谢枋得(1226~1289年):南宋进士,江西信州弋阳人,字君直,号叠山,别号依斋,担任六部侍郎,聪明过人,文章奇绝;学通“六经”,淹贯百家,带领义军在江东抗元,被俘不屈,在北京殉国,作品收录在《叠山集》。 谢枋得的诗文(88篇) 谢枋得的名句(3条)
简介
谢枋得是南宋著名诗人,他对诗的研究造诣很深,曾编选过《千家诗》。当时的学者名流都以师事之。他认为“诗与道最大,诗为文之精者也。”他所作的诗,有着强烈的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/youmin/ target=_blank class=infotextkey>忧民的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实主义传统,和沉郁婉转的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格。
作品
谢枋得为文推尊欧、苏,认为"欧苏起遐方僻壤,以古道自任,发为词华,经天纬地,天下学士皆知所宗"。他对宋末文HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风颇表HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满,指出"七十年来,文体卑陋极矣"(《与杨石溪书》),于是以振兴斯文自任。他的HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文格调高奇,很有气势。《上丞相留忠斋书》写得慷慨愤激,义正词严;《送史县尹朝京序》。则有见解有HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,于唐宋赠HRef=https://www.qijian.info/list/xuwen/ target=_blank class=infotextkey>序文中,颇具特色。还有《宋辛稼轩先生墓记》记辛弃疾垂殁之语,以为其"精忠大义,不在张忠献、岳武穆下",高度评价辛弃疾的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神,也正反映了他自己的节操。
诗词成就
谢枋得诗伤时感旧,沉痛苍凉,诗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风朴素端正,有时也饶有韵致。如《武夷HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山中》写道:"十年无梦得还家,独立青峰野水涯。天地HRef=https://www.qijian.info/list/jiliao/ target=_blank class=infotextkey>寂寥HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨歇,几生修得到梅HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花。"述其转徙HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山中的十年HRef=https://www.qijian.info/list/suiyue/ target=_blank class=infotextkey>岁月,颇含隐痛。《初到建宁赋诗一首》是他北上前的诀别诗,起句即以"HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪中松柏愈青青"自喻,高HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风亮节,视死如归,亦感人至深。
所著《叠HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山集》16卷,有《四部丛刊》影印明刊本。他评点的《文章轨范》,以文章类别编选文章,是南宋一部重要的评注选本,被誉为集合宋人评点学之大成。
谢枋得的诗大都是在HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族存亡严重关头,同南宋奸臣、蒙古贵族统治者作斗争时所作,因而具有强烈的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国主义HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神。在《元旦阻HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨》、《春日闻HRef=https://www.qijian.info/list/dujuan/ target=_blank class=infotextkey>杜鹃》、《寄谢叔鲁》、《HRef=https://www.qijian.info/list/siqin/ target=_blank class=infotextkey>思亲》等诗中,通过对HRef=https://www.qijian.info/list/guguo/ target=_blank class=infotextkey>故国的HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念舆HRef=https://www.qijian.info/list/liulian/ target=_blank class=infotextkey>留恋,表达了他对复国还乡的强烈HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望,抒发了一个HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国者光阴磊落的HRef=https://www.qijian.info/list/xionghuai/ target=_blank class=infotextkey>胸怀。在《别二子及良友》一诗中,他又以HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪中松柏自比,HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻自己永远独立不移的HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族气节,表明他为坚持HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族大义,敢于傲霜斗HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪的铁骨松HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。
HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪中松柏愈青青,扶植纲常在此行。天下久无龚胜洁,人间何独伯夷清。义高便觉生堪舍,礼重方知死甚轻。南八男儿终不屈,皇天上帝眼分明。
南宋灭亡后,HRef=https://www.qijian.info/list/gudan/ target=_blank class=infotextkey>孤单一人,卖卜为生,因而深知HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民疾苦,写出了不少反映HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民疾苦的诗篇。如《蚕妇吟》中,就深刻地反映了HRef=https://www.qijian.info/list/laodong/ target=_blank class=infotextkey>劳动HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民的HRef=https://www.qijian.info/list/xinku/ target=_blank class=infotextkey>辛苦,HRef=https://www.qijian.info/list/jielu/ target=_blank class=infotextkey>揭露了封建统治者的荒淫腐败。他描写道
子规啼彻四更时,起视蚕稠怕叶稀。不信楼头HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳月,玉人歌舞未曾归
天还没亮,蚕妇就起床查看,担心蚕多了,桑叶不够吃,而此时达官贵富们还在歌舞宴乐,多似“朱门酒肉臭,路有冻死骨”啊!
