碧山对晚汀洲冷,枫叶芦根。日落波平。愁损辞乡去国人。
采桑子·彭浪矶。宋代。朱敦儒。 扁舟去作江南客,旅雁孤云。万里烟尘。回首中原泪满巾。碧山对晚汀洲冷,枫叶芦根。日落波平。愁损辞乡去国人。
乘舟避难江南,就像失群的大雁,孤独的浮云。穿梭在连绵的烟尘之中,回国中原已泪满襟。
碧山对着水边的平地有丝丝凉意,看着枫树叶和芦苇根。太阳落山了水波平静了怨恨离开了家乡。
彭浪矶:在江西省彭泽县长江南岸。
扁舟:小舟。
汀洲:水中或水边的平地。
这首词题为“彭浪矶”,是在靖康之变后,词人离开故乡洛阳南下避难,经江西彭浪矶往两广途中创作的。
参考资料:
1、周克乾.最美的宋词.北京:北京大学出版社,2013.05:第104页
上阕写自己背井离乡,像“旅雁孤云”一般HRef=https://www.qijian.info/list/qiku/ target=_blank class=infotextkey>凄苦,回首中原战火纷飞,不觉涕泪沾巾。
起首二句HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事HRef=https://www.qijian.info/list/jijing/ target=_blank class=infotextkey>即景自寓HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世经历。乘一叶扁舟,到HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南去避难作客,仰望那长空中失群的旅雁和孤零飘荡的浮云,不禁深感自己的境遇正复相类。两句融HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事、HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景、HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情为一体,亦赋亦比亦兴,起得浑括HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然。“万里烟尘,回首中原泪满巾”,两句写回首北望所见所感。中原失守,国士同悲。这两句直HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情怀,略无雕饰,取景阔大,声情HRef=https://www.qijian.info/list/beizhuang/ target=_blank class=infotextkey>悲壮。
下阕写眼前萧条的秋色,更增添了HRef=https://www.qijian.info/list/luren/ target=_blank class=infotextkey>旅人辞乡去国的HRef=https://www.qijian.info/list/chousi/ target=_blank class=infotextkey>愁思。
过片“碧HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山对晚汀洲冷,枫叶芦根”两句,收回眼前现境。薄暮时分,泊舟矶畔,但见江中的碧HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山正为暮霭所笼罩,矶边的汀洲,芦根残存,枫叶飘零,满眼HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟冷落的景象。这里写矶边秋暮HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色,带有浓厚的HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清黯淡色彩,这是词人HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家残破、颠沛流离中的情绪的反映。“日落波平,愁损辞乡去国人”,两句总收,点明自己“辞乡去国”以来的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。日落时分,往往是增加HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅者HRef=https://www.qijian.info/list/xiangchou/ target=_blank class=infotextkey>乡愁的时刻,对于作者这样一位仓皇避难的HRef=https://www.qijian.info/list/luren/ target=_blank class=infotextkey>旅人来说,他的HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞感、HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉感不用说是更为强烈了。渐趋平缓的江波,这里恰恰反托出了词人不平静的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。
全篇以景HRef=https://www.qijian.info/list/jiqing/ target=_blank class=infotextkey>寄情,动静交错,色调苍暗。用“扁舟”、“旅雁”、“孤云”、“汀洲冷”、“枫叶芦根”等典型的HRef=https://www.qijian.info/list/shenqiu/ target=_blank class=infotextkey>深秋HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,烘托出诗人的凄楚HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀,同时也流露出了对HRef=https://www.qijian.info/list/guoshi/ target=_blank class=infotextkey>国事的忡忡HRef=https://www.qijian.info/list/youlǜ/ target=_blank class=infotextkey>忧虑,唱出了时代的HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉之音。
朱敦儒 (1081-1159),字希真,洛阳人。历兵部郎中、临安府通判、秘书郎、都官员外郎、两浙东路提点刑狱,致仕,居嘉禾。绍兴二十九年(1159)卒。有词三卷,名《樵歌》。朱敦儒获得“词俊”之名,与“诗俊”陈与义等并称为“洛中八俊” (楼钥《跋朱岩壑鹤赋及送闾丘使君诗》) ...
朱敦儒。 朱敦儒 (1081-1159),字希真,洛阳人。历兵部郎中、临安府通判、秘书郎、都官员外郎、两浙东路提点刑狱,致仕,居嘉禾。绍兴二十九年(1159)卒。有词三卷,名《樵歌》。朱敦儒获得“词俊”之名,与“诗俊”陈与义等并称为“洛中八俊” (楼钥《跋朱岩壑鹤赋及送闾丘使君诗》)
蟠桃歌次李文正公韵寿邵二泉母。明代。林俊。 海山屈蟠树如织,宝瓮金茎露犹滴。一度春风一度花,如此风光那会得。武陵天台云锦堆,禹粮尧韭同苍苔。伐毛洗髓即年岁,对花食实能几回。神仙中物世空羡,方朔三偷眼曾见。春卿春色天上来,寿堂寿酒当花面。远览近周不作难,却看八座随清欢。晋国诏书下存问,许并张家福寿看。
黎城至潞城作。清代。申颋。 昨夜山风急,吹叶惊客馆。晨起闻雨声,未觉妨游览。荷笠出孤村,行行雨渐缓。山峰与云峰,出没浑不辨。夙爱岩谷奇,今喜道路坦。高吟兴悠然,委辔任山蹇。原野遍氤氲,旭日遥峰展。空濛隔疏雨,众壑殊晦显。山鸟高下鸣,倏见晴光满。雨气蒸为霞,赤焰横绝巘。恨无良友俱,妙赏谁余道。
家居。宋代。陆游。 清世念遗民,常情重老人。馈浆烦郡府,分胙媿乡邻。获稻黄云卷,舂粳玉粒新。膨脝自摩腹,一笑欲忘贫。
次汤士美送蔡季任韵寄士美二首 其一。宋代。周孚。 君才元落落,吾语只平平。意广真堪笑,情亲却自惊。瘦筇殊未到,短笛为谁横。肺病虽羸甚,犹能倒屣迎。
杨公济岁暮惠酒。宋代。强至。 绀瓶白酒下吟堂,洗盏倾甆肯漫尝。寒屋自融春日面,煖杯能转少年肠。山妻相对惊愁破,稚子无端笑饮狂。百岁光阴空自远,醉时苦短醒时长。
古有採鞠茱萸篇而无一语及渊明长房旧事鞠茱。宋代。杨冠卿。 落英拾秋鞠,委佩纫芳兰。以其清且芬,可服仍可餐。吴茱味苦辛,奚亦登君盘。囊纱萦臂玉,恍记汝南山。黄鹄招不来,仙子何时还。