病起恹恹、画堂花谢添憔悴。乱红飘砌。滴尽胭脂泪。
惆怅前春,谁向花前醉。愁无际。武陵回睇。人远波空翠。
点绛唇·病起恹恹。宋代。韩琦。 病起恹恹、画堂花谢添憔悴。乱红飘砌。滴尽胭脂泪。惆怅前春,谁向花前醉。愁无际。武陵回睇。人远波空翠。
大病初起,精神困倦,画堂里落花满地,使我平添了几许愁绪。凋零的花瓣在空中飞舞,坠落到石阶上,如簌簌而落的胭脂泪,让人心碎。
春天匆匆而逝,人也别离,与谁在花前共舞?愁绪如海,无边无际。转首回望那驻春藏人的好地方,而人在千里之外,只有碧波依旧浓翠。
点绛唇:词牌名。《清真集》入“仙吕调”,元北曲同,但平仄句式略异,今京剧中犹常用之。双调四十一字,前片三仄韵,后片四仄韵。
恹恹:形容精神萎靡不振的样子。一本作“厌厌”。
砌:台阶。
武陵:这里指武陵溪,语出陶渊明《桃花源记》。回睇:转眼而望。
参考资料:
1、李静 等 .唐诗宋词鉴赏大全集 .北京 :华文出版社 ,2009 :236-237 .
2、吴昌恒 等 .古今汉语实用词典 .成都 :四川人民出版社 ,1989 :336 .
韩琦是北宋大臣、名将,官至同中书门下平章事、昭文馆大学士,累封魏国公。此词当作于宋神宗熙宁元年(1068年)之后韩琦的晚年时期。宋吴处厚《青箱杂记》卷八载:“韩魏公晚年镇北州,一日病起,作《点绛唇》小词。”
参考资料:
1、唐圭璋 等 .唐宋词鉴赏辞典(唐·五代·北宋) .上海 :上海辞书出版社 ,1988 :499-501 .
此词抒发了作者病体初愈、徘徊香径时,悼HRef=https://www.qijian.info/list/xichun/ target=_blank class=infotextkey>惜春残HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花落、HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤年华流逝的惘怅和HRef=https://www.qijian.info/list/aichou/ target=_blank class=infotextkey>哀愁。
词的上片,情景交融,辞意HRef=https://www.qijian.info/list/qiwan/ target=_blank class=infotextkey>凄婉。“病起恹恹”,即《青箱杂记》所说的“一日病起”,这句是实写作者当时的情况。由于生病,心绪HRef=https://www.qijian.info/list/choumen/ target=_blank class=infotextkey>愁闷,故见画堂前正在凋谢的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花枝,也好像更增添了几分憔悴。“画堂”句,不仅点出了HRef=https://www.qijian.info/list/muchun/ target=_blank class=infotextkey>暮春的节候特征,而且亦HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花亦人,HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花人兼写:“憔悴”,既是写凋谢的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,也是写老病的人;人因“病起恹恹”,而觉得HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花也憔悴;而HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的凋谢也更增加了病人HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理上的“恹恹”。“乱红”两句,紧承“画堂”句,进一步描绘物象,渲染气氛。有“画堂HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花谢”,即有“乱红飘砌”。“砌”应“画堂”,“乱红”应“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花谢”,连环相扣,正是作者用笔缜密之处。“滴尽胭脂泪”,则情浓意切,极尽渲染之能事。“胭脂泪”,形象地描绘“乱红”的飘坠,赋予落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花以HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感的HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情,同时也包含了作者自己的HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感。