枋得的诗还擅用HRef=https://www.qijian.info/list/yinyu/ target=_blank class=infotextkey>隐喻,有很强的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术感染力。如《庆全庵桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花》。他借陶渊明描写的世外桃源其HRef=https://www.qijian.info/list/jumin/ target=_blank class=infotextkey>居民为避秦乱而HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居此地,来反映自己的处境。
寻得桃源好避秦,桃红又是一年春。HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花飞莫遣随流水,怕有渔郎来问津。
谢枋得的一些小诗也写得隽永清鲜,情意盎然。如《觅茶》:茂绿林中三五家,短墙半露小桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花。客行HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马上多春日,特叩柴门觅一茶。
再如《小孤HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山》:人言此是海门关,海眼无涯骇众观。天地偶然留砥柱,江HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山有此障狂澜。坚如猛士敌场立,危似孤臣末世难。明日登峰须造极,渺观宇宙我心宽。
文章
谢枋得除了诗在当时非常有名,读之朗朗上口,回味无穷,他的文也可堪称一流。他无书不读,在当时也是非常有名的学者,他写了大量的书、序、记、启等方面的文章,“文词清丽,高迈奇绝,汪洋演迤,自成一家”。他所作文章,切中时弊,令人读之泣下。如《谒辛稼轩先生祠记》、《上丞相留忠斋书》、《上程HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪楼御史书》、《与参政魏容斋书》等都是文中上品,不可多得。他在《上程HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪楼御史书》中写道:“某三十一而仕,五十一休官,平生实历,HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满八月,俸禄无一毫HRef=https://www.qijian.info/list/guijia/ target=_blank class=infotextkey>归家养亲,己不可言孝矣……亲丧在浅土,贫不能礼葬,苫块余息,心死形存”。所谓悠悠寸草心,十分感人。在《与参政魏容斋书》中“宋室遗臣,只欠一死。上天降其才,其生也有日,其死也有时,某愿一死全节矣,所恨时未至耳。”更足以证明他决心为国殉难,视死如归的HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族气节。
绝命诗
《崇真院绝粒偶书付儿熙之定之并呈张苍峰刘洞斋华甫》
西汉有臣龚胜卒,闭口不食十四日。我今半月忍渴饥,求死不死更无术。
HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神常与天往来,不知饮食为何物。若非功行积未成,便是业债偿未毕。
太清群仙HRef=https://www.qijian.info/list/yanhui/ target=_blank class=infotextkey>宴会多,凤箫龙笛鸣瑶瑟。岂无道兄相提携,骑龙直上寥天一。
编辑《千家诗》
我国古代为HRef=https://www.qijian.info/list/ertong/ target=_blank class=infotextkey>儿童启蒙HRef=https://www.qijian.info/list/jiaoyu/ target=_blank class=infotextkey>教育而编的一部诗集,相当于现在的HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoxue/ target=_blank class=infotextkey>小学课本。《千家诗》原名《分门纂类唐宋时贤千家诗选》,宋朝刘克庄编辑。南宋末年谢枋得对原有《千家诗》有所整理增删,成为谢枋得编辑《千家诗》。从此《千家诗》有两种版本并行与世。
自幼聪明
谢枋得(1226~1289年),字君直,号叠HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,南宋信州弋阳人(今上饶弋阳县)。谢枋得的一生充满了传奇色彩,他蔑视权贵,嫉恶如仇,他HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/aimin/ target=_blank class=infotextkey>爱民,用HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命和行动谱写了一曲HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国的壮丽诗篇。作为南宋著名的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学家HRef=https://www.qijian.info/list/heshi/ target=_blank class=infotextkey>和诗人,他的诗文HRef=https://www.qijian.info/list/haomai/ target=_blank class=infotextkey>豪迈奇绝,自成一家。
其伯父谢征明抗元战死,其父谢应琇因忤贵官被冤枉死,谢枋得由HRef=https://www.qijian.info/list/muqin/ target=_blank class=infotextkey>母亲桂氏教养,自幼颖悟,每次看书,五行一齐看下来,过目一看,终身不忘。《宋史列传》对谢枋得是这样描绘:“为人豪爽,每观书五行俱下,一览终身不忘。性好直言,一与人论古今治乱HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家事,必掀髯抵几,跳跃自奋,以HRef=https://www.qijian.info/list/zhongyi/ target=_blank class=infotextkey>忠义自任”。
