哥哥啊!这就是我们要分手的大路了。云彩飞起,路边有供人休息送别的凉亭。亭外,是秋叶在飘坠。而我最悲伤叹息的就是,人,为什么不能像天上的大雁呢?大雁哥哥和妹妹总是排得整整齐齐,一同飞回家去的啊。
题下原注:武后召见,令赋送兄诗,应声而就。
离亭:驿亭。古时人们常在这个地方举行告别宴会,古人往往于此送别。
归:一作“飞”。
稀:形容树叶稀疏寥落的样子。
关于这首诗,所传甚少,独在《全唐诗》方见之,对作者的介绍是“如意中HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子”,其真名实姓、生卒年月、何地之人等皆无从考证,唯能全凭《全唐诗》注解了。《全唐诗》写道:“HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子南海人”,“武后召见,令赋送兄诗,应声而就。”由此大致能推断,诗人是南海人,此诗出自唐武则天时代。
或许真是时势造就,一个七岁HRef=https://www.qijian.info/list/nutong/ target=_blank class=infotextkey>女童,大堂之上,面对武后和群臣,应声做诗,且情态如此逼真,字数如此俭约,不得不另后人仰慕。
此诗第一层:“别路”、“离亭”,相当于驿站,是古代HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别、饯行的处所。点明HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点,暗含事件,HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情由此铺开。“云初起”,要么是清晨,要么是HRef=https://www.qijian.info/list/bangwan/ target=_blank class=infotextkey>傍晚,要么是HRef=https://www.qijian.info/list/yuhou/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨后天开。但一切景语亦为情语,一语双关,亦指心中“愁云初起”。“叶正稀”,结合下句中诗人HRef=https://www.qijian.info/list/chujingshengqing/ target=_blank class=infotextkey>触景生情HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到的“雁”来推断,应该是在一个秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟的季节。秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风紧,黄叶飘零,“离亭”前的落叶,为秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风扫荡,渐次稀疏,着实苍凉,着实沉重。
第二层:HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别有HRef=https://www.qijian.info/list/zheliu/ target=_blank class=infotextkey>折柳相送,寓“留”于“柳”的HRef=https://www.qijian.info/list/xisu/ target=_blank class=infotextkey>习俗。此处的叶,可能就是柳叶。前面不断有人HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别,使得柳条折尽,渐渐稀少,真是一条柳枝一片心。而现在,尽管柳条稀少,但她还是要再折一枝赠与兄长,此中HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅叫人难以消受。至此HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情得到进一步的升华。
诗人静静地站立,眼望兄长渐去渐远,HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马蹄声终于被重叠的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山峦阻隔。心中更是生出对于HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生、对于HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运的自怜叹惋。“所嗟人异雁,不作一行归。”雁的HRef=https://www.qijian.info/list/qianxi/ target=_blank class=infotextkey>迁徙,总是结队成行,同出同归。可是人迫于环境所限、条件所囿,而不能与兄随行,而兄去妹留,各自HRef=https://www.qijian.info/list/gudan/ target=_blank class=infotextkey>孤单,再也不能心心相印了,诚为可叹。并且,这一“归”字可以做两种分析,一者:妹在家,兄启程外出。那么,这里的“归”便是“同出同归”的意义了,诗人大部分的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想放在了兄长身上,是对他一路HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘、外行凶吉的牵挂;一者:两人皆在外,或是寄人篱下,或是流落HRef=https://www.qijian.info/list/taxiang/ target=_blank class=infotextkey>他乡。此时兄长启程,回返故里,而独留妹一人不与同归,此间便更生出对故土、HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念,对身如浮萍、命如蝉翼的慨叹。
浓浓情谊,如诉如泣,尽融于字里行间。而全诗寥寥数语,连题目仅二十二字。用字之俭约,另人折服。题目“送兄”,点明主旨,定下全诗的基调,是HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别兄长。至于上面推测的种种情况,全无交代,给人很大的想像空间。而与此相比,后来大诗人李白的《送程刘二侍郎兼独孤判官赴安西幕府》、《送族弟单父主薄凝摄宋城主薄至郭南月桥却回栖霞留饮赠之》等很多这样的诗标题就大为失色了。此诗前两句表明了HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点和大致的HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间,大肆渲染了HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别的场景。心中的HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅、HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀跃然纸上,如江如河,翻涌不息,却仅用了十个字;后两句也是十个字,突出了“雁”、“一行”、“归”,使得HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情再次升华到一个相当高的层面上,由送行也到了对HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的慨叹,对HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世的质问,情长纸短,惜墨如金。
南朝江淹在《别赋》中说过,“黯然消魂者,唯别而已矣。”从古至今,HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别诗一直都在诗篇中占到了相当大的比重,在表现手法上也是各具HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格、各至一家。对这一首也作一简要的分析。“别路”、“离亭”形成对举,一咏三叹。在克俭如金的字数中,这算是泼墨如云、大肆渲染了。为的是HRef=https://www.qijian.info/list/yijingchenqing/ target=_blank class=infotextkey>以景衬情,为下两句做好铺垫。而且诗人善于选取特景:“别路”、“离亭”、“云”、“叶”等等,暗藏HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁别绪之情。紧接着,笔锋陡转,采用了电影中“蒙太奇”的手法,将镜头对准天上的“雁”。当然,这里也许是虚写。由“雁”的特性HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到人,将二者紧密地联系起来,形成鲜明的对照,由此生发哀情,并且升华到了一个更高的层面,也为读者将全诗刻画成了一幅隽永的画面,印入读者的脑海中。其HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境深远,空间开阔,且满目皆萧然,满腔皆HRef=https://www.qijian.info/list/aishang/ target=_blank class=infotextkey>哀伤,满腹皆HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪,实在不能不说是诗人的高妙之处。且诗人时龄七岁,且为HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子。在古代轻视HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子,满口“HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子无才便是德”的HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会,她能如此善用这样的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术技巧,实在让人费解,惊异。
再回到全诗,通篇都是情深意切,而字字珠玑,语言简朴、明白如话,HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境高妙。这样的诗篇,在中国古诗词中实在不可多得。难怪有人称她为“神童”、“奇HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子”,于情于理,都是当之无愧。
赠太傅中书令张文节公挽词三首 其三。宋代。宋庠。 平日开黄阁,兹辰奠素旗。留侯尝辟谷,岩说遂骑箕。天迥哀笳咽,林长导翣迟。行人此堕泪,何必岘亭碑。
林浴元民部邀游虎丘夜半方回。明代。郭之奇。 龙门通世好,虎刹获新观。会晤缘非偶,登临足未艰。层峰随野眺,曲涧恣幽盘。风入陵通气,日归寺隐峦。歌声依谷响,酒兴得山宽。别后空馀此,扁舟破夜澜。
早春游沔阳舟发汉上口占。清代。张问陶。 客里重为客,饥来百事非。一舟如许大,三匝竟何依。欲死悲囊粟,无才负布衣。春鸥吾愧汝,清远背人飞。
思贤书院十首 其一 青龙桥。明代。孙一元。 石梁无病涉,杖屦时相逢。昔闻横空霓,今见跨水龙。