下片转入HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人念远。“HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅”两句,写前春人去,无人在HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花前共醉,只有“HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅”而已。“HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅”之至,转而为“愁”,愁且“无际”,足见其HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人之深。最后两句,更以特出之笔,抒发此情。“武陵回睇”,即“回睇武陵”,由结句的“波空翠”看,作者当是由眼前的“乱红飘砌”而HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到“落英缤纷”的武陵溪,而那里正是驻春藏人的好HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方。但这里并非是实指,而是借以代指所HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念的人留连之地。不过,人在远方,虽凝睇翘首,终是怀而不见,望中徒有翠波而已。“空”字传神,极能表现作者那种HRef=https://www.qijian.info/list/changwang/ target=_blank class=infotextkey>怅惘、空虚的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。
由落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花而HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春,由HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春而HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人,暗寄HRef=https://www.qijian.info/list/shishi/ target=_blank class=infotextkey>时事HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世之慨,全词闲笔婉妙,深情幽韵,若不能自胜。这种情调与HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治舞台上刚毅英伟、喜怒不见于色的韩琦绝不相类。同样的情况,还有范仲淹、司HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马光等,皆一时名德重望,他们都写过艳丽的小词。其实,这倒是一种正常现象,如杨慎《词品》所说:“人非太上,未免有情。”唐韩偓《流年》诗有云:“雄豪亦有流年恨,况是离魂易黯然。”再者,这与词的发展特点有关。词之初起,便以HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情为上,《HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花间》之后,便形成了HRef=https://www.qijian.info/list/wanyue/ target=_blank class=infotextkey>婉约的传统,韩琦HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的那个时代,词还没有突破这个传统。
韩琦(1008—1075年),字稚圭,自号赣叟,汉族,相州安阳(今属河南)人。北宋政治家、名将,天圣进士。初授将作监丞,历枢密直学士、陕西经略安抚副使、陕西四路经略安抚招讨使。与范仲淹共同防御西夏,名重一时,时称“韩范”。嘉祐元年(1056),任枢密使;三年,拜同中书门下平章事。英宗嗣位,拜右仆射,封魏国公。神宗立,拜司空兼侍中,出知相州、大名府等地。熙宁八年卒,年六十八。谥忠献。《宋史》有传。著有《安阳集》五十卷。《全宋词》录其词四首。 ...
韩琦。 韩琦(1008—1075年),字稚圭,自号赣叟,汉族,相州安阳(今属河南)人。北宋政治家、名将,天圣进士。初授将作监丞,历枢密直学士、陕西经略安抚副使、陕西四路经略安抚招讨使。与范仲淹共同防御西夏,名重一时,时称“韩范”。嘉祐元年(1056),任枢密使;三年,拜同中书门下平章事。英宗嗣位,拜右仆射,封魏国公。神宗立,拜司空兼侍中,出知相州、大名府等地。熙宁八年卒,年六十八。谥忠献。《宋史》有传。著有《安阳集》五十卷。《全宋词》录其词四首。
满江红 述怀。清代。吴绡。 陵谷纷纭,鱼龙混、一江春涨。回首处、平生孤介,弱躯多恙。盼望云霄凡骨重,寸心常锁双尖上。闭深闺、栖处似鹪鹩,齐眉饷。行乐事,全抛漾。琴书好,休题唱。但梦吟残罢,闲愁酝酿。痴想蓬莱弱水隔,难求缩地壶公杖。叹风风雨雨度馀年,凄凉状。
次李参政省中独坐韵。明代。张以宁。 画省昼岑寂,坐来风叶鸣。雨晴鳷鹊观,秋满凤凰城。许国丹心在,怀乡白发生。所惭无寸补,载笔直承明。
会麟山别业再次前韵四首 其四。。孙承恩。 物外乾坤别,樽前意兴深。云山欣属目,事业愧初心。野水淡秋思,庭槐生夕阴。商歌二三子,逸响振云林。
子昂逸马图。元代。袁桷。 神骏飘飘得自閒,天池飞跃下尘寰。青丝络首谁收得,留与春风十二闲。
颂古十首。宋代。释行巩。 领得沩山笑里刀,方知不枉到明招。元来树倒藤枯后,了得三年五载烧。
早春游沔阳舟发汉上口占。清代。张问陶。 客里重为客,饥来百事非。一舟如许大,三匝竟何依。欲死悲囊粟,无才负布衣。春鸥吾愧汝,清远背人飞。