他好说直话,一与别人HRef=https://www.qijian.info/list/lunshu/ target=_blank class=infotextkey>论述古今治乱的HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家大事,一定是掀起胡子,抵着几案,跳跃自奋,显得很激动的样子。以“HRef=https://www.qijian.info/list/zhongyi/ target=_blank class=infotextkey>忠义”作为己任。徐霖称他为:“如受惊的白鹤伴云霄而飞,不可能用笼子来束缚他。”
中进士 怒斥奸佞
宋朝是HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族危机深重的时代,特别是南宋末期,当时,以理宗为首的南宋封建统治HRef=https://www.qijian.info/list/jituan/ target=_blank class=infotextkey>集团,荒淫腐朽,再加上宦官董宋臣和权臣贾似道祸国殃民,南宋的HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治十分HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗。
宝祐四年(1256)与文天祥同科中进士。谢枋得对策时严厉地攻击丞相董槐与宦官董宋臣,本意HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望擢升中进士甲科,到公布考生名单,考中乙科。任命担任抚州司户参军,随即弃职而去。
次年复试HRef=https://www.qijian.info/list/jiaoguan/ target=_blank class=infotextkey>教官,中兼经科,担任建宁府教授。未上,吴潜宣抚HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南东、西两路,命他担任干办公事。团结民兵,以保护饶州、信州、抚州,用科降钱米以作为HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方民兵的食粮。谢枋得说服邓、傅二姓所属二社各大家,得到民兵一万多人,驻守信州,到兵退后,朝廷核实各项军费,差一点没有免除科降钱。
1258年,蒙古军大举攻宋,谢枋得被朝廷任为礼兵部架阁,负责招募民兵,筹集军饷,保卫饶、信、抚三州。谢枋得变卖家产,八方奔走,经他多方筹措,共招募得民兵一万多人。
景定五年(1264),他在建康当考官时,当时的丞相兼枢密使叫贾似道,他奉行投降政策,奉币向蒙古军求和,加上蒙古大汗蒙哥刚死,内乱发生,忽必烈答应了条件,率蒙古军北撤去争夺王位。蒙军刚撤,贾似道就开始行打算法,诬陷各地抗蒙将领贪污军费,逼他们破产赔偿。谢枋得极为HRef=https://www.qijian.info/list/fenkai/ target=_blank class=infotextkey>愤慨,也对时局HRef=https://www.qijian.info/list/shiwang/ target=_blank class=infotextkey>失望至极,便以贾似道政事为题,言“兵必至,国必亡”。指出贾似道“窃政柄,害忠良,误国毒民”,为此,漕使陆景思抓住了这件事,送上这种文稿给贾似道,贾似道则以谢枋得居乡不守法纪、起兵时冒领使用科降钱,又诽谤他,追夺两官,HRef=https://www.qijian.info/list/bianzhe/ target=_blank class=infotextkey>贬谪兴国(今湖北阳新县),直到公元1267年才被放回HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡。此后,他HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居弋阳的家中,没有出仕,主要还是由于他HRef=https://www.qijian.info/list/yane/ target=_blank class=infotextkey>厌恶统治HRef=https://www.qijian.info/list/jituan/ target=_blank class=infotextkey>集团的欺压HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓,昏庸无能,腐败透顶。这期间,他闭门讲学,向弟子宣传HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想,并鄙视权贵,足迹不入豪门。
保家卫国
咸淳三年(1267),朝廷赦免谢枋得,允准回居乡里,应吴潜征辟,HRef=https://www.qijian.info/list/zuzhi/ target=_blank class=infotextkey>组织民兵抗元。公元1271年,蒙古改国号为元。1275年,元将伯颜率元兵大举攻宋。
德祐元年(1275),吕文焕引导元兵沿HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江东下攻占鄂州、黄州、蕲州、安庆、九江,凡是他的HRef=https://www.qijian.info/list/qinyou/ target=_blank class=infotextkey>亲友、部下都被诱降而献出城邑,于是屯驻建康。谢枋得与吕师夔友善,于是应诏上书,以一族人举保吕师夔可以信任,HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望分给沿HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江诸屯兵让他统帅,以他为镇抚使,使之行程成功,又愿亲自到江州会见吕文焕与他HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论。朝廷同意了,令他沿HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江以察访使的职务成行,正当吕文焕北归而去,没有见到他就返回。
