碛里征人三十万,一时回首月中看。
从军北征。唐代。李益。 天山雪后海风寒,横笛偏吹行路难。碛里征人三十万,一时回首月中看。
天山下了一场大雪,从青海湖刮来的风更添寒冷。行军途中,战士吹起笛曲《行路难》。
听到这悲伤的别离曲,驻守边关的三十万将士,都抬起头来望着东升的月亮。
偏:一作“遍”。行路难:乐府曲调名,多描写旅途的辛苦和离别的悲伤。
碛(qì):沙漠的意思。这里指边关。
回首:一作“回向”。月中:一作“月明”。
此诗作于德宗贞元元年(785)至四年间在杜希全幕中之时。此时李益入塑方节度使崔宁的幕府,随着崔宁在祖国边疆巡视时,感受到军队已经不复盛唐的雄壮豪迈,有感而发作出的诗篇。李益选取了一幅最动人的画面,以快如并刀的诗笔把它剪入诗篇,著成《从军北征》。
参考资料:
1、郭弘.色、音、情的完美组合——析李益七绝《从军北征》艺术特色[J] .社科纵横,2007(09)
2、佘正松.边塞诗选. 南京:凤凰出版社,2012:282-283
诗的首句“天HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪后海HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风寒”,是这幅画的背景,只七个字,就把地域、季节、气候一一交代清楚,有力地烘托出了这次HRef=https://www.qijian.info/list/xingjun/ target=_blank class=infotextkey>行军的环境气氛。这样,接下来不必直接描述HRef=https://www.qijian.info/list/xingjun/ target=_blank class=infotextkey>行军的HRef=https://www.qijian.info/list/jianku/ target=_blank class=infotextkey>艰苦,只用“横笛遍吹”一句就折射出了HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。《HRef=https://www.qijian.info/list/xinglu/ target=_blank class=infotextkey>行路难》是一个声情HRef=https://www.qijian.info/list/aiyuan/ target=_blank class=infotextkey>哀怨的笛曲,这里用了“遍吹”两字,更点明这时传来的不是孤HRef=https://www.qijian.info/list/gudan/ target=_blank class=infotextkey>孤单单、HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音微弱的独奏,而是此吹彼和、响彻夜空的合鸣,从而把读者带进一个悲中见壮的境界。
诗的后两句“碛里HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人三十万,一时回首月中看”,是这一片笛声在军中引起的共感。句中的“碛里”、“月中”,也是烘染这幅画的背景的,起了加重首句的作用,说明这支远征军不仅在HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪后的天HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山下、刺骨的寒HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风里,而且在荒漠上、HRef=https://www.qijian.info/list/yueye/ target=_blank class=infotextkey>月夜中,这就使人加倍感到环境的荒凉、气氛的HRef=https://www.qijian.info/list/beichuang/ target=_blank class=infotextkey>悲怆。也许有人对这两句中“三十万”的数字和“一时回首”的描写,感到不大真实,因为一支行HRef=https://www.qijian.info/list/jundui/ target=_blank class=infotextkey>军队伍未必如此庞大,更不可能全军都听到笛声并在同一HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间回首顾望。但是,植根于HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活真实的诗歌,在反映真实时决不应当只是依样画葫芦,为了托出一个特定境界,收到最大HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术效果,有时不但容许而且需要运用夸张手法。李益的这两句诗,只有像这样写,才能充分显示这片笛声的HRef=https://www.qijian.info/list/aiyuan/ target=_blank class=infotextkey>哀怨和广大HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情,使这支远征队伍在大漠上HRef=https://www.qijian.info/list/xingjun/ target=_blank class=infotextkey>行军的壮观得到最好的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术再现,从而获致王国维所说的“境界全出”的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术效果。
诗人通过虚写笛声导致HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人行为举止的细微HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,实写HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理感受。在肃杀苦寒的HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞,HRef=https://www.qijian.info/list/siqin/ target=_blank class=infotextkey>思亲HRef=https://www.qijian.info/list/huaixiang/ target=_blank class=infotextkey>怀乡是HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人共同的感受。这种感受长期积郁胸中,无处表达,这是一种多么HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦的煎熬。在HRef=https://www.qijian.info/list/xingjun/ target=_blank class=infotextkey>行军途中,突然听到一阵阵HRef=https://www.qijian.info/list/aiyuan/ target=_blank class=infotextkey>哀怨、凄切的笛声响起,HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人们久郁胸中的HRef=https://www.qijian.info/list/siqin/ target=_blank class=infotextkey>思亲HRef=https://www.qijian.info/list/huaixiang/ target=_blank class=infotextkey>怀乡之情奔涌而出。诗中展现的是一幅聚焦完全一致的画面,HRef=https://www.qijian.info/list/beizhuang/ target=_blank class=infotextkey>悲壮中显出HRef=https://www.qijian.info/list/qiku/ target=_blank class=infotextkey>凄苦,HRef=https://www.qijian.info/list/aiyuan/ target=_blank class=infotextkey>哀怨中显出HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈,HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理刻画得栩栩如生。
李益(约750—约830), 唐代诗人,字君虞,祖籍凉州姑臧(今甘肃武威市凉州区),后迁河南郑州。大历四年(769)进士,初任郑县尉,久不得升迁,建中四年(783)登书判拔萃科。因仕途失意,后弃官在燕赵一带漫游。以边塞诗作名世,擅长绝句,尤其工于七绝。 ...
李益。 李益(约750—约830), 唐代诗人,字君虞,祖籍凉州姑臧(今甘肃武威市凉州区),后迁河南郑州。大历四年(769)进士,初任郑县尉,久不得升迁,建中四年(783)登书判拔萃科。因仕途失意,后弃官在燕赵一带漫游。以边塞诗作名世,擅长绝句,尤其工于七绝。
奉和圣制登蒲州逍遥楼应制。唐代。苏颋。 在昔尧舜禹,遗尘成典谟。圣皇东巡狩,况乃经此都。楼观纷迤逦,河山几萦纡。缅怀祖宗业,相继文武图。尚德既无险,观风谅有孚。岂如汾水上,箫鼓事游娱。
红棉寺次韵。清代。潭溥。 载酒茱萸合,寻山粤秀开。海光浮地出,秋气并云来。烽火连边徼,艰危忆将才。徘徊寺前路,落日满蒿莱。
题淮阴祠。宋代。张栻。 秦关昔先驱,南郑岂淹久。夜中丞相归,平明印垂肘。古来豪杰人,调度出窠臼。登坛一军惊,六合已在手。从兹看廊清,指挥如运帚。时艰思奇才,庙古酹樽酒。出门望长淮,故国长稂莠。同云正惨澹,人事极纷纠。拘挛傥无累,吾欲献九九。
社后已未始雨酒边书。元代。方回。 今年五月梅,昼夜雨不止。及兹七八月,一旱乃如此。古言了无验,社公饮旧水。岂其世俗移,难复论常理。里门分内竟,谁记戊与己。诘朝始霡霂,渐作霈然喜。破靴行荒园,沙泥濡足指。蕉扇戴头归,声类钓蓬底。有田谷不登,无田吾何耻。荷锄莳蔬者,告谓土润咫。芙蓉一二开,红蓼乱纷委。木落楼阁出,风物甚清美。偶兹樽酒具,小醉亦可尔。土木愚顽姿,颓然隐吟几。天地万古悠,微躲一稊蚁。区区曷足云,后当知此士。
寄题朱元晦武夷精舍。宋代。陆游。 山如嵩少三十六,水似邛郲九折途。我老正须闲处著,白云一半肯分无?