绿暗汀洲三月暮,落花风静帆收。垂杨低映木兰舟。半篙春水滑,一段夕阳愁。
灞水桥东回首处,美人新上帘钩。青鸾无计入红楼。行云归楚峡,飞梦到扬州。
临江仙·绿暗汀洲三月暮。宋代。晁补之。 绿暗汀洲三月暮,落花风静帆收。垂杨低映木兰舟。半篙春水滑,一段夕阳愁。灞水桥东回首处,美人新上帘钩。青鸾无计入红楼。行云归楚峡,飞梦到扬州。
正是三月暮春时节,水边平地上长满了青草,一片暗绿。花儿已开始凋谢,没有一丝风,船帆也都卷起来了。高高的垂杨树下,小船横斜。江水有半篙深,正利于行船,夕阳西下,耒归的游子又增加了一段愁绪。
当年在灞桥分别之时,回首眺望,只见美人也在卷帘伫视。如今远在江边,多么希望青鸟使者能为我传送信息到红楼啊:昔日的恋爱生活已成为楚峡之游,而今只能在梦中飞到扬州去和你相会了。
汀州:汀指水边的平地,州指水中的沙洲。
木兰舟:用木兰树木材造的舟。船的美称。
篙(gāo):撑船的竹竿或木杆, 滑:指春天江水上涨,行船流利。
灞(bà)水桥:地名,在长安城东。唐代人们离开京都,多在此处折柳赠别。后来就成了与亲友话别地点的代称。
青鸾(luán):传说中凤凰一类的鸟。红楼:指美人居住的房子。
行云归楚峡:宋玉《高唐赋》序里有楚怀王梦见巫山神女与他欢会的事。此后文人多用巫山云雨代指男女恋爱欢会。楚峡即指巫山。
参考资料:
1、陆林编注.宋词 白话解说:北京师范大学出版社,1992:117-118
2、綦维整理.宋诗画谱:山东画报出版社,2006年:98-99
这首词抒发了一个HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子的旅愁和乡情,思绪绵绵不尽,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风韵清幽潇洒。
上片HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,景中含情。首句指明HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点,HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间。HRef=https://www.qijian.info/list/muchun/ target=_blank class=infotextkey>暮春时节,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然使人升起一段因时序HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化而有的HRef=https://www.qijian.info/list/chousi/ target=_blank class=infotextkey>愁思。“绿暗”二字浓墨重彩勾画出“汀洲”的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色。这一句展开了一幅岸渚沉寂,芳草萋迷的画面。接着点染岸边近景;HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风已平静,落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花满地,船帆暂卷,岸边株株垂HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳,水边只只横斜的木兰舟。在木兰HRef=https://www.qijian.info/list/zhouzhong/ target=_blank class=infotextkey>舟中,所载着的是一位萍踪无定的HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子。面对这般春深之景,这位HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子的感受是“半篙春水滑,一段HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳愁”。江中春水方生,行船流利,故日“滑”;HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳西下,HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子未归,HRef=https://www.qijian.info/list/chujingshengqing/ target=_blank class=infotextkey>触景生情,故而生愁。半篙春水,一段愁情,亦有将愁比作春水之意。这里用HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物衬托HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子含愁的形象。整个上片,由背景引出HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物,由远景写到近景,由HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景过渡到写情。在HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景中,着重摄取“绿暗”、“垂杨”、“HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳”略带有HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟的物象;静HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风、落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花、HRef=https://www.qijian.info/list/muchun/ target=_blank class=infotextkey>暮春,皆寂静迟暮的物象,烘托HRef=https://www.qijian.info/list/chuyou/ target=_blank class=infotextkey>出游子旅愁的沉重。
