较切。

  李商隐的七律无题,HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术上最成熟,最能代表其无HRef=https://www.qijian.info/list/tishi/ target=_blank class=infotextkey>题诗的独特HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风貌。这首七律无题,内容是抒写HRef=https://www.qijian.info/list/qingnian/ target=_blank class=infotextkey>青年HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意的HRef=https://www.qijian.info/list/youyuan2/ target=_blank class=infotextkey>幽怨,HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思无望的HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷,又采取女主人公深夜HRef=https://www.qijian.info/list/zhuisi/ target=_blank class=infotextkey>追思HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事的方式,因此,女主人公的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理独白就构成了诗的主体。她的HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇和HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活中某些具体情事就是通过HRef=https://www.qijian.info/list/zhuisi/ target=_blank class=infotextkey>追思HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆或隐或显地表现出来的。

  这首诗侧重于抒写女主人公的HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇之感,写法非常概括。一HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头就撇开具体情事,从女主人公所处的环境氛围写起。层帷深垂,幽邃的居室笼罩着一片深夜的静寂。独处幽室的女主人公自思HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世,辗转不眠,倍感静夜的漫长。这里尽管没有一笔正面抒写女主人公的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理状态,但透过这静寂孤清的环境气氛,读者几乎可以触摸到女主人公的内心世界,感觉到那帷幕深垂的居室中弥漫着一层无名的HRef=https://www.qijian.info/list/youyuan2/ target=_blank class=infotextkey>幽怨。

  颔联进而写女主人公对自己HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情遇合的回顾。上句用巫HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山神女梦遇楚王事,下句用HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府《神弦歌·清溪小姑曲》:“小姑所居,独处无郎。”意思是说,HRef=https://www.qijian.info/list/zhuisi/ target=_blank class=infotextkey>追思HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事,在HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情上尽管也象巫HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山神女那样,有过自己的HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想与HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求,但到头来不过是做了一场幻梦而已;直到现在,还正像清溪小姑那样,独处无郎,终身无托。这一联虽然用了两个HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,却几乎让人感觉不到有用典的痕迹,真正达到了驱使故典如同己出的程度。特别是它虽然写得非常概括,却并不抽象,因为这两个HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故各自所包含的HRef=https://www.qijian.info/list/shenhua/ target=_blank class=infotextkey>神话HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说本身就能引起读者的丰富HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象与HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想。两句中的“原”字、“本”字,颇见用意。前者暗示她在HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情上不仅有过HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求,而且也曾有过短暂的遇合,但终究成了一场幻梦,所以说“原是梦”;后者则似乎暗示:尽管迄今仍然独居无郎,无所依托,但人们则对她颇有HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论,所以说“本无郎”,其中似含有某种HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我辩解的意味。不过,上面所说的这两层意思,都写得隐约不露,不细心揣摩体味是不容易发现的。

  颈联从不幸的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情经历转到不幸的HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇。这一联用了两个HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻:说自己就象柔弱的菱枝,却偏遭HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风波的摧折;又象具有芬芳美质的桂叶,却无月露滋润使之飘香。这一联含意比较隐晦,似乎是暗示女主人公在HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活中一方面受到恶势力的摧残,另一方面又得不到应有的HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情与帮助。“不信”,是明知菱枝为弱质而偏加摧折,见“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风波”之横暴;“谁教”,是本可滋润桂叶而竟不如此,见“月露”之无情。措辞婉转,而意极沉痛。

  HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情遇合既同梦幻,HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世遭逢又如此不幸,但女主人公并没有放弃HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情上的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求──“直道HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思了无益,未妨HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅是清狂。”即便HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思全然无益,也不妨抱痴情而HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅终身。在近乎幻灭的情况下仍然坚持不渝的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求,“HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思”的铭心刻骨更是可想而知了。

  中唐以来,以HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情、HRef=https://www.qijian.info/list/yanqing/ target=_blank class=infotextkey>艳情为题材的诗歌逐渐增多。这类作品在共同特点是HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事的成份比较多,情节性比较强,HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物、场景的描绘相当细致。李商隐的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情诗却以HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情为主体,着力抒写主人公的主观感觉、HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理活动,表现她(他)们丰富复杂的内心世界。而为了加强HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情的形象性、生动性,又往往要在诗中织入某些情节的片断,在HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情中融入一定的HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事成分。这就使诗的内容密度大大增加,形成短小的体制与丰富的内容之间的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾。为了克服这一HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾,他不得不大大加强诗句之间的跳跃性,并且借助HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻、象征、HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想等多种手法来加强诗的暗示性。这是他的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情诗意脉不很明显、比较难读的一个重要原因。但也正因为这样,他的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情诗往往具有蕴藉含蓄、HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境深远、写情细腻的特点和优点,经得起反复咀嚼与玩索。

