今别离

今别离朗读

别肠转如轮,一刻既万周。

眼见双轮驰,益增中心忧。

古亦有山川,古亦有车舟。

车舟载离别,行止犹自由。

今日舟与车,并力生离愁。

明知须臾景,不许稍绸缪。

钟声一及时,顷刻不少留。

虽有万钧柁,动如绕指柔。

岂无打头风?亦不畏石尤。

送者未及返,君在天尽头。

望影倏不见,烟波杳悠悠。

去矣一何速,归定留滞不?

所愿君归时,快乘轻气球。

朝寄平安语,暮寄相思字。

驰书迅已极,云是君所寄。

既非君手书,又无君默记。

虽署花字名,知谁箝缗尾?

寻常并坐语,未遽悉心事。

况经三四译,岂能达人意!

只有斑斑墨,颇似临行泪。

门前两行树,离离到天际。

中央亦有丝,有丝两头系。

如何君寄书,断续不时至?

每日百须臾,书到时有几?

一息不相闻,使我容颜悴。

安得如电光,一闪至君旁!

开函喜动色,分明是君容。

自君镜奁来,入妾怀袖中。

临行剪中衣,是妾亲手缝。

肥瘦妾自思,今昔得毋同?

自别思见君,情如春酒浓。

今日见君面,仍觉心忡忡。

揽镜妾自照,颜色桃花红。

开箧持赠君,如与君相逢。

妾有钗插鬓,君有襟当胸。

双悬可怜影,汝我长相从。

虽则长相从,别恨终无穷。

对面不解语,若隔山万重。

自非梦来往,密意何由通!

汝魂将何之?欲与君追随。

飘然渡沧海,不畏风波危。

昨夕入君室,举手搴君帷。

披帷不见人,想君就枕迟。

君魂倘寻我,会面亦难期。

恐君魂来日,是妾不寐时。

妾睡君或醒,君睡妾岂知。

彼此不相闻,安怪常参差!

举头见明月,明月方入扉。

此时想君身,侵晓刚披衣。

君在海之角,妾在天之涯。

相去三万里,昼夜相背驰。

眠起不同时,魂梦难相依。

地长不能缩,翼短不能飞。

只有恋君心,海枯终不移。

海水深复深,难以量相思。

  光绪十六年(1890),黄遵宪在伦敦任驻英使馆参赞,以HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府杂曲HRef=https://www.qijian.info/list/geci/ target=_blank class=infotextkey>歌辞《今HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离》旧题,HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别HRef=https://www.qijian.info/list/geyong/ target=_blank class=infotextkey>歌咏了火车、轮船、电报、照相等新事物和东西半球昼夜相反的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象。诗人巧妙地将近代出现的新事物,与传统HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子HRef=https://www.qijian.info/list/sifu/ target=_blank class=infotextkey>思妇题材融为一体,以HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离之苦写新事物和科学技术之昌明,又以新事物和科学技术之昌明,表现出当时人在HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离观上的新认识。因此,《今HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离》既是HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府旧题,又反映了今人——近代人HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离的意识,是当时“诗界革命”和黄遵宪“新派诗”的代表作品。

  从结构上看,四诗各自独立成篇:首篇写轮船、火车载人远去;次写抵达异域后,以电报向HRef=https://www.qijian.info/list/jiaren/ target=_blank class=infotextkey>家人报平安;三写寄相片以慰HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁;四写HRef=https://www.qijian.info/list/sifu/ target=_blank class=infotextkey>思妇,欲梦佳期,而东西半球昼夜相反,眠起不同,佳期难梦。但在内在逻辑上,四诗又一线贯穿,首尾相衔,是一组小型HRef=https://www.qijian.info/list/zushi/ target=_blank class=infotextkey>组诗,表现了“今HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离”的特点和近代人HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离的全过程。

  古、今HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离的不同,首先在于HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离时所用交通工具的不同。不同的交通工具所激发的HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情别绪,就有快慢、浓烈、强度和类型的不同。第一首咏火车、轮船,即以古代车舟反村,以当今火车、轮船的准时、迅速,表现近代人HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情别绪的突发与浓烈。全诗的核心是一组对比——

  车舟载HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离,行止犹HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由。

  

  其中有发车之准时:“钟声一及时,顷刻不少留”。有HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马力巨大的“万钧柁”,不畏打头石尤HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,决无“愿得篙橹折,交郎到头还”之可能性。其迅疾:“送者未及返,君在天尽头”,“望影倏不见,烟波杳悠悠”。故其HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情,既不似李白“孤帆远影碧空尽,惟见HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江天际流”之缓慢;更无郑谷“数声HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风笛离亭晚,君向潇湘我向秦”之从容,倏忽之间,人已不见,此时便只能看一个“快乘轻气冲球“(海上飞艇)的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望而已。

  既已HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离,辄起HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思。HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思何以慰——遂过渡到咏电报的第二首。

