御街行·别东山

御街行·别东山朗读

松门石路秋风扫。似不许、飞尘到。双携纤手别烟萝,红粉清泉相照。几声歌管,正须陶写,翻作伤心调。

岩阴暝色归云悄。恨易失、千金笑。更逢何物可忘忧,为谢江南芳草。断桥孤驿,冷云黄叶,相见长安道。

译文

苍松作门,石子路上秋风吹扫,像是不许那飞尘来染。我们两手相携告别了墓地上那蔓生的烟罗,去到那泉水边,清澈的泉水映照着你红润的面庞。几声歌管之音传来,正是要陶冶性情的,在悲伤的我听来却变成了伤心的曲调。

山岩变阴,暮色四合,云朵悄悄归去,我恨轻易失去了你的笑靥。还遇上什幺事物可以令我忘忧,我只能答谢江南芳草的盛情。一截断桥,孤独的旅馆,凄冷的云,枯黄的叶,我们在长安再相见吧。

注释

御街行:词牌名,又名《孤雁儿》,《乐章集》、《张子野词》并入“双调”,以范仲淹词为准。双调七十八字或七十六字,上下片各四仄韵。下片亦有略加衬字者。

烟萝:这里指烟雾笼罩、葛罗蔓生的基地。

陶写:陶冶性情,排除忧闷。写,即泄。

千金笑:指美女笑难得

为谢江南芳草:辞谢江南多姿多情的芳草。谢,辞谢一

长安道:指北宋首都汴京。

参考资料:

1、蘅塘退士等.《唐诗三百首宋词三百首元曲三百首 两卷版 下》:江苏美术出版社,2014.03:第257页

2、《唐宋词鉴赏辞典》(南宋·辽·金卷).上海辞书出版社,1988年版,第2639页

御街行·别东山创作背景

  这首词抒发的是词人对亡妻的悼念之情,作于词人挥别东山之时。据贺铸墓志记载,夫人赵氏死后葬宜兴县清泉乡东襟岭之原。由此可见,词中的东山即是此地。

参考资料:

1、蘅塘退士等.《唐诗三百首宋词三百首元曲三百首 两卷版 下》:江苏美术出版社,2014.03:第257页

  词的上片写词人到HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子墓地祭扫HRef=https://www.qijian.info/list/daowang/ target=_blank class=infotextkey>悼亡时的见闻和HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤情绪。

  “松门石路秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风扫,似不许,飞尘到。”HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头两句,写墓地的环境:苍松两排,挺立如门,青石铺路,平平展展,秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹扫,不染飞尘。洁静、清幽,犹如冷寂的仙境。这既写出了墓地的特点,又点出了死者在词人心目中所占的位置。正是由于这位置的重要和非同一般,词人才把她的安息地描绘得如此幽静和庄严肃穆,显示了词人对死者的崇敬与HRef=https://www.qijian.info/list/aishang/ target=_blank class=infotextkey>哀伤。

  “双携纤手别烟萝,红粉清泉相照。”这两句写词人在墓地的情绪和心态。面对墓丘,睹物HRef=https://www.qijian.info/list/siren/ target=_blank class=infotextkey>思人,极度HRef=https://www.qijian.info/list/beiku/ target=_blank class=infotextkey>悲苦,过份痛伤,使词人的情绪进入了似梦非梦,似幻非幻的状态。他好像又和HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子双手相牵,告别了那烟雾迷蒙,萝蔓丛生的墓地,在清澈的泉水边去映照红润粉嫩的面庞。这里所写的情状,均是生前HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的写照。两人的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情是那样浓郁、真挚、深厚,依依难舍,如胶似漆。正因为生前有如此之深情,HRef=https://www.qijian.info/list/daowang/ target=_blank class=infotextkey>悼亡时才会出现如此之幻觉。看似HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫,实则真实,读来十分感人。