  无HRef=https://www.qijian.info/list/tishi/ target=_blank class=infotextkey>题诗究竟有没有寄托,是一个复杂的问题。离开诗歌HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术形象的整体,抓住其中的片言只语,附会HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的某些具体HRef=https://www.qijian.info/list/renshi/ target=_blank class=infotextkey>人事,进行索隐猜谜式的HRef=https://www.qijian.info/list/jioshi/ target=_blank class=infotextkey>解释,是完全违反HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术创作规律的。像冯浩那样,将《无题·凤尾香罗薄几重》中的“垂杨岸”解为“寓柳姓”(指诗人的幕主柳仲郢),将“西南”解为“蜀地”,从而把这首诗和《无题·凤尾香罗薄几重》说成是诗人“将赴东川,往别令狐,留宿,而有HRef=https://www.qijian.info/list/beige/ target=_blank class=infotextkey>悲歌之作”,就是穿凿附会的典型。但这并不妨碍读者从诗歌形象的整体出发,联系诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇和其他作品,区别不HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情况,对其中的某些无HRef=https://www.qijian.info/list/tishi/ target=_blank class=infotextkey>题诗作这方面的探讨。这首着重写女主人公如梦似幻,无所依托,横遭摧折的HRef=https://www.qijian.info/list/qiku/ target=_blank class=infotextkey>凄苦HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世,笔意空灵概括,意在言外,其中就可能寓含或渗透作者自己的HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世之感。熟悉作者HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世的读者不难从“神女”一联中体味出诗人在回顾HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事时深慨辗转相依、终归空无的无限HRef=https://www.qijian.info/list/changwang/ target=_blank class=infotextkey>怅惘。“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风波”一联,如单纯写HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子遭际,显得不着边际;而从比兴寄托角度理解,反而易于意会。作者地位寒微,“内无强近,外乏因依”(《祭徐氏姊文》),HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途上不仅未遇有力援助,反遭HRef=https://www.qijian.info/list/pengdang/ target=_blank class=infotextkey>朋党势力摧抑,故借菱枝遭HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风波摧折,桂叶无月露滋润致慨。他在一首托HRef=https://www.qijian.info/list/gongyuan/ target=_blank class=infotextkey>宫怨以寄慨的《深宫》诗中说:“狂飚不惜萝阴薄,清露偏知桂叶浓”,取譬与“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风波”二句相似(不过“清露”句与“月露”句托意正相反而已),也可证“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风波”二句确有寄托。何焯说这首无题“直露(自伤不遇)本意”,是比较符合实际的。不论这首无HRef=https://www.qijian.info/list/tishi/ target=_blank class=infotextkey>题诗有无寄托,它首先是成功的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情诗。即使读者完全把它作为HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情诗来读,也并不减低其HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术价值。

李商隐

李商隐,字义山,号玉溪(谿)生、樊南生,唐代著名诗人,祖籍河内(今河南省焦作市)沁阳,出生于郑州荥阳。他擅长诗歌写作,骈文文学价值也很高,是晚唐最出色的诗人之一,和杜牧合称“小李杜”,与温庭筠合称为“温李”,因诗文与同时期的段成式、温庭筠风格相近,且三人都在家族里排行第十六,故并称为“三十六体”。其诗构思新奇,风格秾丽,尤其是一些爱情诗和无题诗写得缠绵悱恻,优美动人,广为传诵。但部分诗歌过于隐晦迷离,难于索解,至有“诗家总爱西昆好,独恨无人作郑笺”之说。因处于牛李党争的夹缝之中,一生很不得志。死后葬于家乡沁阳(今河南焦作市沁阳与博爱县交界之处)。作品收录为《李义山诗集》。 ...

李商隐朗读
()

猜你喜欢

夜永风露下,庭空帘幕秋。杯盘延素魄,针缕动双眸。

天上秖今夕,人间宁少留。如何一水际,岁岁此相求。

()

蜀客贫游晋,山川木落空。

军闲无虏寇,俗俭有尧风。

()

今年五月梅,昼夜雨不止。

及兹七八月,一旱乃如此。

()

窦侍御,骥之子,凤之雏。年未三十忠义俱,骨鲠绝代无。
炯如一段清冰出万壑,置在迎风寒露之玉壶。
蔗浆归厨金碗冻,洗涤烦热足以宁君躯。

()

兰台使者出长安,风俗三齐揽辔看。今日殿中玄武仗,须君柱后惠文冠。

弹章气借山河壮,执法秋临节钺寒。傥值东封陪扈从,旧游偏奉六龙欢。

()

孔明百亩桑,景略十具牛,岂无子孙念,饱暖自可休。

种桑吾庐西,微径出南陌,三月叶暗园,四月葚可摘。

()