  “朝寄”、“暮寄”,寻常家书而已。但驰书之快,迅疾如电,又与通常家书不同。其不同处有四:一非君手书;二无君默记;三无亲呢语;四经“三四译”,已难尽如人意——实是近代电报通讯的特点,以HRef=https://www.qijian.info/list/sifu/ target=_blank class=infotextkey>思妇的口吻道出,又贴切、HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然而有新意。更有甚者,“只有斑斑墨”以下六句,诗人竟以南朝HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌中谐音双关的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术手法,以斑斑墨、门前树及HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南HRef=https://www.qijian.info/list/shuixiang/ target=_blank class=infotextkey>水乡常见的藕与丝,来描写与电报有关的电讯器材和电讯设施。“斑斑墨”,写的是电码;“两行树”,写的是电线杆;“中央亦有丝”,借莲藕之丝写电线中央的铜丝;“两头系”,写的是相隔万里之遥的两座电讯大楼。藕断丝(谐思)连,仅是谐音HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻;而电线丝却真的能传递HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之情,这比借丝之喻又进了一层。整首诗以HRef=https://www.qijian.info/list/sifu/ target=_blank class=infotextkey>思妇接到远行HRef=https://www.qijian.info/list/zhangfu/ target=_blank class=infotextkey>丈夫电报来驰骋想像,展开内心独白,把HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之情与电报的特点高度融合在一起,如刘燕勋所说:“结想俱匪夷所思,直入化境矣。”

  HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离愈久,HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念愈切,慰尔HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思,除电报外,还寄来照片——遂又写照片。

  古代HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离,虽朝思暮想,却不能面见。经过长HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间的HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离,倘若“今日见君面”,则一定是HRef=https://www.qijian.info/list/fuqi/ target=_blank class=infotextkey>夫妻HRef=https://www.qijian.info/list/zhongfeng/ target=_blank class=infotextkey>重逢,“既见君子,云胡不喜”。那时的通讯往来,常常是片言只语,雁字鱼书而已,HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的表现形式也仅是“客从远方来,遗我一端绮”或“呼儿烹鲤鱼,中有尺素书”。虽有“画图省识春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风面”的方法,却从不用在“—种HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思,两处闲愁”上。近代则不同,因为出现了照相术,故能见照片上的的“君面”,虽然不是真的相逢。不过,即使把“君”的照片与自己的照片悬挂在一起,以便“汝我长相从”,但实际上仍隔着千HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山万水,别恨无穷。或者不如说,由于收到“对面不解语”的照片,反更易惹起自己一般浓浓的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别之情。于是,此首便由“自非梦往来,密意何由通”转入第四首。

  HRef=https://www.qijian.info/list/sifu/ target=_blank class=infotextkey>思妇收到电报,怨无寻常并坐语,况经三四译;收到照片,恨对面不解语,仍觉HRef=https://www.qijian.info/list/youxin/ target=_blank class=infotextkey>忧心忡忡,自觉“密意”难通,于是寄HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望于“梦”。忽然,她又想到,由于“君”与“妾”之间昼夜既相背,眠起即不同,妾处“举头见HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月”,君处“侵晓刚披衣”。彼此既不相闻,故“魂梦难相依”。连梦也做不到一块,这比起以为“海上生HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月,天涯共此时”,HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思可以“梦佳期”的张九龄,以及自信“但愿人长久,千里共婵娟”的苏东坡来,不仅“以至思而抒通情,以新事而合旧格,质古洲茂,隐恻缠绵”,且确是HRef=https://www.qijian.info/list/yonggu/ target=_blank class=infotextkey>咏古人未见之物,发HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人未发之情,“辟HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人未曾有之境”(陈三立语)。

  这HRef=https://www.qijian.info/list/zushi/ target=_blank class=infotextkey>组诗的佳处,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然还不止以上所说,诗人以其深厚的古典诗歌HRef=https://www.qijian.info/list/xiuyang/ target=_blank class=infotextkey>修养,将新事物成功地溶入古典诗歌的氛围中,也是本诗的特点之一。不过,那些弥漫着古色古香的诗句,在本诗中只起着“旧瓶”的作用,未能与其所装的“新酒”媲美,所以,限于篇幅,这里就不多说了。

黄遵宪

黄遵宪(1848年4月27日~1905年3月28日)晚清诗人,外交家、政治家、教育家。字公度,别号人境庐主人,汉族客家人,广东省梅州人,光绪二年举人,历充师日参赞、旧金山总领事、驻英参赞、新加坡总领事,戊戌变法期间署湖南按察使,助巡抚陈宝箴推行新政。工诗,喜以新事物熔铸入诗,有“诗界革新导师”之称。黄遵宪有《人镜庐诗草》、《日本国志》、《日本杂事诗》。被誉为“近代中国走向世界第一人”。 ...

黄遵宪朗读
()

猜你喜欢

释宗杲

今朝四月初一,衲僧放楖栗。虽然不许默照,须要人人面壁。

()

到来心自足,不见亦相亲。说法思居士,忘机忆丈人。
微风吹药案,晴日照茶巾。幽兴殊未尽,东城飞暮尘。

()

落日映危樯,归僧向岳阳。注瓶寒浪静,读律夜船香。

苦雾沈山影,阴霾发海光。群生一何负,多病礼医王。

()

勋业竟何许,日日倚危楼。天风吹动襟袖,身世一轻鸥。山际云收云合,沙际舟来舟去,野意已先秋。很石痴顽甚,不省古今愁。郗兵强,韩舰整,说徐州。但怜吾衰久矣,此事恐悠悠。欲破诸公磊块,且倩一杯浇酹,休要问更筹。星斗阑干角,手摘莫惊不。

()
潘光祖

留台掌后大司徒,六府修明五典敷。弘济艰难承运泰,坐筹部伍息庚呼。

姬公未是明农日,疏传先怀止足图。人望九章嗟信宿,驾还三径理荒芜。

()

客本何为者,逢公幕府开。

兵间虽有志,度外本非才。

()