  “几声歌管,正须陶写,翻作伤心调。”写乐声惊醒幻梦之后的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。前边两个分句是倒装的。“双携纤手”两句,写的本是幻觉。幻觉中出现男女HRef=https://www.qijian.info/list/tuanju/ target=_blank class=infotextkey>团聚HRef=https://www.qijian.info/list/yuyue/ target=_blank class=infotextkey>愉悦的景况,实在是“正须陶写”的。“陶写”即陶冶性情,排除忧闷。“写”者“泄”也。在幻觉中,词人的HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦和忧闷正要得到排除和发泄,突然之间,远处传来了笙、箫、笛等“歌管”演奏的HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音,这HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音使词人如梦方醒,从幻境回到了HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实。于是,重又堕入了HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦和忧闷的深渊之中。上片全写在东HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山墓地HRef=https://www.qijian.info/list/daowang/ target=_blank class=infotextkey>悼亡时所见所感,心潮起伏HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,达情HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉曲折,蕴涵丰厚,耐人寻味。

  下片写东HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山周围的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,进一步抒发失去HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子之后无法忘怀的忧苦。

  “岩阴暝色归云悄,恨易失,千金笑。”东HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山岩、峰峦慢慢地暝色四合,云雾聚集,夜幕悄悄地就要到来了。很HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然地,随着HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间的推移,HRef=https://www.qijian.info/list/daowang/ target=_blank class=infotextkey>悼亡者就要离开东HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,突然之间,一阵HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦再次袭上心头,他清醒地懂得,这魂牵梦绕,挥之不去的HRef=https://www.qijian.info/list/beitong/ target=_blank class=infotextkey>悲痛,皆因失去“千金笑”所致。

  外景外物,对HRef=https://www.qijian.info/list/daowang/ target=_blank class=infotextkey>悼亡者都有尖锐的刺激,揉搓着他敏感的神经,再不知“更逢何物可忘忧”了。此时抬头四望,映入眼帘的是茫茫无际、肥嫩丰茂、绿遍HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南的芳草。芳草赏心悦目,芳草陶情娱人;芳草是春的使者,美的象征。面对多姿多情的芳草,词人只能“为谢”。“谢”为“辞谢”之谢。“为谢HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南芳草”,是因为HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物非但不能解除或减轻胸中的恨和忧,往往反而加重它的份量。这与杜甫《春望》中“HRef=https://www.qijian.info/list/ganshi/ target=_blank class=infotextkey>感时HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花溅泪,HRef=https://www.qijian.info/list/henbie/ target=_blank class=infotextkey>恨别HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟惊心”极为相似,不过手法更为曲折隐晦罢了。

  “断桥孤驿,冷云黄叶,相见HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安道。”最后三句,点破题目,落到了“别东HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”上。“断桥”、“孤驿”、“冷云”、“黄叶”,都是东HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山墓地周围的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,何其HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞,何其孤冷,何其颓败,何其HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟。这固然是对HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物的客观描绘,更多的则是词人的主观感受。即将离开坟场,最后这一眼,叫人目不忍睹了。“相见HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安道”既是对往昔HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆又是对亡灵进行HRef=https://www.qijian.info/list/anwei/ target=_blank class=infotextkey>安慰。

贺铸

贺铸(1052~1125) 北宋词人。字方回,号庆湖遗老。汉族,卫州(今河南卫辉)人。宋太祖贺皇后族孙,所娶亦宗室之女。自称远祖本居山阴,是唐贺知章后裔,以知章居庆湖(即镜湖),故自号庆湖遗老。 ...

贺铸朗读
()

猜你喜欢

后堂恰与中门近,当时日傍飞蝉鬓。犹记捉迷藏,水晶庭院凉。

侍儿前后逻,何计将他躲。匿笑颤花枝,鞋尖露一丝。

()

送君无奈别情何,五日生朝客里过。心逐悬旌离汉徼,梦随春柳渡辽河。

重关复岭狼烟接,暮雨朝云海气多。应有大篇吟出塞,不须停马问干戈。

()

极海六年图卧治,孤忠千结独成狂。一州民瘼春同煦,万里君门夜未央。

搜辑地舆成国史,隐忧戎马疏蛮荒。何时宣室来前席,迅策奇勋在衮裳。

()

瓦炉柏子袅残烟,午梦醒时一畅然。不悟功名负终老,荒山饥走又三年。

()

秋近草虫乳,夜遥霜月寒。

扇声酋泛暑,井气忽生秋。

()

皓魄西生易没,长江东去难还。多少精灵来更往,总在寒云断苇边。

一灯红不然。

()