谢枋得以江东提刑、江西招谕使的身份担任信州知州。第二年正月,吕师夔与武万户HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别平定江东一带,谢枋得以兵挡之,派前锋呼喊说:“谢提刑来了。”吕师夔的HRef=https://www.qijian.info/list/jundui/ target=_blank class=infotextkey>军队驰到军前,用箭射谢枋得,箭头一直射到HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马前,谢枋得逃入安仁,调淮士张孝忠迎战团湖坪,箭射完了,张孝忠挥动双刀杀死了一百多人。
流亡生涯
在此HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家存亡关头,谢枋得又挺身出来HRef=https://www.qijian.info/list/zuzhi/ target=_blank class=infotextkey>组织抗战。由于南宋最高统治HRef=https://www.qijian.info/list/jituan/ target=_blank class=infotextkey>集团畏战,左丞相留梦炎弃职逃跑,兵部尚书吕师孟降元,其他不少封疆大臣和前线将领也纷纷投敌,大片国土沦丧。公元1276年正月,元军进攻宋朝江东地区。谢枋得亲自率兵与元军展开了一场血战,终因孤军无援而失败。三月,元军占领南宋首都临安,并将宋恭宗、太后全氏、太皇太后谢氏俘往元朝上都,谢氏曾寄诏书命令南宋臣民降元,但谢枋得拒绝降元。五月,南宋景炎帝即位,谢枋得被任江东制置使。于是,他再次招集义兵,继续进行抗元斗争,但终因寡不敌众而失败。由于元军的追捕,他被迫隐姓埋名,逃亡福建,隐遁于建宁唐石HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山中,宋亡,流寓建阳,以卖卜教书度日。这场HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争中,谢枋得的HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子李氏饶州安仁人,宁死不屈,与次女和两婢女自尽,谢枋得的两个HRef=https://www.qijian.info/list/xiongdi/ target=_blank class=infotextkey>兄弟,三个侄子也被元军迫害致死,南宋终因回天乏术,走上了灭亡之途。
谢枋得逃到福建后,曾长期流亡在建阳一带的穷HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山野岭之间,HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活极其HRef=https://www.qijian.info/list/pinkun/ target=_blank class=infotextkey>贫困。他每天穿着麻衣草鞋,面向东方痛哭,藉以HRef=https://www.qijian.info/list/daonian/ target=_blank class=infotextkey>悼念已亡的HRef=https://www.qijian.info/list/guguo/ target=_blank class=infotextkey>故国。谢枋得不做元朝的顺民,以卜卦、织卖草鞋或教书为生。曾到武夷HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/baifang/ target=_blank class=infotextkey>拜访遗民熊禾。在流亡期间,谢枋得创作了大量的诗和文,反映HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民的疾苦,痛斥南宋的昏暗和大臣们的卖国求荣,表达对复国还乡的强烈HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望,HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术成就极高。
叠HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神
谢枋得有《叠HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山集》,存词一首。
长女谢葵英适安仁通判周铨,早寡,后闻父亡亦投水而死,人称其投水处为“孝烈叠HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”,谢枋得被贬,HRef=https://www.qijian.info/list/zheju/ target=_blank class=infotextkey>谪居在兴国军的叠HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,谢枋得就以此为号。苏东坡曾经作诗中有“溪上青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山三百叠”,兴国军属HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南西路管辖。它位处HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江西南面,州城紧靠HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江支流富川的北岸。黄州是在离兴国军不远的HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江北岸。早在宋神宗元丰三年(1080),苏轼曾因“乌台诗案”被贬到黄州居住,过着极其HRef=https://www.qijian.info/list/jianku/ target=_blank class=infotextkey>艰苦HRef=https://www.qijian.info/list/danbo/ target=_blank class=infotextkey>淡泊的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,境况和谢枋得非常相似。当年,苏轼曾经在黄州城东东坡的数十亩营防废地上垦荒耕种,于大HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪天在这里修建房子,还亲自写了“东坡HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪堂”匾额,并从此自号“东坡居士”。谢枋得十分崇敬苏轼,苏轼在兴国军写的一首七律诗:《自兴国往筠宿石驿南二十五里野人舍》。