上片由春暮带出落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,由落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花引出HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风静,由HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风静引出落帆。由落帆写到木兰舟,最后写到HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子之愁,环环相扣,在意象上一气呵成。下片则是写“愁”的生发和具体化。灞水桥,是HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别之所,HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子想到了灞桥HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别,万分HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。灞桥上的HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳年年不知有多少被折下,却无法使要远离的人留下,越想越难过。回望红楼,仍见HRef=https://www.qijian.info/list/moiren/ target=_blank class=infotextkey>美人正卷帘伫望;如今泊舟江渚,怀想佳人的凝望与容颜,已很模糊,真HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望西王母身边的青HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟代为传信,可是蓬莱路远,无计可通。“青鸾无计入红楼”,这又多令人心烦意乱,HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅满腹。“青鸾”一句,对HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子愁的内涵和来由,略略一点。这个HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子不仅有江湖HRef=https://www.qijian.info/list/piaobo/ target=_blank class=infotextkey>漂泊之感,且有HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人之愁,HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情的HRef=https://www.qijian.info/list/changwang/ target=_blank class=infotextkey>怅惘HRef=https://www.qijian.info/list/jiliao/ target=_blank class=infotextkey>寂寥可想而知。于是,这HRef=https://www.qijian.info/list/piaobo/ target=_blank class=infotextkey>漂泊的旅愁于HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子心中激起点点涟漪,绵绵遐思;HRef=https://www.qijian.info/list/mianhuai/ target=_blank class=infotextkey>缅怀消逝的过去,HRef=https://www.qijian.info/list/chongjing/ target=_blank class=infotextkey>憧憬HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好的未来。
“行云”句暗用巫HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山神女的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事。还用行云归楚峡喻往昔HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的消逝。然而,HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子不会让它就这样溜走,心中还是想把握这段HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的,所以他HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望“飞梦到扬州”。这里暗用杜牧的诗句:“春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风十里扬州路,卷上珠帘总不如。”扬州,也是虚指冶游之地。既不能忘情,故求之于梦。梦是可以超越时空局限的,而HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满足于一般的HRef=https://www.qijian.info/list/mengyou/ target=_blank class=infotextkey>梦游,而是飞梦,可见其HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念佳人之心有多急迫。
下片承上片由“愁”展开,因愁而忆,因忆而HRef=https://www.qijian.info/list/siren/ target=_blank class=infotextkey>思人,梦中求人,写出心中一段缱绻之情。
这首词明丽妩媚,颇能反映“词为艳科”的传统HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风貌。全篇由景到情,由描写环境到HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情的刻画。词意连续,笔墨潇洒,余韵不尽。
晁补之(公元1053年—公元1110年),字无咎,号归来子,汉族,济州巨野(今属山东巨野县)人,北宋时期著名文学家。为“苏门四学士”(另有北宋诗人黄庭坚、秦观、张耒)之一。曾任吏部员外郎、礼部郎中。 工书画,能诗词,善属文。与张耒并称“晁张”。其散文语言凝练、流畅,风格近柳宗元。诗学陶渊明。其词格调豪爽,语言清秀晓畅,近苏轼。但其诗词流露出浓厚的消极归隐思想。著有《鸡肋集》、《晁氏琴趣外篇》等。 ...
晁补之。 晁补之(公元1053年—公元1110年),字无咎,号归来子,汉族,济州巨野(今属山东巨野县)人,北宋时期著名文学家。为“苏门四学士”(另有北宋诗人黄庭坚、秦观、张耒)之一。曾任吏部员外郎、礼部郎中。 工书画,能诗词,善属文。与张耒并称“晁张”。其散文语言凝练、流畅,风格近柳宗元。诗学陶渊明。其词格调豪爽,语言清秀晓畅,近苏轼。但其诗词流露出浓厚的消极归隐思想。著有《鸡肋集》、《晁氏琴趣外篇》等。
清平乐。。黄侃。 寸眉两叶。禁受愁千叠。幽意缠绵无处说。但有魂销心切。更深月过回廊。照见秋花断肠。侬比秋花命薄,谁怜独自凄凉。
千秋岁 赠王子丹麓五十初度,奉次原韵。清代。宋荦。 韦编三换。一石才过半。丘壑性,终难变。传文洛纸贵,顾曲吴绫贱。便便也,撑肠柱腹皆奇卷。日起花砖晏,短发梳还乱。追往事,休增叹。杯螯左右手,便是长生愿。君不见,丹楼百尺仙居幻。
赠俞隐居。明代。祝允明。 水南雉市万尘趋,水北还容陋巷居。三尺素桐陶靖节,百篇华赋马相如。心抛世俗争为事,手录时贤未见书。欲继姓名高士传,怕君嫌我近睢盱。
杂题画 其十一 李唐山水。。释妙声。 故国江山入莫秋,烟波留与后人愁。古今不预兴亡事,只有沧浪独钓舟。
玉楼春。近现代。夏承焘。 梦中双桨横江渡。拍手呼鸥皆伴侣。东来免共蝮蛇游,昨夜犹惊玄鹤语。思归引与闲居赋。读烂依然无写处。中年才解爱家山,无奈高楼风又雨。