溪上青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山三百叠,快HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马轻衫来一抹。倚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山修竹有人家,横道清泉知我渴。芒鞋竹杖自轻软,蒲荐松床亦香滑。夜深HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风露满中庭,惟见孤萤自开阖。
谢枋得对这首诗的格调和HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境,非常HRef=https://www.qijian.info/list/tuichong/ target=_blank class=infotextkey>推崇,在如此HRef=https://www.qijian.info/list/jiannan/ target=_blank class=infotextkey>艰难的环境下,苏轼还有这种洒脱的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风度,于是谢枋得取首句“溪上青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山三百叠”,模仿苏轼,也为自己的HRef=https://www.qijian.info/list/dushu/ target=_blank class=infotextkey>读书堂写了—块“叠HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”二字的匾额,并从此自号“叠HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”,而人们也因此尊称他为“叠HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山先生”。
绝食殉国
元朝统一中国后,就开始拉拢汉族士大夫,由于谢枋得的文名和威望,元朝曾先後五次派人来诱降,但都被他用严词拒绝,并写《却聘书》:“人莫不有一死,或重于泰HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,或轻于鸿毛,若逼我降元,我必慷慨赴死,决不失志。”
1288年HRef=https://www.qijian.info/list/dongtian/ target=_blank class=infotextkey>冬天,大HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪纷飞,福建行省参政魏天佑奉元帝之命,强迫谢枋得北上大都。这时,谢枋得虽然形容枯瘦,但仍HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神抖擞,慷慨赋诗HRef=https://www.qijian.info/list/zengbie/ target=_blank class=infotextkey>赠别HRef=https://www.qijian.info/list/qinyou/ target=_blank class=infotextkey>亲友。他一到大都,就问明太皇太后谢道清坟墓和宋恭宗所在的方向,恸哭再拜,后拘留于悯忠寺(今法源寺),见壁间有曹娥碑,哭泣说:“小HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子犹尔,吾岂不汝若哉!”并再次进行绝食斗争。留梦炎派医生拿了杂有米饭的药汤请他去喝,他一面怒骂,一面将药罐拂在地上。四月初五,谢枋在大都悯忠寺(今北京法源寺),绝食五天,终于为国尽节,至死未降为元臣。
遗书自称“大元制世,民物一新,宋室孤臣,只欠一死。某所以不死者,以九十三岁之母在堂耳,先妣以今年二月,考终于正寝,某自今无意人间事矣!”。其子定之负骸骨归信州,葬HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡弋阳玉亭龚原。门人私谥他为“文节”。
谢枋得用死来表示抗拒,从出发北上那天起,就开始绝食。后来,为了能活着到大都,看见被元军 俘虏的谢太后和恭宗后,才每天吃少量的蔬菜水果维持HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命。
到大都后,尚书留梦炎下令把他安排到悯忠寺休养。谢枋得住的那间屋子中,墙上有一块纪念曹娥的碑。谢枋得看碑后,痛哭地说:“一个年轻的HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子尚能为父尽孝,我怎能不为国殉难呢?”从此,他开始绝食。5天后,谢枋得终于以死殉国,那年他64岁。
庆庵寺桃花。宋代。谢枋得。 寻得桃源好避秦,桃红又是一年春。花飞莫遣随流水,怕有渔郎来问津。
小孤山。宋代。谢枋得。 人言此是海门关,海眼无涯骇众观。天地偶然留砥柱,江山有此障狂澜。坚如猛士敌场立,危似孤臣末世难。明日登峰须造极,渺观宇宙我心宽。
春日闻杜宇。宋代。谢枋得。 杜鹃日日劝人归,一片归心谁得知。望帝有神如可问,谓予何日是归期。
十五年来,逢寒食节,皆在天涯。叹雨濡露润,还思宰柏,风柔日媚,羞看飞花。麦饭纸钱,只鸡斗酒,几误林间噪喜鸦。天笑道,此不由乎我,也不由他。
鼎中炼熟丹砂。把紫府清都作一家。想前人鹤驭,常游绛阙,浮生蝉蜕,岂恋黄沙。帝命守坟,王令修墓,男子正当如是邪。又何必,待过家上冢,书锦荣华。
沁园春·寒食郓州道中。宋代。谢枋得。 十五年来,逢寒食节,皆在天涯。叹雨濡露润,还思宰柏,风柔日媚,羞看飞花。麦饭纸钱,只鸡斗酒,几误林间噪喜鸦。天笑道,此不由乎我,也不由他。鼎中炼熟丹砂。把紫府清都作一家。想前人鹤驭,常游绛阙,浮生蝉蜕,岂恋黄沙。帝命守坟,王令修墓,男子正当如是邪。又何必,待过家上冢,书锦荣华。
蚕妇吟。宋代。谢枋得。 子规啼彻四更时,起视蚕稠怕叶稀。不信楼头杨柳月,玉人歌舞未曾归。